ជនជាតិខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ដែលកំពុងរស់នៅលើទឹកដីកំណើតមួយចំនួនឲ្យដឹងថា ពួកគេសុខចិត្តឲ្យថៅកែកាត់ប្រាក់ឈ្នួល ឬកាត់ថ្ងៃឈប់សម្រាកប្រចាំឆ្នាំ ដើម្បីបានត្រលប់មកធ្វើពិធីសែនដូនតា នៅស្រុកកំណើតជាមួយក្រុមគ្រួសារ។ ខ្មែរក្រោមបានចូលរួម ពិធីបុណ្យសែនដូនតា ឬភ្ជុំបិណ្ឌ ដូចពលរដ្ឋខ្មែរដែរ ប៉ុន្តែវៀតណាមមិនឲ្យខ្មែរក្រោមប្រារព្ធពិធីនេះពេញលេញទេ។
មន្រ្តីសិទ្ធិ ឲ្យដឹងថា ខ្មែរក្រោម ដែលធ្វើការនៅទីក្រុងមួយចំនួន មិនអាចឈប់សម្រាកទៅលេងស្រុកកំណើត ក្នុងឱកាសបុណ្យសែនដូនតាទេ ព្រោះនៅប្រទេសវៀតណាម គ្មានច្បាប់សម្រាកបុណ្យសែនដូនតា សម្រាប់ជនជាតិដើមភាគតិចខ្មែរក្រោមទេ ប៉ុន្តែពួកគេខ្លះបានលះបង់ថវិកា និងប្រាក់ខែ ដើម្បីបានជួបជុំគ្រួសារ។
ប្រធានសម្ព័ន្ធសមណនិស្សិតខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ព្រះតេជគុណ សឺន សុផារិន្ទ មានព្រះថេរៈដីកាថា អាជ្ញាធរប្រទេសវៀតណាម មិនទាន់អនុញ្ញាតឲ្យខ្មែរក្រោមមានសិទ្ធិឈប់សម្រាកថ្ងៃបុណ្យប្រពៃណីរបស់ខ្លួនទេ ប៉ុន្តែនៅតាមខេត្តមួយចំនួន ដែលសំបូរជនជាតិខ្មែររស់នៅ ពួកគេអាចឆ្លៀតទៅធ្វើបុណ្យបាន ដូចជា ខ្មែរក្រោមរស់នៅខេត្តព្រះត្រពាំងជាដើម៖ « មិនទាន់មានទេពរ មិនទាន់មានទេ ប៉ុន្តែច្បាប់តាមខេត្តនីមួយៗ វាមានខ្លះ។ មានខ្លះ ដូចនៅខេត្តព្រះត្រពាំង ហៅខេត្តតាយីងហ្នឹង គេអនុញ្ញាតឲ្យឈប់ ៣ថ្ងៃ ពេលដែលភ្ជុំបិណ្ឌហ្នឹងណា។ គេអនុញ្ញាតឲ្យខ្មែរទេ តែដល់ពេលគេទូទៅ គេអត់ឈប់ទេ។ តែពេលឈប់ សិស្សសាលារបស់វៀតណាមគេរៀនអ៊ីចឹងទៅ ពិបាកដែរ សិស្សខ្មែរយើងខ្លាចចាញ់គេ មិនដែលហ៊ានឈប់ ( ថ្ងៃបុណ្យសែនដូនតា ) ទេ។ អាហ្នឹងជាផ្លូវវិជ្ជមានសម្រាប់ខ្មែរយើងដែរ តែឈប់ជាទូទៅវាអត់មានទេពរ»។
ពលរដ្ឋខ្មែរនៅកម្ពុជាក្រោម មិនហៅពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌដូចនៅកម្ពុជាទេ គឺពួកគេហៅថា ពិធីសែនដូនតា។ ប៉ុន្តែពិធីសាសនាមួយនេះ គឺដូចគ្នានឹងពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌដែរ ហើយមានរយៈពេល ១៥ថ្ងៃ នៃខែភទ្របទដូចគ្នា។
