ក្រសួងការងារ គ្រោងហាមឃាត់ជនបរទេស មិនឲ្យប្រកបរបរខ្នាតតូច និងសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ ដោយសារវាជាការដណ្ដើមការងារពលរដ្ឋ និងកម្មករខ្មែរម្ចាស់ស្រុក។ ក្រុមអ្នកប្រកបរបរសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ និងសំណង់ ស្វាគមន៍ បើរបបក្រុងភ្នំពេញ មានឆន្ទៈអនុវត្តមែន។ ពួកគេជំរុញឲ្យរបបក្រុងភ្នំពេញ ពន្លឿនការអនុវត្តការសន្យានេះឲ្យបានលឿន នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៩ នេះ ដើម្បីកុំឲ្យកម្មករបន្តខាតបង់ប្រយោជន៍ទៀត។
ក្រុមអ្នកប្រកបរបរសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ មានអ្នករត់ម៉ូតូឌុប រ៉ឺម៉កកង់បី អាជីវករលក់ដូរតាមចិញ្ចើមផ្លូវ និងអ្នកធ្វើសំណង់ សុទ្ធតែស្វាគមន៍បំណងរបស់របបក្រុងភ្នំពេញ ក្នុងការហាមឃាត់ជនបរទេសមិនឲ្យបើកអាជីវកម្មខ្នាតតូច និងប្រកបរបរសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ។
អ្នករត់ម៉ូតូឌុបនៅម្ដុំមុខអយស្ម័យយាន ឬរ៉ារថភ្លើង រាជធានីភ្នំពេញ លោក សេង សុខា យល់ថា ប្រសិនរដ្ឋាភិបាល ចាប់ផ្ដើមអនុវត្តវិធានការហាមឃាត់ជនបរទេស មិនឲ្យដណ្ដើមការងារកំប៉ិកកំប៉ុករបស់ពលរដ្ឋខ្មែរមែនជាការប្រសើរ។ លោកថា ជនបរទេស ដែលដណ្ដើមការងារអ្នករត់ម៉ូតូឌុប រម៉កកង់បី អ្នករត់តាក់ស៊ីច្រើនជាងគេនៅសព្វថ្ងៃ គឺជនជាតិចិន ព្រោះជនជាតិចិនទាំងនោះ មិនប្រើប្រាស់សេវាកម្មរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរទេ។ ក្រៅពីនេះ ជនជាតិចិនទាំងនោះ បានបើកហាងម្ហូប បើកហាងកាត់សក់ជាដើម ដែលធ្វើឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរ ត្រូវធ្លាក់ចំណូល ឬបាត់បង់អាជីពតែម្ដង៖ «សេវាកម្មដឹកជញ្ជូនយើងអត់សូវបានដឹកទេ អត់សូវបានដឹកទេ!បាទ។ យើងឃើញថា គាត់ម៉ៅ ឡានក្រុង ក្រុមហ៊ុនជនជាតិចិនគាត់ទៅហ្មង។ គាត់ម៉ៅផ្ដាច់។ យើងក៏មិនសូវបានដឹកដែរ បានខ្លះដែរ បានតិចតួច មិនមែនថា មិនបានសោះទេ។ រាជរដ្ឋាភិបាលយើងនេះ គាត់មិនឃើញមានការទប់ស្កាត់អ្វីទេ ឃើញនៅតែមានការហូរចូលមកពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ ពីមួយខែទៅមួយខែ ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ គាត់អត់មានអ្វី ទប់ស្កាត់ជាមួយជនបរទេសទាំងហ្នឹងទេ»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ លោក ហេង សួរ ប្រាប់ប្រព័ន្ធឃោសនាក្នុងស្រុក (Phnom Penh Post) ថា ក្រសួងមានបំណងហាមឃាត់ជនបរទេស ដែលមករស់នៅប្រទេសកម្ពុជា មិនឱ្យធ្វើឲ្យប្រកបអាជីវកម្មខ្នាតតូច ឬមុខរបរផ្ទាល់ខ្លួនម្នាក់ឯង និងការងារមួយចំនួនទៀត ដើម្បីការពារជនបរទេសទាំងនោះ មកដណ្ដើមទីផ្សាររបស់ពលរដ្ឋខ្មែរ។ លោក ហេង សួរ ថា ក្រសួងនឹងចេញសេចក្ដីប្រកាស ដើម្បីកំណត់ ថាការងារណាខ្លះ ដែលត្រូវហាម សម្រាប់ជនបរទេសនៅពេលខាងមុខ ហើយសម្រាប់ការចូលជាធរមាន គ្រោងនឹងប្រកាសឲ្យអនុវត្ត នៅសប្ដាហ៍ទី ២ នៃខែ សីហា ឆ្នាំ២០១៩។
លោក ហេង សួរ ប្រាប់កាសែតក្នុងស្រុកដដែលថា គោលដៅក្នុងការបង្កើតច្បាប់ហាមឃាត់ជនបរទេសមិនឲ្យប្រកបរបរខ្នាតតូច និងសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ គឺដើម្បីការពារមុខរបរ ឬអាជីវកម្មខ្នាតតូច ជាលក្ខណៈគ្រួសារ សម្រាប់ទុកឲ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ។ ក្នុងប្រទេស គឺមានការតាក់តែងលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តិស្របទៅតាមបច្ចុប្បន្នភាពនៃតម្រូវការជាក់ស្ដែងតាមកាលៈទេសៈនីមួយៗ ដែលបណ្ដាប្រទេសមួយចំនួន ក៏មានការកំណត់នូវលក្ខខណ្ឌ ឬក៏ហាមជនបរទេសមិនឲ្យប្រកបមុខរបរ ឬក៏ធ្វើការងារអាជីវកម្មខ្នាតតូចឬជាលក្ខណៈគ្រួសារ។
អ្នករត់រម៉កកង់បីម្នាក់ នៅគោលដៅសួនសុបិនចម្ការព្រីង និងខណ្ឌសែនសុខ លោក ប៉ា សុផល យល់ថា ក្រសួងគួរប្រញាប់ពន្លឿនការចេញច្បាប់នេះ ដើម្បីកុំឲ្យជនបរទេសដណ្ដើមមុខរបររត់រម៉ក និងបើកឡានតាក់ស៊ីតទៅទៀត។ អ្នករត់រម៉កកង់បីរូបនេះថា បច្ចុប្បន្ននៅគ្រប់កន្លែង ជនបរទេសពិសេសជនជាតិចិន កំពុងដណ្ដើមមុខរបររត់រម៉ក និងតាក់ស៊ីជំនួសខ្មែរ ពិសេសនៅខេត្តព្រះសីហនុ និងសៀមរាប។ លោក សុផល ថា ប្រសិនបើក្រសួងកំណត់ច្បាប់ហាមឃាត់ជនបរទេសមែន ពលរដ្ឋខ្មែរ អាចរកលុយបានច្រើនជាពេលនេះមិនខាន ព្រោះជនបរទេស នឹងទំនងងាកមកប្រើសេវាកម្មរបស់ពលរដ្ឋវិញ៖ «អ្វីដែលយើងខ្ញុំចង់និយាយណាស់ ជនបរទេសៗ គួរណាស់តែទុករបរតូចតាចអ៊ីចឹង វាគួរណាស់ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល ឬក្រសួងអ្វី ទុកមុខរបរនេះឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ ឬក៏សមាជិករបស់ខ្លួន ឲ្យមានការរកទទួលទាន ដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិតមក»។
ចំណែកអ្នកលក់ដូរតាមចិញ្ចើមផ្លូវក៏ពេញចិត្តដែរ បើរបបក្រុងភ្នំពេញ ពិតជាហាមឃាត់ជនបរទេសកុំឲ្យលក់ដូរ ប្រជែងនឹងពលរដ្ឋ។
អាជីវករលក់ដូរតាមចិញ្ចើមផ្លូវ នៅតាមផ្សារ នៅរាជធានីភ្នំពេញ ម្នាក់ អ្នកស្រី នៅ ស្រីលក្ខណ៍ ប្រាប់ថា អ្នកលក់ដូរទោះតាមចិញ្ចើមផ្លូវ ឬបើកហាងខ្នាតតូច មិនអាចមានលទ្ធភាពលក់ឈ្នះជនជាតិបរទេសទេ ដោយសារជនបរទេសមានដើមទុនច្រើន និងខ្លះ បានសូកប៉ាន់អ្នកមានអំណាចមិនឲ្យរករឿងពួកគេ ពេលបើករកស៊ី។
