អ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាសង្គមសង្កេតឃើញថា ការបន្ថែមជនជាតិចិនរាប់ម៉ឺននាក់មកវិនិយោគនៅប្រទេសកម្ពុជាបន្ថែមទៀតនឹងបង្កឲ្យមានគុណវិបត្តិ ជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានច្រើនជាងគុណសម្បត្តិដល់ពលរដ្ឋ។ ប្រតិកម្មបែបនេះ គឺខណៈរបបលោក ហ៊ុន សែន យល់ព្រមឲ្យជនជាតិចំនួនប្រាំម៉ឺននាក់ទៀតមករកស៊ីនៅកម្ពុជា ដែលពួកគេទាំងនោះនឹងត្រូវមកដល់កម្ពុជានៅចុងឆ្នាំ២០១៨ នេះ។
បើទោះមន្រ្តីនៃរបបលោក ហ៊ុន សែន គ្រប់ផ្នែកអះអាងថា អ្នកវិនិយោគចិននឹងធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាកាន់តែស្ទុះឡើងនាពេលខាងមុខនេះក្តី ប៉ុន្តែអ្នកឃ្លាំមើលសង្គមមិនទាន់បានឯកភាពលើការលើកឡើងនេះទាំងស្រុងនោះទេ។ អ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាសង្គមយល់ថា ការបន្ថែមអ្នកវិនិយោគចិនច្រើនម៉ឺននាក់បន្ថែមទៀត គឺបង្ហាញថា ស្មើនឹងសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាពឹងផ្អែកទៅលើការវិនិយោគរបស់ចិន។ ដូច្នេះ បើសេដ្ឋកិច្ចចិនមានបញ្ហាអ្វីមួយ កម្ពុជាក៏នឹងរងគ្រោះនោះដែរ។
ការលើកឡើងពីអ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាសង្គមពេលនេះ គឺខណៈជនជាតិចិនសម្រុកមកកម្ពុជាដូចទឹកបាក់ទំនប់ ដែលនឹងកើនដល់ជាង ២១ម៉ឺននាក់ក្នុងឆ្នាំ២០១៨ នេះ។ រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក សុខ ផល បាននិយាយកាលពីថ្ងៃទី១៣ កញ្ញាថា ចំនួនជនជាតិចិនមកប្រទេសកម្ពុជាស្នាក់នៅ និងរកស៊ីកើនឡើងជាបន្តបន្ទាប់ចាប់ពីឆ្នាំ២១០៧ មក។ ទោះមន្រ្តីរូបនេះអះអាងពីចំនួនដ៏ច្រើនរបស់ជនជាតិចិនបែបនេះក្តី លោកក៏បានឲ្យដឹងដែរថា ជនជាតិចិន ដែលចូលកម្ពុជាច្រើនជាង គឺខេត្តព្រះសីហនុមានជាង ១០ម៉ឺននាក់ ប៉ុន្តែក្នុងនោះមានតែចិនជាងពីរម៉ឺននាក់ប៉ុណ្ណោះ មានប័ណ្ណការងារត្រឹមត្រូវ។
លោកក៏ត្រូវកាសែតក្នុងស្រុកមួយចំនួនដកស្រង់សម្តីថា នៅចុងឆ្នាំ២០១៨ ខាងមុខនេះនឹងមានជនជាតិចិនជាងប្រាំម៉ឺននាក់បន្ថែមទៀត ចូលមកប្រទេសកម្ពុជា ដែលមានពួកគេទៅរស់នៅ និងធ្វើអាជីវកម្មក្នុងខេត្តគោលដៅមួយចំនួនដូចជា ខេត្តព្រះសីហនុ កំពង់ចាម និងខេត្តសៀមរាបជាដើម។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា លោក សន ជ័យ យល់ថា គ្រាន់តែចិននៅខេត្តព្រះសីហនុមួយ កំពុងបង្កបញ្ហាដល់អាជ្ញាធរ និងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ពលរដ្ឋម្ចាស់ស្រុក រួមទាំងជនបរទេសផ្សេងទៀត។ ដូច្នេះ លោកយល់ថា របបលោក ហ៊ុន សែន គួរសម្អាតអ្នកវិនិយោគចិនមិនល្អ ដើម្បីចៀសវាងការបង្កបញ្ហាដល់ពលរដ្ឋម្ចាស់ស្រុក។ លោកបន្តទៀតថា ដើម្បីបង្ការព្យុះភ្លៀង ដែលបង្កដោយអ្នកវិនិយោគចិនទាំងនោះ គឺមានតែការអនុវត្តច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍ឲ្យមានប្រសិទ្ធិភាព៖ «នៅពេលគុណសម្បត្តិ និងគុណវិបត្តដើរទន្ទឹមគ្នាដូច្នេះ ផលប៉ះពាល់ពលរដ្ឋម្ចាស់ស្រុកពិតជាកើតមាន»។
កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៨ អភិបាលខេត្តព្រះសីហនុ លោក យន្ត ម៉ីន បានផ្ញើរបាយការណ៍ជូនរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង ដោយរៀបរាប់ពីផលប៉ះពាល់នៃកំណើនជនជាតិចិននៅក្នុងខេត្តនេះ។ ក្នុងរបាយការណ៍នោះ លោក យន្ដ មីន បញ្ជាក់ថា កំណើនជនបរទេស ជាពិសេសជនជាតិចិន ដែលមានច្រើនជាងគេនោះ កំពុងធ្វើឲ្យមានផលប៉ះពាល់ជាច្រើនរួមមាន ការបង្កឱកាសដល់ជនជាតិចិនជាពួកម៉ាហ្វីយ៉ាមួយចំនួន បន្លំខ្លួនចូលមកប្រព្រឹត្តបទល្មើស បង្កអសន្ដិសុខ និងចាប់ជំរិត អ្នកវិនិយោគខ្លះទៀត បានជួលផ្ដាច់សណ្ឋាគារ និងផ្ទះសំណាក់មួយចំនួនធំ ដែលធ្វើឲ្យការផ្ដល់សេវាដល់ភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងអន្តរជាតិមានការខ្វះខាតនៅពេលបុណ្យទាន។
អភិបាលខេត្តព្រះសីហនុ លោក យន្ត មីន ឲ្យអាស៊ីសេរីដឹងថា រាល់ការអភិវឌ្ឈន៍អ្វីមួយតែងតែមានគុណសម្បត្តិ និងគុណវិបត្តិ ប៉ុន្តែលោកយល់ថា ការវិនិយោគរបស់ចិននៅខេត្តព្រះសីហនុ មានគុណសម្បត្តិច្រើនជាងគុណវិបត្តិ។ អភិបាលខេត្តរូបនេះ អះអាងថា សព្វថ្ងៃនេះអាជ្ញាធរខេត្តកំពុងពង្រឹងច្បាប់ក្នុងការគ្រប់គ្រងជនអន្តោប្រវេសន៍៖ « យើងពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់មិនថាតែចិនទេ មិនថាអាមេរិកកាំង បារាំងអីទេ ឲ្យតែមករកស៊ីនៅខេត្តព្រះសីហនុ ត្រូវតែអនុវត្តច្បាប់គ្រប់គ្នា » ។
លោក Sam Parker និងលោកស្រី Gabrielle Chefitz ដែលបានរៀនចប់បញ្ចប់ថ្នាក់អនុបណ្ឌិតពីសាកលវិទ្យាល័យ ហាវើត ខិននេឌី (Harvard Kennedy School) និងជាអ្នកសរសេររបាយការណ៍ បានព្រមានប្រទេសទាំងអស់ ដែលទទួលជំនួយពីចិន ឲ្យប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះគ្រោះថ្នាក់នៃអន្ទាក់បំណុលចិន ដែលអ្នកទាំងពីរហៅថា “កិច្ចការការទូតអន្ទាក់បំណុល”។
ប៉ុន្តែអ្នកនាំពាក្យរបបក្រុងភ្នំពេញ លោក ផៃ ស៊ីផាន អះអាងថា ការជំពាក់បំណុលចិន គឺកម្ពុជាស្ថិតក្នុងលទ្ធភាពដែលអាចគ្រប់គ្រងបានមិនវ័ណ្ឌកទេ។
ទោះជាយ៉ាងណា អ្នកសិក្សាការអភិវឌ្ឍសង្គម លោកបណ្ឌិត មាស នី សង្កេតឃើញថា ចាប់តាំងពីរបបលោក ហ៊ុន សែន មិនសូវមានទំនាក់ទំទងជាមួយក្រុមប្រទេសសេរីមក របបក្រុងភ្នំពេញហាក់មានភាពតក់ក្រហល់ក្នុងការទទួលអ្នកវិនិយោគចិន។ អ្នកសិក្សាការអភិវឌ្ឈសេដ្ឋកិច្ចរូបនេះរម្លឹកថា ការវិនិយោគបែបនេះ គឺប្រឈមនឹងហានិភ័យខ្ពស់ បើធៀបទៅនឹងការវិនិយោគមានប្រទេសច្រើនចូលរួម៖ « ឧបមាថា បើចិនជួបវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចអ្វីមួយ គឺប្រទេសយើងជួបវិបត្តិមុនគេ មួយទៀត អ្នកវិនិយោគចិនមិនសូវគិតគូរអំពីផលប៉ះពាល់របស់ពលរដ្ឋទេ » ។
សម្រាប់កម្ពុជា ប្រទេសស្រីលង្កាមិនមានលុយសងប្រទេសចិន ក៏អនុញ្ញាតឲ្យមេដឹកនាំប្រទេសនោះ ត្រូវប្រគល់ទឹកដីនៅតាមឆ្នេរសមុទ្រឲ្យប្រទេសចិនគ្រប់គ្រងកំពង់ផែ តាមរូបភាពសម្បទានរយៈពេល ៩៩ឆ្នាំ។ ចំណែកដើមរបបលោក ហ៊ុន សែន វិញ បានជួលកំពង់ផែស្វយ័តភ្នំពេញឲ្យចិនក្នុងរយៈពេល ៥០ឆ្នាំ។ កំពង់ផែនេះមានផ្ទៃដី ១០ហិកតារ និងចម្ងាយ ៤គីឡូម៉ែត្រពីរាជធានីភ្នំពេញ ដែលក្រុមចិនជួល ដើម្បីសង់មជ្ឈមណ្ឌលពាណិជ្ជកម្ម។ ប៉ុន្តែតម្លៃនៃការជួលកំពង់ផែនេះមិនទាន់មានការបង្ហាញជាសាធារណៈនៅឡើយទេ។ អ្នកវិភាគគោលនយោបាយការបរទេស បណ្ឌិត អៀ សុផល កត់សម្គាល់ថា កម្ពុជាជំពាក់បំណុលចិនសរុបដល់ទៅ ៤,៣ពាន់លានដុល្លារ ឬស្មើនឹងជាង ២០% នៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (GDP) របស់កម្ពុជា ដែលនេះ គឺជាចំនួនដ៏ច្រើនលើសលុប ដែលកម្ពុជាជំពាក់ម្ចាស់បំណុលតែមួយ គឺមហាអំណាចចិន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។