កសិករខ្មែរមួយចំនួននៅបន្តប្រកបមុខរបរឡើងត្នោត បន្ថែមលើការងារស្រែចម្ការដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពគ្រួសារ។ តើមានមូលហេតុអ្វីខ្លះដែលកសិករនៅតែនិយមប្រកបមុខរបរឡើងត្នោត បើទោះបីជាមុខរបរនេះទទួលបានប្រាក់ចំណូលទាប ចំណាយកម្លាំងពលកម្មច្រើន និងផ្សងគ្រោះថ្នាក់ខ្ពស់នោះ?
កសិករឡើងត្នោតវ័យ ៥៦ឆ្នាំម្នាក់ លោក សុខ អេង រស់នៅភូមិទ្រាត្បូង ឃុំស្រែថ្មី ស្រុករលាប្អៀរ មិនអាចកំណត់ពេលឡើងត្នោតទៀងទាត់ ឬក្រោកពីព្រលឹមស្រាងៗរៀបចំបំពង់ដូចកាលពីក្មេង ដែលនៅដៃរឹង ស្មាមាំបានទេ ព្រោះលោកមានបញ្ហាសុខភាព និងដៃម្ខាងឈឺ។ កាលពី ៦ឆ្នាំមុន លោកធ្លាក់ពីលើដើមត្នោតកម្ពស់ប្រហែល ២០ម៉ែត្រ បណ្ដាលឲ្យខ្លួនប្រាណគ្រាំគ្រា និងដៃឆ្វេងស្ពឹកស្ទើរពិការ។
បច្ចុប្បន្ន លោក សុខ អេង នៅតស៊ូឡើងត្នោត ១០ដើម សម្រាប់រម្ងាស់ជាស្ករ និងបំបៅមេទឹកត្នោតជូរលក់ឲ្យម៉ូយបានប្រាក់ចន្លោះពី ១ម៉ឺន ៧ពាន់រៀល ទៅជាង ២ម៉ឺនរៀលក្នុងមួយថ្ងៃ។ មុខរបរនេះមិនអាចធ្វើឲ្យជីវភាពគ្រួសារលោកធូរធារដូចគេបាន ប៉ុន្តែអាចចិញ្ចឹមក្រពះពីរនាក់ប្ដីប្រពន្ធ និងកូនប្រុសនៅលីវម្នាក់ទៀតបាន បន្ទាប់ពីកូនបងៗ ៧នាក់ផ្សេងទៀតរៀបការរស់នៅបែកផ្ទះគ្នាអស់៖ « អើស ! ជីវភាពរាល់ថ្ងៃបានមធ្យមដែរ មួយថ្ងៃចូលបានតែទឹកត្នោតពីរកានហ្នឹងហើយ ក្នុងមួយថ្ងៃចូលបាន ១ម៉ឺន ៧ពាន់រៀល។ មិនដឹងឲ្យជួយធ្វើស្អីផង បើងាកទៅណោះគេអត់យក ងាកនេះគេអត់យក អ៊ីចឹងហើយមានប្រឹងតែឡើងត្នោត »។
លោក សុខ អេង កើតក្នុងគ្រួសារកសិករក្រីក្រមួយនៅឃុំទឹកហូត និងមានបងប្អូនប្រុសស្រី ១០នាក់។ លោកចេះឡើងត្នោតតាំងពីអាយុ ១៣ឆ្នាំ គ្រាដែលលោករស់នៅជាមួយឪពុកម្ដាយ ប៉ុន្តែក្នុងរបបខ្មែរក្រហម លោកបានបែកបាក់គ្រួសារ និងបោះបង់មុខរបរនេះចោល។ ក្រោយឆ្នាំ១៩៧៩ លោក និងភរិយាដែលខ្មែរក្រហមចាប់ផ្សំផ្គុំគ្នាជាប្ដីប្រពន្ធ បានចាប់យកមុខរបរឡើងត្នោតជាថ្មីនៅភូមិទ្រា នេះ។
កំពុងដាក់ពពេលក្នុងបំពង់ក្រោមដើមត្នោតក្បែរផ្ទះ បម្រុងឡើងដាក់ទឹកត្នោត លោក សុខ អេង រំឭកថា ក្រោយបែករបប ប៉ុល ពត ភ្លាមៗ លោកមានលទ្ធភាពឡើងត្នោតចន្លោះពី ១៥ ទៅ ២០ដើម។ លោកកៀបរឹតផ្កា និងចិតត្រងយកទឹកត្នោតបានច្រើនគួរសម ដើម្បីរម្ងាស់ជាស្ករបំបៅមេទឹកត្នោតជូរ និងទុកទឹកត្នោតផ្អែមខ្លះសម្រាប់រែកលក់ ឬដូរអង្ករ។ កាលណោះ ទឹកត្នោតផ្អែមមួយបំពង់ លោកដូរអង្ករបាន ១កំប៉ុង ចំណែកស្ករ ១គីឡូក្រាមលក់បាន ៥០០រៀល និងទឹកត្នោតជូរ ១បំពង់លក់បាន ៨០០រៀល៖ « ដូរអង្កររែកទៅរែកមក អារែកពីនេះទៅក៏ធ្ងន់ មកវិញក៏ធ្ងន់ ព្រោះយើងដើរសព្វកន្លែង អត់មានលក់មួយកន្លែងណា ឲ្យតែឃើញផ្ទះគេ ៤ ឬ ១០ អ៊ីចឹងទៅរែកចូលទៅ បើគេទិញក៏ទៅ បើគេមិនទិញយើងរែកចេញមកវិញទៅ ដល់ពេលមានកង់មានអីទៅ ខ្ញុំឈប់រែកទៅ ជិះកង់លក់ម្ដង។ កាលពីជំនាន់ ប៉ុល ពត រស់នៅបែកគ្នា គេនៅតាមគេទៅ យើងនៅតាមយើងអ៊ីចឹងមក ទាល់តែមកសម័យនេះបានចាប់ដៃគ្នារកស៊ី »។
