ចៅក្រមស៊ើបសួរនៃសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ សម្រេចដោះលែងជនជាតិចិនម្នាក់ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធការប្រព្រឹត្តបទល្មើសជំរិតទារប្រាក់ពីជនជាតិចិនដូចគ្នាឱ្យនៅក្រៅឃុំ។ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល និងអ្នកវិភាគ រិះគន់ ចំពោះការដោះលែងជនល្មើសជាជនជាតិចិននេះ និងចាត់ទុកករណីនេះថា ជារឿងគួរឱ្យព្រួយបារម្ភសម្រាប់សន្តិសុខជាតិ ចំណែកពលរដ្ឋនឹងកាន់តែអស់ជំនឿលើប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា។
អ្នកតាមដានស្ថានការណ៍នយោបាយកម្ពុជា លើកឡើងថា វាពុំមែនជារឿងពិបាកឡើយសម្រាប់ក្រុមឧក្រិដ្ឋជនអាចរួចខ្លួនពីការអនុវត្តទោសក្នុងប្រទេសដោយងាយៗនោះ។
ពួកគាត់មើលឃើញថា ករណីបែបនេះកើតមានឡើង ដោយសារតែប្រទេសកម្ពុជា មានមេដឹកនាំតាមផ្ដាច់ការ មានអំពើពុករលួយជាប្រព័ន្ធ និងមានអ្នកមានអំណាចចាំជួយអន្តរាគមន៍ក្រុមឧក្រិដ្ឋជនទាំងនោះ។
អ្នកវិភាគនយោបាយ លោក គឹម សុខ ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែកក្កដា ថា លោកមិនភ្ញាក់ផ្អើល ចំពោះតុលាការដែលដោះលែងជនជាប់ចោទ ជនជាតិចិនម្នាក់ក្នុងសំណុំរឿងចាប់ជំរិតនោះទេ។ លោកបន្តថា ជនជាតិចិនមួយចំនួនដែលមករឿងស៊ីបែបផ្លូវងងឹត ឬប្រកបអាជីវកម្មខុសច្បាប់នៅកម្ពុជាពួកគេមានឥទ្ធិពល ដ្បិតពួកគេទាំងនោះតែងតែមានក្រុមឧកញ៉ា និងមន្ត្រីគ្រាក់ៗឈរកាងការពារពីក្រោយ។
អ្នកវិភាគនយោបាយរូបនេះបន្ថែមថា ការណ៍ដែលកម្ពុជា និងចិន កន្លងមកតែងតែអះអាងថា បង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់លើក្រុមឧក្រិដ្ឋជនឆ្លងដែនគឺគ្រាន់ជាខែលបាំងមុខមហាជនតែប៉ុណ្ណោះ ខណៈជនជាតិចិនមួយចំនួនប្រព្រឹត្តបទល្មើសនៅកម្ពុជា លោក គឹម សុខ ថា ពួកគេតែងតែដោះស្រាយបញ្ហាដោយប្រើលុយជាមួយអាជ្ញាធរ ឬអនុវត្តច្បាប់ ដើម្បីជាថ្នូរឱ្យពួកគេរួចផុតពីការអនុវត្តច្បាប់នៅកម្ពុជា។
លោក គឹម សុខ៖«ខ្ញុំអត់មានការភ្ញាក់ផ្អើលទេ ឮថាមានការដោះលែងជនជាតិចិននោះ ពីព្រោះខ្ញុំដឹងច្បាស់ករណីជនជាតិចិន នៅប្រទេសកម្ពុជាទោះបីជាប្រព្រឹត្តបទល្មើសអ្វីក៏ដោយ តូច ឬធំ ខុស ឬត្រូវកាលណាគេចាប់ដាក់គុក ត្រូវតែប្រើលុយ ដើម្បីបញ្ចប់បញ្ហា។ វិធីមួយទៀតគឺថា ប្រើបក្ខពួកក្នុងរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ដែលសក្ដានុពលរកស៊ីងងឹតជំនួញជាមួយគ្នាហ្នឹង។ ជនជាតិចិននៅប្រទេសកម្ពុជាយើង មានអំណាចណាស់ គេបង្កសាច់រឿងគ្រប់បែបយ៉ាង ប៉ុន្តែដោះស្រាយបញ្ហា ដោយងាយ តាមវិធីលុយ និងបក្ខពួករបស់ក្រុមគ្រួសារ ហ៊ុន»។
