កម្មករ កម្មការិនីរោងចក្រកាត់ដេរសំលៀកបំពាក់ ឈ្មោះ ឃែនធើរេន អឹភែរឹល ខេមបូឌា (Canteran Apparel Cambodia Co., Ltd.) ជាង៣រយនាក់ (៣២០) នៅរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី៣ មិថុនាធ្វើដំណើរដោយថ្មើរជើងពីចំណុចផ្លូវវែងស្រេង ដើម្បីយកញត្តិដាក់នៅស្ថានទូតអាមេរិក ស្នើឱ្យជួយអន្តរាគមន៍ រឿងថៅកែមិនបើកប្រាក់ឈ្នួលជូនកម្មករ។ ក្រុមកម្មករ និងសហជីព អះអាងថា ការស្វែងរកអន្តរាគមន៍ពីស្ថានទូតអាមេរិកនេះ ព្រោះក្រសួងការងារកម្ពុជា មិនអើពើជួយដោះស្រាយជូនពួកគាត់ដែលកំពុងរងគ្រោះ។
កម្មករ កម្មការិនីរោងចក្រកាត់ដេរសំលៀកបំពាក់ ឃែនធើរេន អឹភែរឹល ខេមបូឌា (Canteran Apparel Cambodia Co., Ltd.) ឱ្យដឹងថា មូលហេតុដែលពួកគាត់យកញត្តិមកដាក់នៅតាមស្ថានទូតអាមេរិកនេះ ដោយសារតែពួកគាត់អះអាងថា ក្រសួងការងារគ្មានឆន្ទៈ និងអសមត្ថភាពក្នុងការដោះស្រាយបញ្ចប់វិវាទ។ ក្រុមកម្មករ ឱ្យដឹងថាពួកគាត់នាំគ្នាធ្វើដំណើរដោយថ្មើរជើងទាំងកណ្ដាលថ្ងៃក្ដៅ ចាប់ពីបណ្តោយផ្លូវវែងស្រេង ដើម្បីដាក់ញត្តិនៅស្ថានទូតអាមេរិក គឺដើម្បីទាមទារដល់ស្ថានទូតអាមេរិក ជំរុញដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ឱ្យចាត់វិធានការលើថៅកែរោងចក្រឃែនធើរេន ឱ្យទទួលខុសត្រូវផ្នែកសីលធម៌ក្នុងសង្គម និងដោះស្រាយប្រាក់ឈ្នួលជូនកម្មករខ្មែរ ឱ្យបានឆាប់។
តំណាងកម្មកររោងចក្រ ឃែនធើរេន អឹភែរឹល ខេមបូឌា លោកស្រី សាន សុផា ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថាខ្លឹមសារនៃញត្តិមានជាអាទិ៍ គឺក្រុមកម្មករទាមទារ ដល់ស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា ត្រូវតែជំរុញឱ្យភាគីក្រុមហ៊ុនបញ្ជាទិញ (Buyer) ធំៗចំនួន២ គឺក្រុមហ៊ុន វើលម៉ាត់ (Walmart) និងក្រុមហ៊ុន ព្រីម៉ាក(Primark) ឱ្យចូលរួមទទួលខុសត្រូវក្នុងការទូទាត់ប្រាក់ឈ្នួល និងប្រាក់អត្ថប្រយោជន៍ផ្សេងៗជូនកម្មករ ស្របតាមច្បាប់ ដោយសារតែភាគីថៅកែរោងចក្រ ឃែនធើរេន បានបិទទ្វាររោងចក្រ និងរត់ចោលកម្មករ ដោយគ្មានទំនួលខុសត្រូវ៖ «ហើយមួយទៀតសុំឱ្យសាខាវា [ក្រុមហ៊ុន ខ្វលីធីត្សេកស្ទើស (Quality Textiles Co.,LTD) សាខាវាមានពីរក្នុងខណ្ឌជាប់គ្នាដែរ សូមឱ្យថៅកែនៅរោងចក្រហ្នឹងមកទទួលខុសត្រូវនៅ ឃេនធើរេន ហ្នឹង។ យើងធ្វើការ ២២ឆ្នាំ ហើយ មិនថាម៉ាស៊ីនដេរ មិនថាអីវ៉ាន់ធ្វើការ ម៉ាស៊ីនល្អវា (ថៅកែ ) ដឹកទៅរោងចក្រ [ក្រុមហ៊ុន ខ្វលីធីត្សេកស្ទើស (Quality Textiles Co.,LTD)ហ្នឹងអស់ហើយ។ ខាងក្រសួងការងារ នៅកាន់ជើង អ្នកហ្នុងទៀត ថាមិនមែន ឱ្យយើងរកភស្តុតាង ចងរោចក្រពីរ ហ្នឹងឱ្យជាប់គ្នា។ [ក្រសួងការងារ ] ថាយើងនិយាយមិនពេញលក្ខណៈ ដល់ពេលអ៊ីចឹង ការងារដោះស្រាយរបស់គាត់ (ក្រសួងការងារ ) អីវ៉ានមានប៉ុន្មាននៅក្នុងឃ្លាំងហ្នឹងលក់ចែកគ្នាទៅ » ។
