សង្គមស៊ីវិលថា ការប្រើប្រាស់វិធានការច្បាប់ដើម្បីបង្ក្រាបលើក្មេងទំនើងមិនមែនជាវិធានការល្អប្រសើរនៅឡើយទេ ប៉ុន្តែពួកគាត់ថារដ្ឋាភិបាលគួរតែលុបបំបាត់ឫសគល់នៃបញ្ហានេះរួមមានបញ្ហាគ្រឿងញៀន និងពង្រឹងប្រព័ន្ធអប់រំវិញ។ ការលើកឡើងរបស់សង្គមវិលនេះក្រោយអាជ្ញាធរបើកយុទ្ធនាការបង្ក្រាបទៅលើក្មេងទំនើប រួមទាំងចាប់ខ្លួនក្មេងទំនើងពី៥០ ទៅ១រយនាក់ជារៀងរាល់ថ្ងៃ។
សង្គមស៊ីវិលព្រួយបារម្ភអំពីករណីអាជ្ញាធរ ប្រើប្រាស់វិធានការជ្រុលហួសហេតុនៅក្នុងការបង្ក្រាបទៅលើយុវជនដែលអាជ្ញាធរចាត់ទុកថា ជាក្មេងទំនើង។
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព លោក យង់ គិមអេង ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី៣១ ខែឧសភា ថា រដ្ឋាភិបាលនៅមិនទាន់កំណត់និយមន័យជាក់លាក់លើពាក្យក្មេងទំនើងនៅឡើយទេ។ លោកបន្តថា រដ្ឋាភិបាលអាចអនុវត្តច្បាប់ទៅលើក្មេងទំនើងដែលបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ ប៉ុន្តែគួរប្រើវិធានការអប់រំចំពោះយុវជនដែលមិនបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសធ្ងន់ធ្ងរ ឬយុវជនដែលគ្រាន់តែគេចសាលា ជិះលឿន ឬចាក់សាក់ អីជាដើម។ លោកថាការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការនឹងមិនអាចធ្វើឱ្យពួកគេអាចកែប្រែខ្លួនមករស់នៅក្នុងសង្គមវិញទេ។
លោក យង់ គិមអេង៖ «ផ្ទុយទៅវិញប្រសិនជាមានមជ្ឈមណ្ឌល ឬអប់រំស្ដារនីតិសម្បទាគាត់ ឧទាហរណ៍គាត់ញៀនស្រា គាត់ញៀនគ្រឿងញៀន យកចូលមជ្ឈមណ្ឌលស្ដារនីតិសម្បទាដើម្បីជួយគាត់ឱ្យគាត់បន្សាប ហើយគាត់អាចចូលរួមវគ្គបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈអីផ្សេងៗ ខ្ញុំថា ជាការប្រសើរជាង ហើយប្រសិនបើយើងយកទៅឃុំខ្លួន ចេញមកវិញគាត់អាចមានការប្រព្រឹត្តបទល្មើស ឬគាត់ធ្វើខុសកាន់ជ្រៅលើសដើម»។
ម្យ៉ាងទៀត លោក យង់ គិមអេង ថា បញ្ហាក្មេងទំនើងនេះអាចនឹងត្រូវបានកាត់បន្ថយ ឬលុបបំបាត់ប្រសិនបើក្រសួងអប់រំពង្រឹងគុណភាពការសិក្សា គ្រូបង្រៀនត្រូវយកចិត្តទុកដាក់លើសិស្ស រួមទាំងមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយអាណាព្យាបាល។
អ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងសង្គម លោក ស៊ឹង សែនករុណា មានប្រសាសន៍ថា វិធានការរបស់រដ្ឋាភិបាលបង្ក្រាបទៅលើក្មេងទំនើងនេះអាចនឹងបរាជ័យ ឬអាចមានការរំលោភសិទ្ធិពួកគេទៅវិញ។ លោកថា រដ្ឋាភិបាលគួរងាកទៅដោះស្រាយបញ្ហាឫសគល់នៃក្មេងទំនើងនេះរួមមានបំបាត់បាត់បញ្ហាគ្រឿងញៀន រឹតបន្តឹងការផ្សព្វផ្សាយគ្រឿងស្រវឹង និងធ្វើយ៉ាងណាជំរុញឱ្យពួកគេចង់រៀន។
អ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះក៏ព្រួយបារម្ភថាអាជ្ញាធរ និងមន្ត្រីដែលមានតួនាទីបង្ក្រាបទៅលើក្មេងទំនើងទាំងនោះបែរជាឆ្លៀតរកលុយ និងប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយតាមរយៈទទួលលុយពីឪពុកម្ដាយជាថ្នូរនឹងការដោះលែងក្មេងទំនើង។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា៖ «ចាប់ក្មេងទំនើងមកជាថ្នូរនឹងការលោះលុយកាត់ដើម្បីយកកូនត្រឡប់មកវិញនេះជាអំពើមិនគួរកើតមានឡើងទេ ហើយក៏មិនអាចធ្វើការលុបបំបាត់នូវរឿងក្មេងទំនើងដោយអំពើបែបហ្នឹងដែរ ផ្ទុយទៅវិញថ្នាក់លើរបស់មន្ត្រីដែលប្រព្រឹត្តនូវអំពើសូកបាន់លុយកាក់អីទាំងអស់នេះគួរតែមានការស្រាវជ្រាវរកមុខអ្នកដែលធ្វើបែបហ្នឹងគួរដាក់វិន័យទោសទណ្ឌ ឬដកតួនាទីអីចឹងទៅ»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនទាន់អាចសុំការឆ្លើយតបរឿងនេះពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន បានទេ ដោយលោកបានចុចបិទទូរស័ព្ទ។
សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ថា សម្រាប់ថ្ងៃទី៣០ ខែឧសភា សាលាដំបូង និងអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីខេត្ត បានទទួលចាត់ការលើសំណុំរឿងពាក់ព័ន្ធនឹងករណីក្មេងទំនើងចំនួន ១៦ ករណី ដែលមានជនសង្ស័យចំនួន ១២៣ នាក់ ហើយតុលាការបានធ្វើការឃាត់ខ្លួនជនសង្ស័យបានចំនួន ៦៣ នាក់ និងរត់គេចខ្លួនចំនួន ៦០នាក់។
ចំណាត់ការបង្ក្រាបទៅលើក្មេងទំនើងរបស់អាជ្ញាធរទូទាំងប្រទេសនេះ ក្រោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត កាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែឧសភា បានបញ្ជាឱ្យអភិបាលខេត្តទូទាំងប្រទេស រួមនឹងសមត្ថកិច្ច ត្រូវទប់ស្កាត់បញ្ហាក្មេងទំនើងឱ្យបានតឹងរ៉ឹង។
អ្នកឃ្លាំមើលសង្គមលើកឡើងថា បញ្ហាក្មេងទំនើងនេះ គឺដោយសារតែ រដ្ឋាភិបាល លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នៅតែមិនទាន់អាចអនុវត្តច្បាប់ម៉ឺងម៉ាត់ដើម្បីបង្ក្រាបទៅលើបញ្ហាចម្បងៗ រួមមានការលក់ដូរ និងចែកចាយគ្រឿងញៀន ការផ្សព្វផ្សាយគ្រឿងស្រវឹង និងប្រព័ន្ធអប់រំនៅទន់ខ្សោយជាដើម៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។