ប្រតិកម្មរបស់អ្នកវិភាគនយោបាយបែបនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីចៅក្រមស៊ើបសួរសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក ធាម ច័ន្ទពិសិដ្ឋ កាលពីថ្ងៃទី១០ កក្កដា បានចេញលិខិតមួយបង្គាប់ឲ្យដោះលែងជនត្រូវចោទជនជាតិចិនម្នាក់ឈ្មោះ ប៉ៃ ហ្វូជុន (BAI FUJUN) ក្នុងសំណុំរឿងជំរិតទារប្រាក់ ១០លានដុល្លារឱ្យនៅក្រៅឃុំ និងស្នើដល់អគ្គស្នងការនគរបាលជាតិលោក នេត សាវឿន ឱ្យបណ្ដេញជនជាតិចិនរូបនេះចេញពីកម្ពុជា។
កាលពីយប់ថ្ងៃទី១៣ ខែមេសា កម្លាំងសមត្ថកិច្ចខណ្ឌដង្កោ និងក្រុមសមត្ថកិច្ចនៃនាយកដ្ឋានចារកម្ម និងនាយកដ្ឋានកណ្ដាលសន្តិសុខបង្ក្រាបបានជនជាតិចិន ៥នាក់ ក្រោយពីពួកគេបានដេញវាយជនជាតិចិនម្នាក់ ដើម្បីជំរិតទារប្រាក់ ១០លានដុល្លារដែលស្ថិតក្នុងអាសយដ្ឋានជនរងគ្រោះស្ថិតនៅសង្កាត់វាលវង់ ខណ្ឌ៧មករា។ នគរបាលយុត្តិធម៌បានកសាងសំណុំរឿងនេះបញ្ជូនទៅតុលាការក្រុងភ្នំពេញដោយចោទប្រកាន់ជនជាតិចិនទាំង ៥នាក់ ពាក់ព័ន្ធករណីចាប់បង្ខាំងមនុស្ស ដើម្បីជំរិតទារប្រាក់។ តំណាងអយ្យការសាលាដំបូងក្រុងភ្នំពេញកាលពីថ្ងៃទី២១ ខែមេសា សម្រេចចោទប្រកាន់ជនជាតិចិនទាំង ៥នាក់ ពីបទបង្ខាំងមនុស្សដោយខុសច្បាប់ ធ្វើទារុណកម្មដើម្បីជំរិតទារប្រាក់ និងកាន់កាប់អាវុធដោយគ្មានការអនុញ្ញាត និងបង្គាប់ឱ្យចៅក្រមចេញដីកាឃុំខ្លួនជនជាប់ចោទ ទាំង ៥នាក់នៅមណ្ឌលកែប្រែទី១។
លិខិតចៅក្រមស៊ើបសួរ លោក ធាម ច័ន្ទពិសិដ្ឋ បានបញ្ជាក់ប្រាប់លោក នេត សាវឿន ថា ក្រោយមានបើកការសាកសួរជនជាប់ចោទឈ្មោះប៉ៃ ហ្វូជុន (BAI FUJUN) ពុំបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសដូចតាមការចោទប្រកាន់របស់តំណាងអយ្យការសាលាដំបូងក្រុងភ្នំពេញនោះទេ។ ជនជាប់ចោទឈ្មោះប៉ៃ ហ្វូជុន (BAI FUJUN) ត្រូវបានចៅក្រមស៊ើបសួរសម្រេចចេញដីកាលើកលែងការចោទប្រកាន់ និងដោះលែង កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែកក្កដា។ ទោះបីជាយ៉ាងណា នីតិវិធីដោះលែងជនជាប់ចោទជនជាតិចិនរូបនេះ មជ្ឈដ្ឋានមួយចំនួនអះអាងថា ដោយសារតែមានអ្នករត់ការជួយអន្តរាគមន៍។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងចៅក្រមស៊ើបសួរ លោក ធាម ច័ន្ទពិសិដ្ឋ និងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃលោក ខៀវ សុភ័គ ដើម្បីបញ្ជាក់អំពីរឿងនេះបានទេនៅថ្ងៃទី១៥ ខែកក្កដា។ ចំណែក អ្នកនាំពាក្យនៃអគ្គនាយកដ្ឋានអន្តោប្រវេសន៍ លោក កែវ វណ្ណថន ក៏មិនអាចទាក់ទងបានដែរ។
រីឯ អ្នកនាំពាក្យអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារ លោក នុត សវនា លោកពុំបានដឹងអំពីការដោះលែងជនជាតិចិននោះទេ ដ្បិតលោកថា ការចាប់បញ្ជូនមនុស្សចូល និងការដោះលែងឱ្យមនុស្សចេញប្រែប្រួលជារៀងរាល់ថ្ងៃ។
