លក្ខខណ្ឌនៃការអនុគ្រោះពន្ធ EBA និងនីតិវិធីព្យួរ
2019.05.06
អ្នកស្រី ហ្វេដេរ៊ីកា មូហ្ការ៊ីនី (Federica Mogherini) តំណាងជាន់ខ្ពស់នៃសហភាពអឺរ៉ុប ផ្នែកកិច្ចការបរទេស និង គោលនយោបាយសន្តិសុខ និង ជាអនុប្រធានស្នងការអឺរ៉ុប ជួបជាមួយលោក ហ៊ុន សែន (រូបឃើញតែខ្នង) នៅទីក្រុងប្រ៊ុចស្សែល ប្រទេសប៊ែលហ្ស៊ិក កាលពីថ្ងៃទី ១៨ ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨។
Photo Courtesy of the EU Audio Visual Services
ថ្ងៃឱសានវាទ នៃការព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធ EBA របស់សហភាពអឺរ៉ុប កាន់តែខិតជិតចូលមកដល់ របបលោក ហ៊ុន សែន កាន់តែបង្កើនសន្ទុះ ក្នុងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញសំឡេងប្រឆាំង។ កិច្ចព្រមព្រៀងនៃការអនុគ្រោះពន្ធនេះ មានភ្ជាប់លក្ខខណ្ឌតឹងរ៉ឹង ដែលប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសនីមួយៗ ត្រូវគោរព។ ដោយហេតុថា កម្ពុជាខកខានមិនបានបំពេញតាមលក្ខខណ្ឌទាំងនោះទេ សហភាពអឺរ៉ុប ត្រូវចាប់ផ្ដើមនីតិវិធីដក ឬព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធនេះ។
តើអ្វីខ្លះ ជាលក្ខខណ្ឌនៃការអនុគ្រោះពន្ធ EBA និងនីតិវិធីដក ឬព្យួរវា?
កម្មវិធីអនុគ្រោះពន្ធលើ «ទំនិញគ្រប់មុខ លើកលែងតែគ្រឿងសព្វាវុធ» Everything But Arms ឬហៅកាត់ថា EBA នេះជាផ្នែកមួយ នៃប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធទូទៅរបស់សហភាពអឺរ៉ុប ដែលផ្ដល់ឲ្យតែប្រទេសក្រីក្រប៉ុណ្ណោះ។ គោលបំណងនៃការអនុគ្រោះពន្ធនេះ គឺចង់ឲ្យប្រទេសក្រីក្រទាំងនោះ មានឱកាសកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ តាមរយៈការរីកលូតលាស់ ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចប្រកបដោយចិរភាព។
ស្ថាប័នដែលកំណត់ថា ប្រទេសណាមួយ ជាប្រទេសក្រីក្រ គឺគណៈកម្មាធិការគោលនយោបាយអភិវឌ្ឍ របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។ បច្ចុប្បន្ននេះ មានប្រទេសក្រីក្រចំនួន ៤៨ នៅទូទាំងពិភពលោក រួមទាំង កម្ពុជាផង ដែលកំពុងទទួលបានផលប្រយោជន៍ ពីការអនុគ្រោះពន្ធនេះ។
នៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ឬអាស៊ាន ក្នុងចំណោមប្រទេសសមាជិកអាស៊ានទាំង ១០ មានប្រទេសតែបីប៉ុណ្ណោះ ដែលចាត់ទុកថា ជាប្រទេសក្រីក្រ រួមមាន ប្រទេសកម្ពុជា ឡាវ និងភូមា (ឬមីយ៉ាន់ម៉ា) ដែលសុទ្ធតែទទួលបានការអនុគ្រោះពន្ធនេះ។
ប្រទេសដែលបានការអនុគ្រោះពន្ធនេះ អាចនាំចេញផលិតផលគ្រប់មុខ លើកលែងតែគ្រឿងសព្វាវុធ ទៅកាន់ទីផ្សារសហភាពអឺរ៉ុប ដែលមាន ២៨ប្រទេស ដោយមិនចាំបាច់បង់ពន្ធ និង ដោយគ្មានកូតាកំណត់។ តាមរយៈការអនុគ្រោះពន្ធនេះ ប្រទេសដែលនាំទំនិញចេញ ចំណេញពន្ធរហូតដល់ ២០% លើមុខទំនិញនីមួយៗ។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ការផ្ដល់ការអនុគ្រោះពន្ធនេះ គឺមានភ្ជាប់លក្ខខណ្ឌធំៗ មួយចំនួន ដែលប្រទេសនីមួយៗ ត្រូវបំពេញឲ្យបានជាដាច់ខាត។ លក្ខខណ្ឌទាំងនោះ រួមមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និង ប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិការងារ ដែលមានចែង នៅក្នុងគោលការណ៍ជាមូលដ្ឋាន នៃអនុសញ្ញាទាំងឡាយ ស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិការងាររបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ និងអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ។
