សង្គមស៊ីវិលជាង១០០ស្នើរដ្ឋាភិបាលឲ្យអន្តរជាតិចូលរួមស៊ើបអង្កេតឃាតកម្មបណ្ឌិត កែម ឡី
2017.07.08
ពិធីដង្ហែសពបណ្ឌិត កែម ឡី ទៅបញ្ចុះនៅស្រុកកំណើតរបស់លោកនាភូមិអង្គតាកុប ឃុំលាយបូរ ស្រុកត្រាំកក់ ខេត្តតាកែវ កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៦។ RFA/Chuop Sereyroth
RFA/Chuop Sereyroth
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាង ១០០ស្ថាប័ន សម្រេចចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ស្នើដោយទទូចឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតឯករាជ្យលើឃាតកម្មបណ្ឌិត កែម ឡី ដោយមានការចូលរួមពីអ្នកជំនាញអន្តរជាតិ។ ប៉ុន្តែមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ ថាសំណើរបស់សង្គមស៊ីវិលដែលចង់ឲ្យអន្តរជាតិលូកដៃស៊ើបអង្កេតករណីលោក កែម ឡី មិនអាចធ្វើបានឡើយ និងព្រមានសង្គមស៊ីវិលទាំងនោះថា កុំសន្និដ្ឋានករណីបាញ់សម្លាប់ កែម ឡី ផ្ដេសផ្ដាស ប្រយ័ត្នជាប់គុកដូចអ្នកតាមដានសង្គម និងនយោបាយ លោក គឹម សុខ។
១ឆ្នាំក្រោយការបាញ់សម្លាប់បណ្ឌិត កែម ឡី អ្នកវិភាគនយោបាយដ៏មានប្រជាប្រិយភាព ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលតាមដានករណីនេះយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់ នៅតែយល់ថា យុត្តិធម៌មិនទាន់មាននៅឡើយចំពោះលោក កែម ឡី សាច់ញាតិ និងសហការីរបស់លោក កែម ឡី ព្រោះការស៊ើបអង្កេតមិនទាន់មានតម្លាភាព និងមន្ទិលសង្ស័យជាច្រើនមិនទាន់បកស្រាយនៅឡើយ។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់អង្គការសមាគមចំនួន ១០៧ស្ថាប័ន ចេញផ្សាយថ្ងៃទី៨ ខែកក្កដា ស្នើដោយទទូចឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតឯករាជ្យដោយមានការចូលរួមពីអ្នកជំនាញអន្តរជាតិ។
ប្រធានផ្នែកអង្កេតនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (LICADHO) លោក អំ សំអាត ដែលជាសមាជិកនៃក្រុមសង្គមស៊ីវិលដែលចេញផ្សាយសេចក្ដីថ្លែងការណ៍នេះ ឲ្យដឹងបន្ថែមពីសេចក្ដីថ្លែងការណ៍នេះថា មានតែមធ្យោបាយស៊ើបអង្កេតឯករាជ្យ និងមានការចូលរួមពីអន្តរជាតិទេ ទើបអាចរកយុត្តិធម៌ជូនលោក កែម ឡី បាន។ លោកយល់ថា ប្រសិនរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មានឆន្ទៈស៊ើបអង្កេតករណីឃាតកម្ម លោក កែម ឡី ត្រូវតែឲ្យមានការចូលរួមពីអន្តរជាតិ ឬអង្គការសហប្រជាជាតិ៖ «នៅតែមានក្ដីសង្ឃឹម ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលនឹងអាជ្ញាធរលោកឆន្ទៈក្នុងការស្រាវជ្រាវ និងស៊ើបអង្កេតលើករណីលោកបណ្ឌិត កែម ឡី»។
ក្រៅពីសំណូមពរឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតឯករាជ្យដោយមានការចូលរួមពីអ្នកជំនាញអន្តរជាតិ។ ក្រុមសង្គមស៊ីវិលសំណូមពរឲ្យផ្ដល់ភស្តុតាងពេញលេញ រាប់ទាំងវីដេអូពីកាមេរ៉ាសុវត្ថិភាព ដែលបង្ហាញពីដំណើររឿងនៃឃាតកម្មនេះ។
ទាក់ទងការលើកឡើងនេះ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ខៀវ សុភ័គ ឲ្យដឹងថា ផ្អែកលើច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌរបស់កម្ពុជា និងដែនអធិបតេយ្យក្នុងនាមជារដ្ឋមួយ មិនអាចអនុញ្ញាតឲ្យបរទេសលូកដៃស៊ើបអង្កេតករណីលោក កែម ឡី បានទេ។ លោកពន្យល់ថា ការធ្វើបែបនេះ ស្មើនឹងដាក់ប្រទេសកម្ពុជា ឲ្យស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងពីបរទេសសាជាថ្មី៖ «យើងឯករាជ្យហើយតើ ចាំបាច់ទៅពឹងពាក់បរទេសឲ្យជួយស៊ើបអង្កេតអីទៀត? បានន័យថា អ្នកទាំងអស់គ្នាហ្នឹងចង់ឲ្យកម្ពុជា ជាប្រទេសក្រោមអាណានិគមបរទេស»។
លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ត្រូវបានសាធារណជនជាច្រើនបានស្គាល់លោកតាមរយៈការវិភាគលើបញ្ហាសង្គម ស្ថានភាពនយោបាយ សិទ្ធិមនុស្ស ការអភិវឌ្ឍប្រទេសនៅលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយជាតិ និងអន្តរជាតិ ហើយលោកត្រូវបានពលរដ្ឋខ្មែរដែលគាំទ្រការវិភាគរបស់លោកហៅថា ជាអ្នកវិភាគឯករាជ្យ ដែលនិយាយចំៗទាក់ទងនឹងភាពអសកម្មរបស់រដ្ឋាភិបាល និងបញ្ហាផ្សេងៗទៀត ទោះបីជាលោកបានដឹងជាមុនថា លោកប្រឈមនឹងការបាញ់សម្លាប់ដោយប្រការណាមួយក្ដី។
លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ត្រូវបានខ្មាន់កាំភ្លើងបាញ់សម្លាប់នៅថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា គឺរយៈពេល ២ថ្ងៃក្រោយពីលោកបានចូលរួមវេទិកាអ្នកស្ដាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី ស្ដីពី «តើសែស្រឡាយមេដឹកនាំមានសិទ្ធិធ្វើជំនួញឬទេ?»។ លោកចូលរួមបកស្រាយលើប្រធានបទនេះ បន្ទាប់ពីមានរបាយការណ៍ស៊ើបអង្កេតរបស់អង្គការឃ្លាំមើលពិភពលោក គ្លបល វីនេស (Global Witness) លាតត្រដាងពីការប្រើប្រាស់អំណាចរបស់គ្រួសារនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដើម្បីក្ដោបក្ដាប់ជំនួញ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ដែលមានតម្លៃរាប់រយលានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក។
ករណីឃាតកម្មបើអ្នកណាហ៊ានចោទប្រកាន់ថា រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ឬគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ជាអ្នកធ្វើ គឺត្រូវតុលាការចោទប្រកាន់ និងចាប់ខ្លួនភ្លាម ដូចជាករណីលោក សម រង្ស៊ី អតីតប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងអ្នកវិភាគនយោបាយ លោក គឹម សុខ ជាឧទាហរណ៍។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ខៀវ សុភ័គ ព្រមានអង្គការសង្គមស៊ីវិលថា កុំចេះតែប៉ាន់ស្មានលើករណីឃាតកម្មលោក កែម ឡី ផ្ដេសផ្ដាស ប្រយ័ត្នជាប់គុកដូចលោក គឹម សុខ៖ «យល់អីយល់ទៅ កុំគិតលើសហ្នឹង ប្រយ័ត្នជាប់គុកដូច គឹម សុខ»។
