ហ៊ុន ម៉ាណែត និង​ឪពុក «ជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​ដោយ​ផ្ទាល់» ក្នុង​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ឆបោក​តាម​អនឡាញ

ប្រិយមិត្ត​ជ្រាប​ទេ​ថាតើ​មូលហេតុ​អ្វី​បាន​ជា​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ឆបោក​តាម​អនឡាញ​អាច​រីក​ដុះដាល​បាន​យ៉ាង​ឆាប់រហ័ស​ដូច​ផ្សិត​នៅ​កម្ពុជា? ហេតុផល​ចម្បង​មួយ​ក្នុង​ចំណោម​ហេតុផល​នានា គឺ​ថា ឧក្រិដ្ឋកម្ម​នេះ​អាច​មាន​ជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ក្រុម​អ្នក​មាន​លុយ​មាន​អំណាច​ ជា​ពិសេស​ថ្នាក់​ដឹកនាំ​កំពូល​ៗ​របស់​កម្ពុជា ចាំ​កាង​ការពារ​ពី​ក្រោយ។

ការ​រីក​ដុះដាល​នៃ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ឆបោក​តាម​អនឡាញ​ប្រព្រឹត្ត​ដោយ​ជនជាតិ​ចិន ចេញពី​ទឹកដី​កម្ពុជា និង​ប្រទេស​មួយ​ចំនួន​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍ កំពុង​ធ្វើ​ឱ្យ​ពិភពលោក​ព្រួយបារម្ភ​ខ្លាំង។

អតីត​តំណាងរាស្ត្រ​គណបក្ស​សង្គ្រោះជាតិ និង​ជា​ប្រធាន​ចលនា​ខ្មែរ​ដើម្បី​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ ថ្លែង​ថា ឧស្សាហកម្ម​ឆបោក​តាម​អនឡាញ​នឹង​មិន​អាច​រីកដុះដាល​ដូច​ផ្សិត​នៅ​កម្ពុជា​បាន​ឡើយ ប្រសិន​បើ​គ្មាន​ការកាង​ការពារ​ពី​ក្រោយ​ពី​សំណាក់​ក្រុម​មេដឹកនាំ​កំពូល​ៗ រាប់​ចាប់​តាំង​ពី​លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត និង​ឪពុក​របស់​លោក។

អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ៖«ប៉ូលិស​កម្ពុជា ភ័យខ្លាច​ក្រុម​ម៉ាហ្វីយ៉ា​ចិន​ខ្លាំង ដោយសារ​តែ​ពួកគេ​ដឹងថា​ក្រុម​ម៉ាហ្វីយ៉ា​ចិន​ទាំង​នោះ​មិនមែន​ប្រតិបត្តិការ​តែ​ឯកឯង​នោះទេ...។ ក្រុម​ម៉ាហ្វីយ៉ា​ចិន ត្រូវបាន​ការពារ​ទាំងស្រុង​ដោយ​លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត និង​ឪពុក​របស់​លោក គឺ​លោក ហ៊ុន សែន។ គ្មាន​ផ្លូវទេ​ដែល​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ឆបោក​តាម​អនឡាញ​នៅ​កម្ពុជា​ដែល​រក​លុយ​បាន​ជាង១២ពាន់​លាន​ដុល្លារ ហើយ​ដែល​មាន​ជនរងគ្រោះ​ជាង​១សែន​នាក់​នៅតាម​កាស៊ីណូ​ធំៗ អាច​ប្រតិបត្តិការ​បាន ប្រសិន​បើ​គ្មាន​ការគាំទ្រ​ដោយ​ផ្ទាល់ ឬ​ការពាក់ព័ន្ធ​ដោយ​ផ្ទាល់ ពី​សំណាក់​លោក ហ៊ុន សែន លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត និង​ថ្នាក់​ដឹកនាំ​កំពូលៗ​របស់​ប្រទេស​កម្ពុជា»។

អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ ថ្លែង​បែប​នេះ​នៅ​ក្នុង​កិច្ចពិភាក្សា​មួយ​រៀបចំ​តាម​ប្រព័ន្ធ​អនឡាញ​ដោយ​វិទ្យាស្ថាន​សហរដ្ឋអាមេរិក​ដើម្បី​សន្តិភាព (USIP) កាលពី​ដើម​ខែកក្កដា ស្តីពី​អំពើ​ឆបោក​តាម​អនឡាញ និង​ការជួញដូរ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា និង​វៀតណាម ដោយ​មាន​ការចូលរួម​ពី​ក្រុម​អ្នកជំនាញ​មួយ​ចំនួន។

អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ បន្ត​ថា​ក្រុម​ម៉ាហ្វីយ៉ា​ចិន​ទាំងនេះ ទទួលបាន​សញ្ជាតិ​ខ្មែរ​តាមរយៈ​ក្រសួង​មហាផ្ទៃ។ អ្នកស្រី​ទទូច​ឱ្យ​សហរដ្ឋអាមេរិក និង​ប្រទេស​ពាក់ព័ន្ធ​ដទៃទៀត សហការ​គ្នា​ដាក់​ទណ្ឌកម្ម​ជាក់លាក់​តាម​គោលដៅ​ទៅលើ​ក្រុមគ្រួសារ​លោក ហ៊ុន សែន បក្ខពួក​របស់​លោក និង​ក្រុម​ឧកញ៉ា​ដែល​ជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​នេះ។

អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ ៖«ដល់​ពេល​ហើយ​ដែល​សហរដ្ឋ​អាមេរិក និង​ប្រទេស​ដទៃទៀត ដែល​ព្រួយបារម្ភ​ពី​សន្តិសុខ​របស់​ពួកគេ ហានិភ័យ​ដល់​សន្តិសុខ និង​ហានិភ័យ​សន្តិសុខ​កម្ពុជា​ផងដែរ​នោះ ត្រូវ​សហការ​គ្នា​ដាក់​ទណ្ឌកម្ម​ជាក់លាក់​តាម​គោលដៅ និង​តាមដាន​លុយ​របស់​លោក ហ៊ុន សែន បក្ខពួក​របស់​គាត់ គ្រួសារ​របស់​គាត់ និង​ក្រុម​ឧកញ៉ា​របស់​គាត់។ យើង​បាន​ព្យាយាម​ជាច្រើន​ឆ្នាំ​មក​ហើយ​ដើម្បី​ផ្តល់​ដំណឹង​ដល់​រដ្ឋាភិបាល​នៃ​ចក្រភព​អង់គ្លេស​ដោយសារ​តែ​ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក នេត សាវឿន មាន​ទ្រព្យសម្បត្តិ​នៅ​ទីនោះ។ ក្មួយ​ប្រុស​របស់​លោក ហ៊ុន សែន គឺ​លោក ហ៊ុន តូ ជា​អ្នក​ការពារ​ឱ្យ​ក្រុម​ម៉ាហ្វីយ៉ា​ចិន។ ឈ្មោះ​របស់​ពួកគេ​មាន​នៅ​ក្នុង​របាយការណ៍​ទាំង​អស់។ តើ​យើង​នៅ​រង់ចាំ​អីទៀត?»

ឆ្លើយតប​នឹង​ការចោទ​ប្រកាន់​នេះ អនុ​ប្រធាន​អចិន្ត្រៃយ៍​នៃ​គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​ប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំង​អំពើ​ជួញដូរ​មនុស្ស (គជបជ) អ្នកស្រី ជូ ប៊ុនអេង ទទួល​ស្គាល់​ពី​ភាព​ធ្ងន់ធ្ងរ​នៃ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ឆបោក​តាម​អនឡាញ​នៅ​កម្ពុជា។ ក៏ប៉ុន្តែ អ្នកស្រី​អះអាង​ប្រាប់​វិទ្យុ​អាស៊ី​សេរី​ថា កម្ពុជា​មិនមែន​ជា​អ្នក​បង្កើត​បទល្មើស​នេះទេ តែ​«រងគ្រោះ»​ដោយសារ​កម្ពុជា​ត្រូវបាន​ប្រើប្រាស់​ធ្វើ​ជា​កន្លែង​ប្រព្រឹត្ត​បទល្មើស។ អ្នកស្រី បដិសេធ​មិន​ឆ្លើយ​ពី​ការជាប់​ពាក់ព័ន្ធ ឬ​ការឃុបឃិត​ណាមួយ​ដោយ​មន្ត្រី​ជាន់ខ្ពស់​រដ្ឋាភិបាល។