បើប្រទេសណាមួយ បំពានធ្ងន់ធ្ងរទៅលើលក្ខខណ្ឌមួយ ឬច្រើន តាមមាត្រា ១៩ នៃបទប្បញ្ញត្តិ ស្ដីពីកម្មវិធីប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះ សហភាពអឺរ៉ុប នឹងដក ឬព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធនេះ។ ប៉ុន្តែ មុននឹងឈានដល់ដំណាក់ការដក ឬព្យួរនេះ សហភាពអឺរ៉ុប ជូនដំណឹងទៅប្រទេសសាមី ឲ្យដឹងខ្លួនជាមុនសិន។
ដូចក្នុងករណីប្រទេសកម្ពុជា ក្រោយរបបលោក ហ៊ុន សែន ចាប់ប្រធានគណបក្ស សង្គ្រោះជាតិលោក កឹម សុខា ដាក់ពន្ធនាគាររម្លាយគណបក្ស សង្គ្រោះជាតិ បណ្ដេញអង្គការសង្គមស៊ីវិល បិទប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើមន្ត្រីសហជីពកម្មករ ចាប់សកម្មជនដីធ្លី សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស និងសកម្មជនបក្សប្រឆាំងដាក់ពន្ធនាគារ និងរៀបចំការបោះឆ្នោត ដោយផាត់ចោលគណបក្សប្រឆាំង សហភាពអឺរ៉ុបបានថ្កោលទោស និងព្រមានរបបនេះជាច្រើនសារ ឲ្យស្ដារស្ថានភាពនេះជាបន្ទាន់ បើមិនដូច្នេះទេ ពួកគេនឹងដក ឬព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធនេះ។
សហភាពអឺរ៉ុប ចាត់ទុកចំណាត់ការរបស់របបលោក ហ៊ុន សែន ក្នុងរយៈពេលជិតពីរឆ្នាំចុងក្រោយនេះថា ជាអំពើរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងបំផ្លាញប្រជាធិបតេយ្យធ្ងន់ធ្ងរ ដែលផ្ទុយទៅនឹងលក្ខខណ្ឌ ដែលកម្ពុជាត្រូវតែគោរព ដើម្បីជាថ្នូរនឹងការបន្តទទួលបានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះ។
ជាលទ្ធផល កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈ សហភាពអឺរ៉ុប បានប្រកាសចាប់ផ្តើមអនុវត្តនីតិវិធីព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធនេះ។ នីតិវិធីនេះ ចាប់ផ្ដើមក្រោយសហភាពអឺរ៉ុប បានបញ្ជូនគណៈប្រតិភូស្វែងរកការពិតមួយក្រុម ទៅកម្ពុជា កាលពីដើមខែ កក្កដា ឆ្នាំ ២០១៨។ សហភាពអឺរ៉ុប ក៏បានព្រមានរបបលោក ហ៊ុន សែន កាលពីដើមខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ដែរថា បើរបបនេះ នៅតែមិនព្រមស្ដារសិទ្ធិមនុស្ស និង ប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញទេ យ៉ាងយូរប្រាំមួយខែក្រោយ សហភាពអឺរ៉ុប នឹងអនុវត្តនីតិវិធីព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធនេះ។
ក្រោមសម្ពាធនេះ របបលោក ហ៊ុន សែន បានបន្ធូរបន្ថយស្ថានការណ៍ខ្លះដែរ ដូចជា ដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ និងសកម្មជនដីធ្លី និងអ្នកសារព័ត៌មាន ជាទ្រង់ទ្រាយធំ ចាប់ផ្ដើមពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ ២០១៨។ ក្រោយមកលោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាឲ្យពន្លឿននីតិវិធីតុលាការ លើរឿងក្ដីមេសហជីពកម្មករ និងផ្ទេរការឃុំខ្លួនលោក កឹម សុខា ពីគុកត្រពាំងផ្លុង ក្នុងខេត្តត្បូងឃ្មុំ ក្បែរព្រំដែនវៀតណាម មកឃុំខ្លួនក្នុងផ្ទះគាត់ នៅភ្នំពេញវិញ។