កាលពីថ្ងៃទី៣០ មេសា ភាគីនិយោជកនៃរោងចក្រ ឃែនធើរេន អឹភែរឹល ខេមបូឌា ជាង១០នាក់ បានសម្រេចលាឈប់ពីការងារ និងបិទទ្វាររោងចក្រ ទាំងមិនទាន់ដោះស្រាយប្រាក់ឈ្នួលជូនកម្មករ។ មកដល់ពេលនេះ ក្រុមកម្មករអះអាងថា ក្រុមថៅកែដែលបានលាឈប់ពីរោងចក្រ ឃែនធើរេន គឺក្រុមថៅកែទាំងនេះ ចូលបម្រើការងារក្នុងរោងចក្រ សាខាថ្មីរបស់ពួកគេថ្មីមួយទៀតឈ្មោះ ក្រុមហ៊ុន ខ្វលីធីត្សេកស្ទើស (Quality Textiles Co.,LTD) ដែលស្ថិតក្នុងសង្កាត់ទួលពង្រ រាជធានីភ្នំពេញ។ ក្រុមកម្មករឱ្យដឹងថា សាខាថ្មីនៃរោងចក្រនេះ គឺជាម្ចាស់តែមួយដែលគ្រប់គ្រងដោយថៅកែជាជនជាតិម៉ាឡេស៊ី និងមានជនជាតិចិនជាដៃគូសហការក្នុងក្រុមហ៊ុននេះផងដែរ។
ក្រុមកម្មករអះអាងថា ដំណើរសង្វាក់ផលិតកម្មក្នុងរោងចក្រនេះ កន្លងមកមានភាពមិនប្រក្រតីច្រើន ដោយសារតែថៅកែ មិនបានអនុវត្តត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់កម្ពុជា និងមានការរំលោភសិទ្ធកម្មករខ្មែរជាច្រើននាពេលកន្លងមក។ កម្មកររោងចក្រ ឃែនធើរេន បញ្ជាក់ថា កាលពីរោងចក្រនេះមិនទាន់បិទទ្វារ កន្លងមកពួកគាត់បានចេញធ្វើកូដកម្មច្រើនដងមកហើយ ដោយសារតែភាគីថៅកែ តែងបង្ខំឱ្យកម្មករធ្វើការច្រើនម៉ោង ទាំងមិនបានបើកប្រាក់ឈ្នួលជូនពួកគាត់។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទង មន្រ្តីក្រសួងការងារ និងជាអ្នកទទួលបន្ទុកក្នុងការដោះស្រាយវិវាទការងារនេះ គឺ លោក ឡាយ សុធារិទ្ធ ដើម្បីសាកសួរពីបញ្ហានេះបានទេនៅថ្ងៃទី៣ មិថុនា ដោយទូរស័ព្ទហៅចូលតែគ្មានអ្នកទទួល។
ទោះជាយ៉ាងណា តំណាងកម្មករ លោកស្រី សាន សុផាថា ចាប់តាំងពីមានវិវាទការងារនេះមក ក្រុមកម្មករបានដាក់ញត្តិ ទៅកាន់ក្រសួងការងារដើម្បីឱ្យជួយអន្តរាគមន៍ ចំនួន៣ ដងមកហើយ។ លោកស្រីបន្ត ពេលដែលកម្មករចូលបំភ្លឺនៅក្រសួងការងារកន្លងមកនេះ ក្រសួងការងារ បានបដិសេធ និងមិនជឿពីការរៀបរាប់ក្រុមកម្មករ អំពីករណីថៅកែមិនបើកប្រាក់ឈ្នួល និងការរំលោភសិទ្ធកម្មករក្នុងកន្លែងការងារនេះឡើយ។
លោកស្រី សាន សុផា យល់ថាទង្វើរបស់ក្រសួងការងារកំពុងតែការពារភាគីក្រុមហ៊ុន និងព្យាយាមរកលេស ដើម្បីគេចវេះ ក្នុងការរកដំណោះស្រាយការងារជូនកម្មករដែលមានអាយុចំណាស់ៗដែលកំពុងបញ្ហាប្រឈមជីវភាពគ្រួសារ៖ «គំនិតខ្ញុំថា ក្រសួង (ការងារ )ហ្នឹងឡេមឡំ ជាថៅកែ ហ្នឹងហ្មង។ នាយកវានៅហ្នឹង លាឈប់ការងារពីឃេនធើរេន ទៅខ្វលីធី ប្រាប់គាត់ ក្រសួង (ការងារ )ហើយ តែចេតនា អត់ស្ដាប់យើង ធ្វើអត់ឮយើងហ្មង។ ប្រសិនជាអាច ខ្ញុំសុំ ឱ្យអ្នកកាន់អំណាច គាត់ត្រូវអូសក ថៅកែមកដោះស្រាយ ព្រោះអីថៅកែ មករកស៊ីរកនៅស្រុកខ្មែរ វាសុទ្ធតែមានបញ្ជីពាណិជ្ជកម្មវា។ ខ្ញុំចង់ឱ្យរដ្ឋអំណាច ហ្នឹង ទាញ ក ហែងមកដោះស្រាយ អត់មានទៅរួចខ្លួនអ៊ីចឹងទេ។ ឯង [ថៅកែ ] រត់ទៅស្ងាត់ៗ កម្មករគ្នាទុក្ខលំបាក ម៉ាស៊ីនល្អៗវាយកទៅសាខា វាអត់ហើយហ្នឹង រលីងហើយហ្នឹង សល់តែម៉ាស៊ីន កញ្ចាស់ៗ » ។