សំឡេង​អ្នកស្រី ជូ ប៊ុនអេង៖«វា​ធ្ងន់ធ្ងរ​ពីព្រោះ​កម្ពុជា​រងគ្រោះ​ដោយសារ​គេ​ប្រើប្រាស់​កម្ពុជា​ធ្វើ​ជា​កន្លែង​ប្រព្រឹត្ត​បទល្មើស។ ចឹង​សួរថា​ហេតុអី​ក៏​ប្រើប្រាស់​ស្រួល​ម្ល៉េះ? ប្រទេស​ណាក៏ដោយ ឥឡូវ​យើង​គិត​មើល​ថាតើ​ប្រទេស​នីមួយៗ​មាន​គេ​មក​ចូល​ធ្វើ​បទល្មើស​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ខ្លួន​ឯង​ដោយ​ប្រើប្រាស់​ប្រព័ន្ធ​ហ្នឹង​ទេ? មាន​ដូចគ្នា។ ចឹងហើយ បាន​ជា​ខ្ញុំ​ប្រាប់​ពី​ដំបូង​មក​ថា យើង​អត់​មាន​សមត្ថភាព​គ្រប់គ្រាន់​នៅ​ក្នុង​ការ​គ្រប់គ្រង​ប្រព័ន្ធ​បច្ចេកវិទ្យា​ហ្នឹង​ទេ...។ ហើយ​ដល់​ទៅ​យើង​វាយតម្លៃ​មក​ថា​វា​កាន់តែ​ច្រើន ឬ​ក៏​មាន​ការឃុបឃិត​អី​យ៉ាងម៉េច ខ្ញុំ​មិនដឹង​ថា​និយាយ​ថាម៉េច​ឱ្យ​ត្រូវ​ទេ»។

ផ្ទុយពី​ការបកស្រាយ​នេះ អ្នកជំនាញ​នៃ​វិទ្យាស្ថាន​អាមេរិក​ដើម្បី​សន្តិភាព (USIP) លោក ចាកុប ស៊ីមស៍ (Jacob Sims) មាន​ប្រសាសន៍​ថា​មូលហេតុ​មួយ​ដែល​ជំរុញ​ឱ្យ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ឆបោក​អនឡាញ​រីក​ដុះដាល​នៅ​កម្ពុជា​នេះ គឺ​ដោយសារ​តែ​ក្រុម​អ្នកមាន​អំណាច​នៅ​កម្ពុជា អាច​ជា​អ្នក​នៅ​ពី​ក្រោយ​ការប្រតិបត្តិការ​ផ្តាច់​មុខ​នៃ​ឧស្សាហកម្ម​ឆបោក​តាម​អនឡាញ​​នេះ។

លោក ចាកុប ស៊ីមស៍ ៖«ដោយសារ​តែ​ប្រព័ន្ធ​សេដ្ឋកិច្ច​នយោបាយ​បែប​«ឯងជួយ​អញ អញ​ជួយ​ឯង»​នៅ​កម្ពុជា​នេះ​ហើយ ទើប​បាន​ជា​ឧស្សាហកម្ម​ឆបោក​អនឡាញ​​ទំនង​ជា​ធ្វើ​ឡើង​ផ្តាច់មុខ​ដោយ​ក្រុម​អ្នក​មាន​អំណាច​នៅ​កម្ពុជា។ របាយការណ៍​របស់​យើង​បាន​កត់សម្គាល់​ជា​ពិសេស ដូចជា​ករណី​លោក ចេន ហ្ស៊ី និង​លោក លី យ៉ុងផាត់។ ពួកគេ​គឺ​ជា​តួអង្គ​ឥស្សរជន​ដែល​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​រដ្ឋ ហើយ​វិនិយោគ​លើ​​ទីតាំង​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ឆបោក​តាម​អនឡាញ​ទាំងនោះ។ ប៉ុន្តែ ដូចដែល​អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ បាន​រៀបរាប់​អញ្ចឹង បញ្ជី​ឈ្មោះ​ម្ចាស់​ទីតាំង​ដ៏​មាន​អំណាច​ទាំងនោះ មាន​វែង​អន្លាយ ក្នុងនោះ​រួមមាន សមាជិក​ព្រឹទ្ធសភា រដ្ឋមន្ត្រី ទីប្រឹក្សា​សំខាន់ៗ និង​សមាជិក​គ្រួសារ​របស់​នាយករដ្ឋមន្ត្រី។ នៅ​កម្ពុជា មនុស្ស​ដែល​សំខាន់ៗ​ទាំងនោះ ពិតជា​មាន​សមត្ថភាព​ដោយ​គ្មានការ​ត្រួត​ពិនិត្យ ក្នុងការ​ធ្វើឱ្យ​ស្ថាប័ន​រដ្ឋ​ទន់ខ្សោយ​ដើម្បី​បម្រើ​ឱ្យ​ផលប្រយោជន៍​ឯកជន​របស់​ពួកគេ»។