ព្រះសង្ឃមួយអង្គ នៅវត្តមេពាំង ស្រុកកំពង់ស្ពាន ខេត្តព្រះត្រពាំង មានព្រះថេរដីកាថា ក្នុងពិធីសែនដូនតា ពីបិណ្ឌទី១ ចាប់ពីថ្ងៃទី១រោច ខែភទ្របទ ដល់បិណ្ឌទី១៣ ថ្ងៃទី១៣រោច គេមិនសូវទៅវត្តទេ តែគេនិយមព្រះសង្ឃទៅសូត្រធម៌នៅតាមផ្ទះ។ ចំណែកបិណ្ឌទី១៤ គេហៅថា ថ្ងៃសែនដូនតា ពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមជួបជុំសាច់ញាត្តិនៅតាមផ្ទះ និងនិមន្ដព្រះសង្ឃទៅសម្ដែងធម៌ទេសនា តាមផ្ទះ។ ឯថ្ងៃភ្ជុំធំ គឺថ្ងៃទី១៥រោច ពុទ្ធបរិស័ទ ចំណុះជើងវត្ត នាំគ្នាទៅជុំគ្នានៅទីអារាម ដើម្បីធ្វើបុណ្យរួមគ្នា។
ព្រះអង្គ ព្រះថេរដីកាបន្តថា បន្ទាប់ពីធ្វើបុណ្យ ១៥ថ្ងៃរោច គឺថ្ងៃ ១កើត ខែអស្សុជ ពលរដ្ឋខ្មែរកម្ពុជាក្រោមនាំគ្នាធ្វើពិធីដាក់សំណែន បណ្ដែតលើកន្ទោងតាមទឹក ក្នុងបឹង ទន្លេ ឬទឹកស្រះក្នុងវត្ត ដើម្បីជូនដំណើរដូនតា ត្រឡប់ទៅវិញ៖ « បើវត្តនៅកម្ពុជាក្រោម គេទៅមួយថ្ងៃតែម្ដងទេ តាម វេនគេចាត់ជាក្រុមនិយាយរួមគេចាត់ជាវេនជាក្រុមនៅវត្តកម្ពុជាក្រោម គឺបែបនឹងគេមិនបានធ្វើដូចនៅកម្ពុជាទេ បានទៅច្រើនវត្តសូម្បីការរៀបចំហៅឈ្មោះក៏មានលក្ខណៈខុសគ្នាដែរនៅកម្ពុជាគេ ហៅពិធីបិណ្ឌភ្ជុំ ឬភ្ជុំបិណ្ឌ។ ចំណែកនៅកម្ពុជាក្រោមនេះវិញគេហៅពិធីសែនដូនតា » ។
រយៈពេល ១៥ថ្ងៃ នៃបុណ្យសែនដូនតា ឬភ្ជុំបិណ្ឌ នៅតាមវត្តអារាម ឮសូរតែសំឡេងកងរំពងពីការសូត្រធម៌ ស្ទើរតែទាំងថ្ងៃទាំងយប់។ នៅពេលទៀបភ្លឺ មានពិធីបោះដុំបាយ ឬបោះបាយបិណ្ឌ។ ព្រះសង្ឃ និងយាជី តាជី សូត្រធម៌បទបរាភវសូត្រ ដើម្បីដាក់តឿនស្មារតីកុំឲ្យប្រព្រឹត្តិវិនាសទាំង ១២ប្រការ របស់សាសនាព្រះពុទ្ធ និងមានចាក់បទទំនួញប្រេត និងកម្មវិធីពិធីពូនភ្នំខ្សាច់ជាដើម។ ពុទ្ធសាសនិក នាំគ្នាស្លៀកសំលៀកបំពាក់តាមបែបប្រពៃណី យកចង្ហាន់ប្រគេនព្រះសង្ឃតាមវេននីមួយៗ និងនៅថ្ងៃ ១៥រោច។ ព្រះសង្ឃគង់ក្នុងទីអារាម ចាំទទួលចង្ហាន់ សូត្រធម៌ដារឆ្លង តាមប្រពៃណី ដូចនៅកម្ពុជាដែរ។ ចំណែកពេលរាត្រី ព្រះសង្ឃឲ្យដឹងថា ពុទ្ធបរិស័ទចំណុះជើងវត្តបែងចែកគ្នាជាក្រុម នាំគ្នានិមន្តព្រះសង្ឃសម្ដែងធម៌ទេសនា នៅក្នុងទីអារាម។