ជុំវិញរឿងនេះ ប្រធានសម្ព័ន្ធសហជីពចលនាកម្មករ (CUMW) លោក ប៉ាវ ស៊ីណា មានប្រសាសន៍ថា ការណ៍ដែលភាគីថៅកែ សម្រេចការបិទទ្វាររោងចក្រសហគ្រាសបែបនេះ គឺជាកលល្បិចដ៏អាក្រក់ ដើម្បីគេចវេះក្នុងដោះស្រាយបញ្ហាប្រាក់ឈ្នួលជូនកម្មករ។ លើសពីនេះ លោកមើលឃើញថា ក្រសួងការងារមិនមានឆន្ទៈពិតប្រាកដក្នុងការដោះស្រាយវិវាទការងារនេះ ឱ្យបានសមស្របទៅតាមអ្វីដែលក្រុមកម្មករទាមទារនោះ។
ប្រធានសហជីពរូបនេះ យល់ថារដ្ឋាភិបាល និងក្រសួងពាក់ព័ន្ធ គួរបង្កើតច្បាប់ ឬមានយន្តការណាមួយឱ្យបានជាក់លាក់ ចំពោះថៅកែដែលរត់ចោលកម្មករបែបនេះ មិនគួរបណ្ដែតបណ្តោយឱ្យថៅកែទុច្ចរិត និងគ្មានទំនួលខុសត្រូវទាំងនោះ បន្តរកស៊ីនៅកម្ពុជាទៀតនោះទេ៖ «ដោយឡែក ក្នុងអំឡុងឈប់សម្រាក ពេលបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ ហ្នឹង ទំនិញជាច្រើន សម្ភារៈ ក្រណាត់ សម្ភារៈសំខាន់ជាច្រើន ដូចម៉ាស៊ីនភ្លើង ជាច្រើនអីជាដើមត្រូវបានក្រុមហ៊ុន ឃែនធើរេន ដឹកចេញ ទៅក្រុមហ៊ុនខ្វលីធី មួយទៀតដែល ក្រុមហ៊ុនរបស់ខ្លួន ដែល ក្រុមហ៊ុនតែមួយ។ សកម្មភាពនេះ បង្កឱ្យបងប្អូនកម្មករ ធ្វើការតវ៉ាហូរហែ មកហើយ តែការដោះស្រាយ យើងឃើញថា អត់មានអ្វីថ្មី ក្រៅពីការឡប់ប៊ី (Lobby) ឱ្យកម្មករនោះ លក់ឡៃឡុង សម្ភារៈកាកសំណល់ ចាស់ៗ ដើម្បីយកលុយ ទូទាត់ ជូនបងប្អូនកម្មករ » ។
ក្រុមកម្មករឱ្យដឹងថា មកដល់ពេលនេះ ថៅកែរោងចក្រឃែនធើរេន នៅមិនទាន់បើក ប្រាក់អតីតភាពការងារ ប្រាក់ប្រចាំខែឧសភា និងប្រាក់អត្ថប្រយោជន៍ការងារផ្សេងៗ ជូនកម្មករដែលនៅសល់ជាង៣រយ (៣២០) នាក់នៅឡើយទេ។ លោកស្រី សាន សុផា បន្ថែមថា កម្មករជាង៣រយនាក់ (៣២០) នោះបន្តដេកយាមនៅខាងមុខរោងចក្រទាំងថ្ងៃទាំងយប់ និងជួបការលំបាកជាច្រើន ដើម្បីរងចាំដំណោះស្រាយពីក្រសួងពាក់ព័ន្ធ។ ពួកគាត់ ជំរុញឱ្យភាគីថៅកែចេញមុនដោះស្រាយប្រាក់ឈ្នួលជូនកម្មករឱ្យបានឆាប់ ដើម្បីឱ្យកម្មករអាចទៅរកការងារនៅកន្លែងថ្មីទៀត។ លើសពីនេះ លោកស្រី សាន សុផា បញ្ជាក់ថា បច្ចុប្បន្នមានកម្មករជាច្រើននាក់កំពុងប្រឈមបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចធ្ងន់ធ្ងរក្នុងគ្រួសារ និងកម្មករមួយចំនួនទៀត កំពុងរងការព្រមានពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ ពីសំណាក់ម្ចាស់បំណុល ក្នុងការរឹបអូស ផ្ទះសម្បែង ដីធ្លី និងទ្រព្យសម្បត្តិមានតម្លៃផ្សេងៗជាដើម៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។