អ្នកជំនាញផ្នែកសារព័ត៌មាន និងសិទ្ធិមនុស្ស ព្រួយបារម្ភថា ការលបតាមដាន និងការគ្រប់គ្រង់ប្រព័ន្ធអ៊ីនធើណិត នឹងផ្ដល់ផលប៉ះពាល់ដល់សេរីភាព និងសិទ្ធិសម្ដែងមតិនៅកម្ពុជា។ ការលើកឡើងនេះ ក្រោយពេលរដ្ឋាភិបាលហាក់យកគំរូតាមចិន ក្នុងការគ្រប់គ្រងរឹតត្បិតបណ្ដាញអ៊ីនធើណិតនៅកម្ពុជា។
ក្រុមអ្នកជំនាញនៅតែបង្ហាញការបារម្ភចំពោះចេតនានៃការរឹតបន្តឹង និងការលបតាមដានការសន្ទនានៅលើបណ្ដាញអ៊ីនធើណិត និងប្រព័ន្ធឌីជីថល(Digital)ព្រោះនេះគឺជាការបន្លាចពលរដ្ឋ និងជាទង្វើរំលោភសិទ្ធិឯកជនភាព។
នាយកប្រតិបត្តិសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា (Camboja) លោក ណុប វី សង្កេតឃើញថា បច្ចុប្បន្នពលរដ្ឋ និងអ្នកសារព័ត៌មាននៅមានសេរីភាពខ្លះដែរ ក្នុងការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធអ៊ីនធើណិត និងការសម្ដែងមតិ។ តែយ៉ាងណាលោកថា ពួកគាត់ខិតខំរឹតត្បិតសកម្មភាពមួយចំនួន ដើម្បីកាត់បន្ថយហានិភ័យ។ លោកព្រួយបារម្ភថា ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលបង្កើនការរិតត្បិតលំហរ ឬក៏ចូលទៅគ្រប់គ្រងលើប្រព័ន្ធអ៊ីនធើណិតទាំងស្រុងដូចនៅប្រទេសចិន នោះនឹងបង្កើតឲ្យមានផលប៉ះពាល់ជាប្រព័ន្ធមកលើពលរដ្ឋខ្មែរ៖ «ជារួម វាអាចនឹងធ្វើឲ្យមានផលប៉ះពាល់ជាប្រព័ន្ធតែម្ដង ប្រសិនបើអាលំហរសេរីភាព ( លើប្រព័ន្ធអ៊ីនធើណិត ) ហ្នឹងត្រូវបានរឹតត្បិត»។
សារព័ត៌មានអាមេរិក ឌឹញូវយ៉កថាមស៍ ( www.nytimes.com) បានចុះផ្សាយកាលពីសប្ដាហ៍មុនថា ប្រព័ន្ធអ៊ីនធើណិតកម្ពុជា នឹងត្រូវរដ្ឋាភិបាលលុកលុយ ឬគ្រប់គ្រងដូចនៅប្រទេសចិនដែរ។ ការគ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធអ៊ីនធើណិតនៅកម្ពុជានេះ ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលអនុវត្តច្រើនករណី ដូចជា ការលបចូលទៅស្ដាប់កិច្ចសន្ទនាគ្នាតាមប្រព័ន្ធវីដេអូឃ្លីប(Zoom) របស់ក្រុមសមាជិកចលនាមាតាធម្មជាតិកាលពីឆ្នាំ២០២០ ករណីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន លបចូល(Zoom) ស្ដាប់កិច្ចសន្ទនារបស់សកម្មជនបក្សប្រឆាំងនៅក្រៅប្រទេស និងករណីសមត្ថកិច្ចឆែកឆេរសារអេឡិចត្រូនិក (Telegram) របស់ក្មេងប្រុសម្នាក់អាយុ ១៦ ឆ្នាំ គឺជាកូនអតីតមន្រ្តីគណបក្សសង្រ្គោះជាតិកំពុងជាប់ឃុំម្នាក់ គឺយុវជន កាក់ សុវណ្ណច្ឆ័យ ហើយចោទប្រកាន់បទញុះញង់ និងជេរប្រមាថ ជាដើម។
សកម្មភាពលបលួចគ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធអ៊ីនធើណិតនេះកើតឡើយខ្លាំង និងក្លាយជាសកម្មភាពស្របច្បាប់របស់អាជ្ញាធរ ក្រោយពេលរដ្ឋាភិបាលចេញអនុក្រឹត្យឲ្យអាជ្ញាធរបង្កើតច្រកទ្វារអ៊ីនធឺណិតជាតិ (national internet gateway) កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១ ក្រោមហេតុផលថា ដើម្បីជួយសម្រួល និងគ្រប់គ្រងការតភ្ជាប់បណ្តាញអ៊ីនធឺណិត ការបង្កើនប្រសិទ្ធភាពការពារសន្តិសុខជាតិ និងការថែរក្សារបៀបរៀបរយសណ្តាប់ធ្នាប់សង្គម វប្បធម៌ ប្រពៃណីជាតិ។ តាមរយៈអនុក្រឹត្យនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានតម្រូវឲ្យក្រុមហ៊ុនផ្តល់សេវាអ៊ីនធឺណិត (ISP) ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាទាំងអស់បង្វែរបណ្តាញរបស់ខ្លួនឲ្យចូលតាមច្រកទ្វារអ៊ីនធឺណិតជាតិក្នុងរយៈពេល១២ខែ ពោលគឺនៅមុនខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២នេះ។