អ្នកស្រី នៅ ស្រីលក្ខណ៍ រៀបរាប់ថា កន្លងមកក្រុមអាជីវករបានស្នើសុំឲ្យរដ្ឋាភិបាលឲ្យហាមឃាត់ជនបរទេសលក់ដូរខ្នាតតូចច្រើនដងហើយ។ អាជីវកររូបនេះ ប្រាប់ថា ជនបរទេសដែលដណ្ដើមមុខរបរលក់ដូរ របស់អាជីវករខ្នាតតូចរាល់ថ្ងៃ គឺជនជាតិវៀតណាម និងជនជាតិចិន៖ «ធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋយើងខាតមុខរបរ។ ខាតចំណូល។ ឥឡូវហ្នឹង មានដល់ទៅចិនហ្នឹង លក់នំប៉ាវទៀត។ ឥឡូវអាជីវករយើង កាលមុនគាត់លក់នំប៉ាវអ្វីបាន ឥឡូវគាត់លក់នំប៉ាវ គេមានការទំនើបជាងយើង អ៊ីចឹងអ្នកញ៉ាំចូលចិត្តរបស់ចិនវិញ ដល់អ៊ីចឹង អាជីវករយើងខាតមុខរបរមែនទេ»។
ចំណែកអាជីវករលក់បាយម្ហូបនៅឆ្នេរអូរឈើទាល ខេត្តព្រះសីហនុម្នាក់ លោក គឹម សុខ ហាង ភោជនីយដ្ឋាន រង្គសាល កន្លែងកម្សាន្តនៅខេត្តព្រះសីហនុ ជាច្រើនសុទ្ធតែគ្រប់គ្រងដោយជនជាតិចិន។ លោកថា សូម្បីជនជាតិអឺរ៉ុប ក៏ឈប់រកស៊ី ហើយចាកចេញពីខេត្តព្រះសីហនុដែរ ដោយសារកំណើនជនជាតិចិន ហើយជនជាតិចិន ចូលញ៉ាំអាហារ និងប្រើសេវាកម្មតែជនជាតិដូចគ្នាប៉ុណ្ណោះ។
ការដណ្ដើមមុខរបរ និងការងារ ពីសំណាក់ជនបរទេស កើតមានគ្រប់វិស័យនៅកម្ពុជា ទាំងសេវាកម្ម ទេសចរណ៍ ផ្ទះសំណាក់ សេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ និងមុខរបររើសអេតចាយ។ នៅក្នុងវិស័យសំណង់ក៏រងការដណ្ដើមការងារពីជនបរទេសដែរ។
ប្រធានសហព័ន្ធសហជីពកម្មករសំណង់ និងព្រៃឈើ លោក សុខ គីន ឲ្យដឹងថា កាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំមុនកម្មករដែលមកដណ្ដើមការងារក្នុងវិស័យសំណង់មានតែជនជាតិវៀតណាមទេ តែបច្ចុប្បន្នជនជាតិចិនច្រើនណាស់ ក៏មកដណ្ដើមការងារជាកម្មករដែរ។ លោកថា ការយកកម្មករបរទេសមកធ្វើការ ដោយសារ វិនិយោគិន ចូលមករកស៊ីភាគច្រើនជាជនជាតិចិន ហើយពួកគេច្រើនស្ពាយកម្មករចិន មកជាមួយ ជាហេតុនៃការដណ្ដើមមុខរបរពលរដ្ឋ។ លោក សុខ គីន មិនជំទាស់ទេ បើកម្មករបរទេសជាអ្នកជំនាញ ប៉ុន្តែបើត្រឹមកម្មករធម្មតា គឺពលរដ្ឋខ្មែរអាចធ្វើបាន។
លោក សុខ គីន រកឃើញថា ការដ្ឋានសំណង់ខ្លះ ថៅកែយកកម្មករត្រឹម ៣០ភាគរយ ឬ ៥០ភាគរយ។ ឯប្រាក់ឈ្នួលប្រចាំថ្ងៃ ក៏មានគំលាតគ្នាខ្លាំងដែរ រវាងកម្មករខ្មែរ និងកម្មករបរទេស៖ «កម្មករធម្មតា វាមិនគួរយកជនបរទេសមកធ្វើ ព្រោះខ្មែរយើងអាចធ្វើការងារហ្នឹងបានដែរ ហើយជនបរទេសមកហ្នឹងប្រាក់ឈ្នួលខ្ពស់ជាងខ្មែរឆ្ងាយហើយ គាត់ធ្វើការបានដូចគ្នា ប៉ុន្តែប្រាក់ខែ គាត់ឲ្យទៅចិន ឲ្យទៅជនជាតិបរទេសខ្ពស់ជាង អាហ្នឹងវាជាបញ្ហាមួយដែរ សម្រាប់វិស័យសំណង់»។