លោក សុខ អេង គឺជាកសិករឡើងត្នោតម្នាក់ក្នុងចំណោមកសិករឡើងត្នោតក្នុងភូមិរបស់លោកជាង ៣០គ្រួសារផ្សេងទៀត ប៉ុន្តែអ្នកឡើងត្នោតដែលមានវ័យចំណាស់ ឬឡើងត្នោតតាំងពីឆ្នាំ១៩៧៩ មកនោះ គឺមានតែលោក និងបុរសក្នុងភូមិពីរនាក់ទៀតប៉ុណ្ណោះ។ សព្វថ្ងៃ កសិករបានងាកមកឡើងត្នោតបំបៅមេ ឬយកទឹកត្នោតផ្អែមលក់ជំនួសការរម្ងាស់ស្ករ ដោយខ្វះឧសដុត និងហត់នឿយខ្លាំង។
លោក សុខ អេង ប្រកាន់ជំហរថា នឹងមិនឲ្យកូន ឬចៅចាប់យកមុខរបរឡើងត្នោតទៀតទេ បើទោះបីជាកូនៗបង្កើតរបស់គាត់ពុំមានអ្នកណាម្នាក់រៀនបានខ្ពស់ ឬមានការងារធ្វើធំដុំក្រៅពីធ្វើសំណង់ និងកាត់ដេរនៅតាមរោងចក្រនោះ។ លោកសុខចិត្តចំណាយពេលស្ទើរពេញមួយជីវិតរបស់ខ្លួនជាមួយនឹងមុខរបរឡើងត្នោត និងធ្វើស្រែបន្តិចបន្តួចតែម្នាក់ឯង ព្រោះលោកពុំមានជម្រើសផ្សេង៖ « ឡើងច្រើនគ្នាដែរ អាខ្លះធ្លាក់មកពីលើចុងអស់ជីវិត ខ្លះក៏រស់ទៅ វាអ៊ីចឹងវាអត់ទៀង។ ខ្ញុំអត់មានជម្រើស ប៉ុន្តែដល់កូនក្រោយ ខ្ញុំអត់ឲ្យឡើងព្រោះវានឿយ ឡើងអត់មានពេលសម្រាកទេ រឿងឡើងត្នោត ចាប់ពីម៉ោង ១ ថ្ងៃ រហូតដល់ម៉ោង ៧ យប់ក៏មានដែរ អត់ឲ្យកូនធ្វើអាហ្នឹងទេ សុខចិត្តឲ្យធ្វើសំណង់ធ្វើអីវិញ »។
ទោះជាយ៉ាងណា នៅលើទឹកដីស្រុករលាប្អៀរ ដែលមានដើមត្នោតច្រើនជាងគេក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង មានអ្នកឡើងត្នោតក្មេងចាស់ជាច្រើននាក់នៅចាប់អារម្មណ៍នឹងមុខរបរមួយនេះ ដោយសារតែកសិករខ្លះអាចទាញយកកម្រៃពីការលក់ទឹកត្នោតជូរចន្លោះពី ៦ម៉ឺនទៅ ១០ម៉ឺនរៀលក្នុងមួយថ្ងៃ។ ពួកគេត្រូវឡើងត្នោតចន្លោះពី ២០ ទៅ ៣០ដើម ដើម្បីទទួលបានទឹកត្នោតប្រមាណ ១៨០លីត្រ ឬស្មើនឹង ៦កាន។
ទឹកត្នោតផ្អែម និងទឹកត្នោតជូរដែលលក់នៅក្រុងកំពង់ឆ្នាំង បច្ចុប្បន្ន ភាគច្រើនមានប្រភពចេញពីភូមិទ្រាត្បូង ភូមិទ្រាជើង និងភូមិអណ្ដូងឫស្សី នៃឃុំស្រែថ្មី ស្រុករលាប្អៀរ។ ទឹកត្នោតមានអនាម័យ និងគ្មានជាតិគីមី ដោយវត្ថុធាតុដើមផ្សំធ្វើជាទឹកត្នោតជូរមានតែសម្បកកកោះ ឬសម្បកស្ដៅ។ ចំណែកទឹកត្នោតផ្អែមប្រើសម្បក ឬដើមពពេល មិនប្រើម្សៅគីមីដាក់ក្នុងបំពង់ដើម្បីកាត់ទឹកត្នោតឲ្យថ្លានោះទេ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។