ក្រុមអង្គការជាតិ អន្តរជាតិ ស្ថានទូតអាមេរិក និងអ្នករាយការណ៍ពិសេសសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិលោក វីទិត មុនតាប៊ន (Vitit Muntarbhorn) សុទ្ធតែបានបង្ហាញការព្រួយបារម្ភ និងជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលពិគ្រោះយោបល់ជាមួយអ្នកពាក់ព័ន្ធសិន ដើម្បីជៀសវាងការរិះគន់ថា រដ្ឋាភិបាលរឹតត្បិតសេរីភាព សិទ្ធិមនុស្ស ពិសេសសិទ្ធិឯកជនភាព និងការបំបិទសំឡេងឯករាជ្យតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត។
ជុំវិញករណីនេះដែរ វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចសុំការបញ្ជាក់បន្ថែមពីនាំពាក្យក្រសួងប្រៃសនីយ៍លោក មាស ប៉ូ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មានលោក មាស សុភ័ណ្ឌ និងអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ផៃ ស៊ីផាន បានទេ នៅថ្ងៃទី២២ ខែមករា។ តែយ៉ាងណា ក្រុមអ្នកនាំពាក្យនៃអង្គភាពរបស់រដ្ឋាភិបាល សុទ្ធតែធ្លាប់បានចេញមុខការពារសកម្មភាពបង្កើតច្រកទ្វារអ៊ីនធឺណិតជាតិ ថាត្រឹមត្រូវ មិនប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិ និងនៅតែផ្ដល់ឱកាសឲ្យពលរដ្ឋប្រើប្រាស់ សម្ដែងមតិ និងផ្សព្វផ្សាយតាមចិត្តដដែល លើកលែងអំពើល្មើសច្បាប់។
ចំណែកអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌លោក ជិន ម៉ាលីន ក៏ធ្លាប់ចោទប្រកាន់ថា ពលរដ្ឋ ឬ តំណាងគណបក្សនយោបាយ បានប្រើប្រាស់សិទ្ធិសន្ទនាជាឯកជនភាពតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធើណិត ដែលបង្កើតឲ្យមានការគំរាមកំហែងដល់សន្តិសុខជាតិ ហើយនាំគ្នានិយាយអំពីផែនការញុះញង់ ទើបច្បាប់មិនអាចការពារពួកគេបាន។លោក ម៉ាលីន បញ្ជាក់ថា កិច្ចសន្ទនាទាំងនោះ ត្រូវបានអាជ្ញាធរយកធ្វើជាភស្តុតាងមូលដ្ឋាន ក្នុងការស៊ើបអង្កេតបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ។
ប៉ុន្តែក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលរិះគន់ថា ការលុកលុយប្រព័ន្ធអ៊ីនធើណិតដើម្បីចាប់ខ្លួនពលរដ្ឋដែលហ៊ានរិះគន់ និងសកម្មជនកន្លងមក គឺជាចេតនាបង្ក្រាបផ្នែកនយោបាយ។
មន្ត្រីផ្នែកតស៊ូមតិនៃបណ្ដាញសមាគមយុវជនកម្ពុជា (CYN) លោក សាន់ ម៉ាឡា សង្កេតឃើញថា មុខសញ្ញាដែលរងការលុកលុយតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធើណិតភាគច្រើន គឺជាសកម្មជននយោបាយ សង្គម ដីធ្លី បរិស្ថាន និងក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល ជាដើម។ លោកបនុ្តថា ចំពោះអ្នកមានចំណេះដឹងផ្នែកបច្ចេកវិទ្យា ឬ ប្រព័ន្ធឌីជីថលខ្ពស់ បានចាប់ផ្ដើមប្ដូរវិធីសាស្ត្រសន្ទនាជាឯកជន ដោយស្វែងរកកម្មវិធី (app) ដែលមានសន្តិសុខខ្ពស់។ ប៉ុន្តែចំពោះពលរដ្ឋភាគច្រើន ដែលមិនសូវមានចំណេះដឹងខាងប្រព័ន្ធអ៊ីនធើណិត អាចនឹងត្រូវរងគ្រោះបន្តទៀត៖ «រដ្ឋាភិបាលគួរតែធ្វើការអប់រំទៅលើប្រជាពលរដ្ឋវិញ អំពីក្រមសីលធម៌នៃការប្រើប្រាស់ ហើយរដ្ឋាភិបាលខ្លួនឯងក៏ត្រូវតែគោរពទៅលើឯកជនភាពនៃការប្រើប្រាស់អ៊ីនធើណិតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទូទៅដែរ»។
កាលពីឆ្នាំ២០១៨ រដ្ឋាភិបាលធ្លាប់ធ្វើការរឹតត្បិតសេរីភាពតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធើណិតនេះម្ដងហើយ ដោយកាលនោះ ក្រសួងមហាផ្ទៃ ក្រសួងប្រៃសនីយ៍ និងក្រសួងព័ត៌មានបានចេញប្រកាសរួមគ្នាមួយ ក្នុងទិសដៅប្រឆាំង រាំងខ្ទប់ រាល់ខ្លឹមសារតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធើណិត ក្នុងគោលដៅទប់ស្កាត់ការបង្ករចលាចលបណ្ដាលឲ្យអន្តរាយដល់សន្តិសុខជាតិ។ ប៉ុន្តែក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សជាតិ និងអន្តរជាតិយល់ថា រដ្ឋាភិបាលមានបំណងតាមដាន និងរឹតត្បិតប្រព័ន្ធអ៊ីនធើណិត ដើម្បីពង្រឹងអំណាចនយោបាយ ក្នុងការរារាំងខ្លឹមសារ និងសំឡងឯករាជ្យតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។