ប្រធានសមាគមឯករាជ្យកម្ពុជានៃសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ លោក វ៉ន់ ពៅ ជឿថា បើត្រឹមតែក្រសួងការងារ ចេញអនុក្រឹត្យ ឬសេចក្ដីប្រកាស ការហាមឃាត់ជនបរទេសមិនឲ្យដណ្ដើមមុខរបរ ឬការងារពលរដ្ឋខ្មែរ មិនជោគជ័យទេ។ វាទាមទារឲ្យអាជ្ញាធរអនុវត្តឲ្យបានតឹងរ៉ឹងបន្ថែមទៀត។ លោក វ៉ន់ ពៅ បារម្ភថា សមត្ថកិច្ច ឬអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន មិនហ៊ានចាត់វិធានការលើជនបរទេស តាមអនុក្រឹត្យ ព្រោះជនជាតិបរទេសភាគច្រើន មានខ្នងជាអ្នកមានអំណាចធំៗ បណ្ដាលឲ្យអ្នកអនុវត្តច្បាប់ថ្នាក់ក្រោមរារែក ការអនុវត្តច្បាប់៖ «ជនជាតិបរទេសទាំងអស់ហ្នឹងដែលដណ្ដើមមុខរបរខ្មែរ ត្រូវតែឲ្យអាជ្ញាធរថ្នាក់មូលដ្ឋានគ្រប់ខេត្ត ដែលមានជនបរទេសដណ្ដើមមុខរបរខ្មែរ ត្រូវចាត់ការឲ្យមានប្រសិទ្ធិភាព កុំឲ្យខ្លាច ហើយក្រសួងមហាផ្ទៃត្រូវការពារមន្ត្រីរបស់ខ្លួន មន្ត្រីទាំងឡាយណា ដែលហ៊ានចាត់ការរឿងហ្នឹងយ៉ាងច្បាស់លាស់ ស្របតាមសេចក្ដីប្រកាសហ្នឹង។ បើមិនហ៊ានចាត់ការ ហើយមិនហ៊ានការពារកូនចៅខ្លួននៅថ្នាក់ក្រោមហ្នឹងទេ វាជារឿងមួយ ដែលយើងមានការសោកស្ដាយ គិតថា មិនមានប្រសិទ្ធិភាពទេ។ ប៉ុន្តែបើការពារកូនចៅថ្នាក់ក្រោម ដែលហ៊ានធ្វើរឿងហ្នឹង វាជាការសាទរ»។
គិតត្រឹមឆ្នាំ២០១៨ ពលករបរទេសកំពុងធ្វើការនៅកម្ពុជា មានចំនួនជាង ១៦ម៉ឺននាក់ ក្នុងនោះជនជាតិចិន នាំមុខគេ គឺមានជាង ១០ម៉ឺននាក់ តែអ្នកធ្វើប័ណ្ណការងារជាង ៣ម៉ឺននាក់។ ក្រៅពីនេះ ជាជនជាតិផ្សេងៗ។ ក្រុមអ្នកសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធឲ្យដឹងថា ជនបរទេសដែលកំពុងដណ្ដើមការងារ និងមុខរបរពលរដ្ឋខ្មែរសព្វថ្ងៃ ភាគច្រើនមិនមែនជាពលករបរទេសទេ តែចូលមកកម្ពុជា បន្លំខ្លួនក្នុងនាមអ្នកទេសចរណ៍ ឬអ្នកវិនិយោគិន ហើយពួកគេបានគេចកាតព្វកិច្ចបង់ពន្ធឲ្យកម្ពុជា។
ច្បាប់ស្ដីពីការងារ ចែងក្នុងន័យថា ជនបរទេស ដែលមកធ្វើការងារនៅកម្ពុជា ត្រូវបង់អាករចំនួន៣ គឺត្រូវបង់អាករទិដ្ឋាការ ឬវីសា (Visa) ស្នាក់នៅបណ្ដោះអាសន្នរយៈពេលវែងចំនួន ១៨០ដុល្លារ ក្នុង ១ឆ្នាំ អាករសៀវភៅការងារ ១៣០ដុល្លារ ក្នុង ១ឆ្នាំ និងត្រូវបង់ពន្ធអាករស្នើសុំកូតាប្រើប្រាស់ជនបរទេសតម្លៃ ៥០ដុល្លារ ក្នុង ១ឆ្នាំ។ ដូច្នេះ ពលករបរទេសម្នាក់ ត្រូវមានកាតព្វកិច្ចបង់អាករ ជាចំណូលថវិកាជាតិ ប្រមាណ ៣៦០ដុល្លារក្នុង ១ឆ្នាំ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។