ព្រះសង្ឃ និងពលរដ្ឋខ្មែរក្រោម តែងស្នើសុំ ដោយទទូចទៅរដ្ឋាភិបាលវៀតណាម ដើម្បីអនុញ្ញាតឲ្យជនជាតិដើមខ្មែរក្រោម ទទួលបានថ្ងៃឈប់សម្រាក ដោយមិនកាត់ប្រាក់កម្រៃ នៅក្នុងពិធីបុណ្យប្រពៃណីជាតិរបស់ខ្លួន ដូចជា ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី ពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ និងពិធីបុណ្យអុំទូក ជាដើម។ ចំណែក នាយកកម្មវិធីសមាគមខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ដើម្បី សិទ្ធិមនុស្ស និងអភិវឌ្ឍន៍ លោក សឺន ជុំជួន អំពាវនាវយ៉ាងទទូច ឲ្យអាជ្ញាធរប្រទេសវៀតណាម គ្រប់លំដាប់ថ្នាក់ ចេញលិខិតអនុញ្ញាត ដើម្បីសម្រួលឲ្យកម្មករខ្មែរក្រោម ទទួលបានសិទ្ធិឈប់សម្រាក នៅថ្ងៃបុណ្យប្រពៃណីរបស់ខ្លួន។
ព្រះភិក្ខុ សឺង យ៉ឹងរតនា មន្ត្រីព័ត៌មានសហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោម មានថេរដីកាថា វៀតណាម មិនចង់ទទួលស្គាល់ខ្មែរក្រោមថា ជាជនជាតិដើមកំណើត ទើបមិនអនុញ្ញាតឱ្យខ្មែរក្រោមបានឈប់សម្រាកក្នុងពិធីបុណ្យសំខាន់ ដូចជាបុណ្យសែនដូនតា និងបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីជាដើម៖ « គេមិនហ៊ានទទួលស្គាល់ជាជនជាតិដើមកំណើតទេ ដោយសារតែរដ្ឋាភិបាលយួនជាជនអន្តោប្រវេសន៍ ដូច្នោះហើយខ្មែរក្រោមជាម្ចាស់ទឹកម្ចាស់ដី។ គេមិនទទួលស្គាល់ខ្មែរក្រោមជាជនជាតិដើម បើទទួលស្គាល់ខ្មែរក្រោម ព្រោះថា ច្បាប់ជនជាតិដើមខ្មែរក្រោមមានសិទ្ធិសម្រេចវាសនាដោយខ្លួនឯង » ។
ស្ថានទូតវៀតណាមប្រចាំកម្ពុជាមិនទាន់ឆ្លើយតបសំណួរអាស៊ីសេរី ជុំវិញសំណើសុំឈប់សម្រាករបស់ខ្មែរក្រោមនៅឡើយទេ កាលពីថ្ងៃទី២៨ កញ្ញា។ ព្រះសង្ឃខ្មែរក្រោមធ្លាប់អះអាងថា សាសនា ទំនៀមទម្លាប់ និងប្រពៃណីខ្មែរ ជាឫសគល់និងមូលដ្ឋាន ដែលអនុញ្ញាតឱ្យខ្មែរក្រោមអាចរក្សាអត្តសញ្ញាណជាខ្មែរក្រោមនៅលើទឹកដីកំណើតដែលវៀតណាមគ្រប់គ្រង់សព្វថ្ងៃនេះ។ ការប្រតិបត្តិ សាសនា ទំនៀមទម្លាប់ និងប្រពៃណីខ្មែរបាន ក៏ដោយសារតែខ្មែរក្រោមអាចរក្សាទីវត្តអារាមបានគង់វង្ស។ មកទល់នឹងឆ្នាំ ២០១៨ វត្តនៅកម្ពុជាក្រោមមានចំនួន ៤៦១វត្ត និងមានព្រះសង្ឃចំនួនជាង ៨ពាន់ ៥រយអង្គ។ សហព័ន្ធខ្មែរក្រោមសព្វថ្ងៃ កំពុងអនុវត្តយុទ្ធសាស្ត្រទាមទារសិទ្ធិជនជាតិដើមពីវៀតណាម ដើម្បីអាចសម្រេចវាសនាអនាគតដោយខ្លួនឯងបាន។ ប្រតិភូសហព័ន្ធខ្មែរក្រោមកំពុងសិក្សាស្វែងយល់ពីប្រទេសមួយចំនួនដែលទើបទទួលបានឯករាជ្យ ដើម្បីយកបទពិសោធន៍ទាំងនោះទៅទាមទារសិទ្ធិស្វ័យសម្រេចពីវៀតណាមមកវិញ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។