អង្គការសុខភាពពិភពលោកបានឲ្យដឹងថា កត្តាអន្តរាគមន៍ជាគន្លឹះដើម្បីគ្រប់គ្រងជំងឺគ្រុនចាញ់នោះគឺ ការព្យាបាលជាបន្ទាន់ និងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពដោយប្រើឱសថ អាតេមីស៊ីនីន រួមនិងឱសថមួយមុខទៀតក្នុងពេលជាមួយគ្នា។ ចំពោះអ្នកដែលងាយទទួលរងគ្រោះ ត្រូវសម្រាកក្នុងមុងជ្រលក់ថ្នាំ ហើយនិងត្រូវមានការបាញ់ថ្នាំនៅជញ្ជាំងក្នុងផ្ទះដើម្បីសម្លាប់សត្វមូស។
នៅកម្ពុជា ដោយសារមានករណីឆ្លងគ្រុនចាញ់ច្រើន និងមានបញ្ហាប៉ារ៉ាស៊ីតស៊ាំនឹងថ្នាំគ្រុនចាញ់ផងនោះ លោកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត ខេង ស៊ីម អនុប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលជាតិប្រយុទ្ធនឹងជំងឺគ្រុនចាញ់មានប្រសាសន៍ថា ចំពោះវិធានការការពារគ្រុនចាញ់គឺ ៖ «វិធានការល្អបំផុតក្នុងការការពារខ្លួនឲ្យចៀសផុតពីជំងឺគ្រុនចាញ់នោះគឺថា ប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅតំបន់ប្រឈមមុខនឹងជំងឺគ្រុនចាញ់ ឬក៏តំបន់ចម្លងជំងឺគ្រុនចាញ់នោះ គឺគេងសម្រាកក្នុងមុងជ្រលក់ថ្នាំ យកល្អគឺចាប់ពីពេលព្រលប់ទល់នឹងពេលភ្លឺ វិធានការល្អតែមួយ គឺមុងជ្រលក់ថ្នាំនេះហើយ។ ប៉ុន្តែបណ្តាប្រទេសខ្លះ គេក៏បានប្រើប្រាស់ថ្នាំបាញ់តាមផ្ទះ ដោយបាញ់ជញ្ជាំងផ្ទះខាងក្នុងហ្នឹង ក៏ប៉ុន្តែប្រទេសយើងមិនទាន់បានអនុវត្តនៅឡើយទេ គឺយើងយកតែវិធានការការពារដោយគេងសម្រាកនៅក្នុងមុងជ្រលក់ថ្នាំតែប៉ុណ្ណោះ។ ប្រហែលជានៅពេលអនាគត កម្មវិធីមានគម្រោងជ្រើសរើសយកភូមិដែលប្រឈមមុខរងគ្រោះនឹងជំងឺគ្រុនចាញ់ នឹងធ្វើការបាញ់ថ្នាំមួយចំនួននៅពេលអនាគត»។
លោកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិតបន្តថា ចំពោះស្ត្រីមានគភ៌ និងកុមារដែលងាយរងគ្រោះបណ្តាលពីមូសដែកគោលខាំដែរនោះ គឺត្រូវតែមានការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់។