ដោយឡែកអ្នកសិក្សាការអភិវឌ្ឍសង្គម លោកបណ្ឌិត មាស នី យល់ថា មានហេតុផលពីរដែលរដ្ឋាភិបាលមិនឲ្យអន្តរជាតិចូលរួមស៊ើបអង្កេតសំណុំរឿងបាញ់សម្លាប់លោក កែម ឡី។ លោកថា ការដែលនិយាយពីដែនអធិបតេយ្យភាពប្រទេសរបស់ខ្លួនជាងរឿងមួយ ប៉ុន្តែហេតុផលមួយទៀត បើមានអន្តរជាតិចូលរួមស៊ើបអង្កេត នោះនឹងត្រូវគាស់រំលើងអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់អង្គការសមាគមយល់ថា បើទោះវីដេអូភស្តុតាងបញ្ជាក់ថា អាចមានអ្នកសមគំនិតជាប់ពាក់ព័ន្ធឃាតកម្មនេះក្ដី ប៉ុន្តែមានតែឈ្មោះ អឿត អាង ហៅ ជួប សម្លាប់ ម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ ត្រូវតុលាការចោទប្រកាន់ និងផ្ដន្ទាទោស។ ជាងនេះទៅទៀត នៅក្នុងសវនាការខ្វះការជជីកសួរដេញដោលសាក្សី ឬស៊ើបអង្កេតឲ្យបានស៊ីជម្រៅ។ ប្រភពដដែលយល់ថា ប្រសិនបើគ្មានការស៊ើបអង្កេតបន្ថែមលើករណីបណ្ឌិត កែម ឡី ជំនឿចិត្តរបស់សាធារណជនលើប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នឹងកាន់តែបាត់បង់បន្ថែមទៀត៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- ពលរដ្ឋរិះគន់ថា ភ្លើងឆេះព្រះឆាយាល័ក្ខណ៍ព្រះមហាក្សត្រ ជាការធ្វេសប្រហែសរបស់អាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញ
- ប៉ូលិសថៃស៊ើបអង្កេតឃើញថា ករណីធ្វើឃាតលើលោក លិម គិមយ៉ា មានការរៀបចំជាប្រព័ន្ធ ដោយមានមេខ្លោងនៅកម្ពុជា
- អតីតតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក លិម គិមយ៉ា ត្រូវឃាតកបាញ់សម្លាប់នៅប្រទេសថៃ
- ខ្មាន់កាំភ្លើងមិនទាន់ហ៊ានលាតត្រដាងមេខ្លោងនៅពីក្រោយ ព្រោះបារម្ភពីសុវត្ថិភាពគ្រួសារ
- អតីតតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក លិម គិមយ៉ា ដែលរិះគន់រដ្ឋាភិបាលត្រកូល ហ៊ុន ត្រូវឃាតកបាញ់សម្លាប់នៅប្រទេសថៃ
អត្ថបទពេញនិយម
សង្គម
- ភ្លើងឆេះរូបព្រះឆាយាល័ក្ខណ៍ព្រះមហាក្សត្រតាំងនៅមុខវាំងនៅយប់ឆ្លងឆ្នាំ
- លោក ហ៊ុន តូ ព្រមានចាត់វិធានការតាមច្បាប់លើលោក ហេង សិទ្ធី ដែលចោទលោកថា ឆបោកប្រាក់ជនបរទេស និងនៅពីក្រោយឧក្រិដ្ឋជនឆបោកតាមអនឡាញ
- ជនបរទេសជិត ៦០នាក់នាំគ្នារត់ចេញពីអគារអនឡាញរបស់លោក លី យ៉ុងផាត់ ក្នុងខេត្ត ឧត្តរមានជ័យ
- អតីតឧកញ៉ា ហេង សិទ្ធី បន្តចោទមន្ត្រីក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មឆបោកតាមអនឡាញ