វិទ្យាស្ថាន​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ដើម្បី​សន្តិភាព (USIP) ដែល​មាន​មូលដ្ឋាន​នៅ​រដ្ឋធានី​វ៉ាស៊ីនតុន (Washington D.C.) កាលពី​ខែ​ឧសភា បាន​រក​ឃើញ​ថា ក្រុម​អ្នក​មាន​អំណាច​នៅ​កម្ពុជា ជា​អ្នក​ចាំ​កាង​«ការពារ»​ឧស្សាហកម្ម​ឆបោក​តាម​អនឡាញ ដោយសារ​តែ​ភាព​ចំណេញ​កប់ក្តោង​នៃ​ឧស្សាហកម្ម​មួយ​នេះ។ ក្រុម​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​នៃ​វិទ្យាស្ថាន​នេះ ប៉ាន់ស្មាន​ថា កម្ពុជា​តែឯង​លូច​លុយ​ពី​ពិភពលោក​យ៉ាងហោច​ណាស់​ជាង ១២ពាន់​៥រយ​លានដុល្លារ​ក្នុង​មួយ​ឆ្នាំ​តាមរយៈ​ឧស្សាហកម្ម​ឆបោក​តាម​អនឡាញ។ ចំនួន​ទឹក​លុយ​បាន​មក​ពី​ឧស្សាហកម្ម​ឆបោក​នេះ ស្មើនឹង​ពាក់​កណ្តាល​នៃ​ផលិតផល​ក្នុង​ស្រុក​សរុប (GDP) ផ្លូវការ​របស់​ប្រទេស​ក្រីក្រ​មួយ​នេះ។

យ៉ាងហោច​ណាស់ មាន​ឧកញ៉ា​ល្បី​ឈ្មោះ​នៅ​កម្ពុជា ៤រូប ដែល​ស្និទ្ធ​នឹង​ត្រកូល​ «ហ៊ុន» រង​នូវ​ការ​សង្ស័យ​ថា​អាច​ជាប់​ពាក់ព័ន្ធនឹង​ឧហ្សាកម្ម​ឆបោក​តាម​អនឡាញ​នៅ​កម្ពុជា។ ឧកញ៉ា​ទាំងនោះ រួម​មាន​ដូចជា លោក ចេន ហ្ស៊ី ជា​ទីប្រឹក្សា​ប្រធាន​ព្រឹទ្ធសភា លោក ហ៊ុន សែន និង​ជា​ទីប្រឹក្សា​ផ្ទាល់​លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត, លោក ទ្រី ភាព ​ជា​បេសកជន​ពិសេស​ និង​ជា​ទីប្រឹក្សា​របស់​ប្រធាន​ព្រឹទ្ធសភា លោក ហ៊ុន សែន, លោក កុក អាន ​ជា​សមាជិក​ព្រឹទ្ធសភា​របស់​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា និង​មាន​គោរមងារ​ជា​អ្នក​ឧកញ៉ា, និង​លោក លី យ៉ុងផាត់ ជា​សមាជិក​ព្រឹទ្ធសភា និង​ជា​ប្រធាន​គណៈកម្មាធិការ​ហិរញ្ញវត្ថុ​របស់​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា ហើយ​បច្ចុប្បន្ន​ជា​ប្រធាន​សមាគម​ឧកញ៉ា​កម្ពុជា។

អង្គការ​សហប្រជាជាតិ រកឃើញ​កាលពី​ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣ ថា យ៉ាងហោចណាស់​មាន​មនុស្ស​១សែននាក់​បាន​ក្លាយ​ជា​ជនរងគ្រោះ​ដោយសារ​តែ​ការបង្ខំ​ឱ្យ​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ឆបោក​តាម​អនឡាញ​នៅ​កម្ពុជា៕