តើមូសដែកគោល ឬមូសគ្រុនចាញ់ច្រើនខាំនៅពេលណា ហើយនៅកន្លែងណា? លោកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត ខេង ស៊ីម មានប្រសាសន៍ថា ៖ «ប្រភេទមូសដែលចម្លងជំងឺគ្រុនចាញ់នេះ មានអាកប្បកិរិយាហើយនិងទម្លាប់ខុសពីមូសផ្សេងៗ។ ទី១ មូសគ្រុនចាញ់ជាប្រភេទមូសដែលរស់នៅតំបន់ព្រៃភ្នំ ឬក៏វាលទំនាបតាមវាលស្រែមួយចំនួន ហើយនិងមួយចំនួនទៀតអាចរស់នៅតាមចំនៀរសមុទ្រ ហើយទម្លាប់នៃការខាំរបស់មូសគ្រុនចាញ់នេះ គឺខាំពីពេលព្រលប់ទល់នឹងពេលភ្លឺ»។
មូសខ្លះខាំហើយបណ្តាលឲ្យឈឺ ខ្លះឲ្យឈឺនិងរមាស់ផង ។ល។ ប៉ុន្តែចំពោះមូសខាំនាំឲ្យកើតគ្រុនចាញ់ និងមូសខាំហើយបណ្តាលឲ្យកើតគ្រុនឈាម គឺមិនមានលក្ខណៈដូចគ្នាទេ ៖ «មូសខាំចម្លងជំងឺគ្រុនឈាមគឺជាប្រភេទមូសដែលរស់នៅទីក្រុង ជនបទ តែវាមិនសូវជាមាននៅតាមបណ្តាព្រៃភ្នំវិញទេផ្ទុយទៅវិញ ហើយមូសគ្រុនឈាមវាខាំពេលថ្ងៃក៏ខាំដែរ»។
តើមូសគ្រប់ប្រភេទសុទ្ធតែជាភ្នាក់ងារចម្លងគ្រុនចាញ់ឬទេ?
អង្គការសុខភាពពិភពលោកបានឲ្យដឹងថា មានតែមូសប្រភេទខ្លះប៉ុណ្ណោះដែលជាភ្នាក់ងារចម្លង គឺមូសដែកគោល មូសញីនាំប៉ារ៉ាស៊ីតពីអ្នកជំងឺគ្រុនចាញ់ពេលដែលវាខាំបឺតយកឈាមសម្រាប់ចិញ្ចឹមពងវា។ នៅក្នុងខ្លួនមូស ប៉ារ៉ាស៊ីតចាប់ផ្តើមបង្កើនចំនួន។ ពេលមូសខាំអ្នកណាផ្សេងទៀត គឺប៉ារ៉ាស៊ីតលាយនឹងទឹកមាត់ផង ក៏ចូលទៅក្នុងឈាមមនុស្សដែលវាខាំ។
ប៉ារ៉ាស៊ីតគ្រុនចាញ់វាបង្កើនបរិមាណលឿនណាស់នៅក្នុងថ្លើម រួចហើយនៅក្នុងកោសិការឈាមក្រហម។ ក្នុងរវាងពី ១សប្តាហ៍ ទៅ ២សប្តាហ៍ បន្ទាប់ពីមនុស្សឆ្លងរួចហើយ រោគសញ្ញាដំបូងនៃគ្រុនចាញ់ក៏លេចចេញឡើង គឺធម្មតាមានគ្រុនឈឺក្បាល រងាញាក់ និងក្អួតចង្អោរ។ ប្រសិនបើមិនព្យាបាលភ្លាមៗដោយប្រើថ្នាំដែលមានប្រសិទ្ធភាពទេនោះ គ្រុនចាញ់អាចនឹងធ្វើឲ្យអ្នកជំងឺនោះស្លាប់បាន ដោយវាធ្វើឲ្យកោសិការឈាមក្រហមមានបញ្ហា កោសិការឈាមក្រហមនោះខូច ហើយធ្វើឲ្យស្ទះរន្ធសរសៃឈាមឆ្មារៗ ដែលនាំឈាមទៅខួរក្បាលនិងទៅសរីរាង្គសំខាន់ៗដទៃទៀត។
លោកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត ខេង ស៊ីម អនុប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលជាតិប្រយុទ្ធនឹងជំងឺគ្រុនចាញ់មានប្រសាសន៍ថា ៖ «មូលហេតុសំខាន់ដែលនាំឲ្យកើតមានជំងឺគ្រុនចាញ់នោះ ជានិយមន័យ ជំងឺគ្រុនចាញ់ជាប្រភេទជំងឺមួយដែលសត្វមូសខាំចម្លងមកពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ទៀតដោយសត្វមូស ហើយប្រភេទសត្វមូសនោះ នៅប្រទសកម្ពុជាយើង យើងឲ្យឈ្មោះជាភាសាខ្មែរហ្នឹង គឺមូសដែកគោល។ ដូច្នេះបើសិនជាមូសដែកគោលនោះបានខាំអ្នកជំងឺម្នាក់ដែលមានមេរោគគ្រុនចាញ់នៅក្នុងឈាម ហើយមូសដែកគោលនោះខាំហើយ បានបឺតយកឈាមអ្នកជំងឺគ្រុនចាញ់ ដែលមានផ្ទុកមេរោគគ្រុនចាញ់ហ្នឹង ទៅធ្វើការវិវត្តនៅក្នុងសត្វមូស។ បន្ទាប់មកមូសដែលមានផ្ទុកមេរោគគ្រុនចាញ់នោះទៅខាំមនុស្សម្នាក់ទៀតដោយបានបញ្ចូលមេរោគគ្រុនចាញ់នោះទៅក្នុងឈាមរបស់អ្នកជំងឺ ដែលជាហេតុនាំឲ្យជំងឺគ្រុនចាញ់អាចឆ្លងពីម្នាក់ទៅម្នាក់ទៀតតាមសត្វមូសនេះឯង»។
យោងតាមទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន អេ.ភី ផ្សាយថ្ងៃ ២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៩ អ្នកដែលធ្លាប់ឈឺគ្រុនចាញ់ គឺឈឺហើយជា ជាហើយឈឺច្រើនដង អ្នកនោះហាក់អាចកើតមានប្រព័ន្ធការពាររោគក្នុងខ្លួន។ ក៏ប៉ុន្តែអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនៅអឺរ៉ុបកំពុងតែធ្វើការពិសោធបញ្ហានេះ។ គេនឹងត្រូវធ្វើតេស្តច្រើនលើកច្រើនសាថែមទៀត ឯលទ្ធផលពិតប្រាកដគឺមិនទាន់មាននៅឡើយទេ។ ទោះជាយ៉ាងណាក្តីគ្រប់ៗគ្នាគប្បីចៀសវាងកុំឲ្យមូសខាំ ទោះជានៅទីកន្លែងណាក៏ដោយ។
នៅកម្ពុជា លោកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត ខេង ស៊ីម បានបញ្ជាក់ដែរថា ក្រុងខេត្តចំនួន ២០ គឺជាកន្លែងដែលមានគ្រុនចាញ់ ៖ «ក្នុងចំណោម ២០ខេត្ត ដែលរងប៉ះពាល់ជំងឺគ្រុនចាញ់ហ្នឹង ខេត្តដែលរងការប៉ះពាល់ច្រើនជាងគេ គឺខេត្តនៅតាមទល់ដែនជាប់ជាមួយនឹងប្រទេសលាវ ប្រទេសវៀតណាម និងជាពិសេសបណ្តាខេត្តជាប់ទល់ដែនជាមួយនឹងប្រទេសថៃ។ ហើយបណ្តាខេត្តដែលជាប់នឹងទល់ដែនប្រទេសជិតខាងទាំង ៣នេះ គឺភាគច្រើនបណ្តាខេត្តដែលសំបូរទៅដោយព្រៃហើយនិងភ្នំ»។
ហេតុនេះមានតែរាជធានី និងខេត្តចំនួន ៤ មានរាជធានីភ្នំពេញ ខេត្តកណ្តាល ខេត្តស្វាយរៀង និងខេត្តព្រៃវែង នោះទេ ដែលមិនមែនជាចំណុចមានជំងឺគ្រុនចាញ់។ តែថាគ្រប់ៗរូបគប្បីតែការពារចៀសវាងកុំឲ្យមូសខាំ ទោះនៅទីណាក៏ដោយ៕