លោក នុត សវនា៖«ការនៅក្រៅឃុំអីខ្ញុំអត់ដឹងទេរឿងហ្នឹង អ្នកណាទៅដឹងស៊ីជម្រៅដល់ប៉ុណ្ណឹង។ គ្រាន់ថា បើនីតិវិធីការដោះលែងអាហ្នឹង នៅពេលដែលចៅក្រមស៊ើបសួរ ឬអង្គជំនុំជម្រះគេពិនិត្យឃើញថា អាចដោះលែងបាន អង្គហេតុអង្គច្បាប់គេពិនិត្យអស់ទៅ គេអាចចេញសេចក្ដីសម្រេចមួយ ឱ្យនៅក្រៅឃុំដោយមានលក្ខខណ្ឌ បន្តនីតិវិធីតុលាការដោយដាក់ឱ្យនៅក្រៅឃុំតាមការឃ្លាំមើល អ៊ីចឹងទៅ ហើយបានគេចេញដីកាដោះលែង បញ្ជូនមកពន្ធនាគារ។ ពន្ធនាគារយកដីកាមកអនុវត្តទៅ យើងអត់មានអីលើសពីហ្នឹងទេ ការសម្រេចមិនមែនលើខាងខ្ញុំផង»។
ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនេះដែរ កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែមេសា មន្ត្រីយោធាម្នាក់ឈ្មោះ ហុន ឆរ័ត្ន រងការចោទប្រកាន់ថា បានជួយអន្តរាគមន៍ដោះលែងជនសង្ស័យជនជាតិចិន និងវៀតណាមសរុប ១២នាក់ ក្រោយពីសមត្ថកិច្ចបានឃាត់ខ្លួនពួកគេ ជាមួយគ្រឿងញៀនជិត ១ពាន់គ្រាប់ស្ថិតក្នុងកាស៊ីណូ គ័ងហ្វា កាឡាក់ស៊ី (Kung Fu Galaxy) ក្នុងក្រុងព្រះសីហនុ។
ជុំវិញរឿងនេះដែរ ប្រធានអង្គការសម្ព័ន្ធភាពការពារសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ច្រាក់ (CHRAC) លោក រស់ សុដ្ឋា សង្កេតឃើញថា ការណ៍ដែលមានអ្នកមានអំណាចជួយអន្តរាគមន៍ដោះលែងជនល្មើសនេះពុំមែនជាករណីថ្មីនោះទេ ស្របពេលដែលរដ្ឋាភិបាលរងការរិះគន់ថាបរាជ័យក្នុងការចាត់វិធានការលើមន្ត្រីប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ តាមរយៈទទួលលុយសំណូកពីជនល្មើស។ លោកព្រួយបារម្ភថា ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលពុំមានការធានាអំពីការអនុវត្តការងារមន្ត្រីអាជ្ញាធរនោះទេ នោះបញ្ហាកំពុងកើតមានក្នុងសង្គមមិនអាចដោះស្រាយបានឡើយ។
លោក រស់ សុដ្ឋា៖«ហើយបញ្ហាហ្នឹងស្ដាប់ទៅដូចជាដដែលៗមានមន្ត្រីរត់ការ ពាក់ព័ន្ធបទល្មើស ជនជាតិចិនប្រព្រឹត្តល្មើសច្បាប់ហ្នឹងវាដូចជាមានអត់ចប់។ ដូច្នេះ ខ្ញុំរំពឹងតែថ្នាក់ដឹកនាំនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទេ ប្រសិនជាថ្នាក់ដឹកនាំលោកមិនអាចមានវិធានការឱ្យបានច្បាស់លាស់ទេ បញ្ហាហ្នឹងនៅតែបន្តអូសបន្លាយបន្តទៅទៀត នឹងមានហូរហែបន្តទៀត»។
អ្នកឃ្លាំមើល លើកឡើងថា ការណ៍ដែលមន្ត្រីតុលាការដោះលែងឱ្យជនល្មើសរួចបំផុតពីការអនុវត្តច្បាប់ដោយពុំមានការបកស្រាយឱ្យបានច្បាស់លាស់នោះ តុលាការក៏ទំនងមិនអាចជៀសផុតអំពីការរិះគន់ថា គ្មានឯករាជ្យភាព ប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ និងធ្វើការតាមតែការចង្អុលរបស់អ្នកមានលុយមានអំណាច។ លើសពីនេះ ក្រុមឧក្រិដ្ឋជនមួយចំនួនទៀតដែលកំពុងបើកអាជីវកម្មខុសច្បាប់ក្រោមស្លាកអភិវឌ្ឍ និងក្រុមបងតូចបងធំនៅកម្ពុជាក៏ទំនងមិនខ្លាចញញើតក្នុងការប្រព្រឹត្តបទល្មើសនោះទេ ដ្បិតអ្នកអនុវត្តច្បាប់ជាន់ឈ្លីច្បាប់ និងយកច្បាប់ធ្វើជាឧបករណ៍សម្រាប់បម្រើអ្នកនយោបាយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។