នាយករងទទួលបន្ទុក ផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំតំបន់អាស៊ី នៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ Human Rights Watch លោក ហ្វ៊ីល រ៉ូប៊ឺតសុន (Phil Robertson) ថា របបភ្នំពេញដឹងខ្លួន ថាកំពុងរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ និងចាប់ផ្ដើមចរចា ជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប ជិតមួយឆ្នាំមកហើយ ពោលគឺ តាំងពីមុនសហភាពអឺរ៉ុប ចាប់ផ្ដើមនីតិវិធីដក ឬព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធនេះមកម្ល៉េះ <<ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាសព្វថ្ងៃ មិនត្រឹមតែអាក្រក់ទេ គឺវាកំពុងតែយ៉ាប់យ៉ឺនជាលំដាប់។ ស្ថានភាពនេះនឹងប្រសើរឡើង គឺអាស្រ័យលើសហភាពអឺរ៉ុប ដែលចាប់ផ្ដើមនីតិវិធីដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ពីកម្ពុជា។ យើងដឹងហើយថា ការអនុគ្រោះពន្ធនេះ ចងភ្ជាប់លក្ខខណ្ឌគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ។ កម្ពុជាមិនបានបំពេញតាមលក្ខខណ្ឌនេះទេ។ ឥឡូវនេះ យើងដឹងថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកំពុងចរចាជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប។ យើងសង្ឃឹមថា នឹងមានការកែទម្រង់ ដើម្បីស្ដារសិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញ»។
ប៉ុន្តែ សហភាពអឺរ៉ុប ចាត់ទុកចំណាត់ការប៉ុណ្ណេះ នៅតិចតួច មិនគ្រប់គ្រាន់ ថាបានស្ដារសិទ្ធិមនុស្ស និង ប្រជាធិបតេយ្យ ដែលរងការរំលោភធ្ងន់ធ្ងរ ក្នុងរយៈពេលជិតពីរឆ្នាំកន្លងមកនេះ នោះទេ។ សហភាពអឺរ៉ុប ទាមទារឲ្យទម្លាក់ចោល រាល់ការចោទប្រកាន់លើលោក កឹម សុខា ផ្ដល់នីតិសម្បទាឲ្យមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់បក្សប្រឆាំង ដែលរបបនេះហាមឃាត់សិទ្ធិនយោបាយ ទាំងអស់វិញ អនុញ្ញាតឲ្យគណបក្ស សង្គ្រោះជាតិ បើកដំណើរការឡើងវិញ និងរៀបចំការបោះឆ្នោតឡើងវិញ ដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ជាដើម។
លោក ហ្វ៊ីល រ៉ូប៊ឺតសុន (Phil Robertson) មិនភ្ញាក់ផ្អើលនឹងចំណាត់ការរបស់សហភាពអឺរ៉ុបទេ ព្រោះអ្វីដែលរបបលោក ហ៊ុន សែន ធ្វើនោះគឺអេះមិនទាន់ចំរមាស់៖ «ប៉ុន្តែ ជាអកុសល រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានធ្វើតិចតួច ដែលមិនគ្រប់គ្រាន់ ក្នុងការធ្វើឱ្យសហភាពអឺរ៉ុបប្ដូរចិត្តទេ។ អ្វីដែលសហភាពអឺរ៉ុប មិនអាចប្ដូរចិត្តបាននេះ គឺដោយសារតែកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្ម ដែលកំណត់ច្បាស់ ថាកម្ពុជាត្រូវតែគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ ទើបអាចបន្តទទួលបានការអនុគ្រោះពន្ធនេះ។ ប៉ុន្តែ កម្ពុជាក្រោមការដឹកនាំរបស់របបលោក ហ៊ុន សែន មិនបានបំពេញតាម។ ទាំងអស់នេះ គឺជាកំហុសរបស់លោក ហ៊ុន សែន។ សហភាពអឺរ៉ុប សម្រេចផ្អែកលើតថភាពជាក់ស្ដែង មិនមែនដោយសាររឿងនយោបាយទេ»។
ឥឡូវនេះ ដោយសារតែសហភាពអឺរ៉ុប បានចាប់ផ្ដើមនីតិវិធីព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធនេះ របបលោក ហ៊ុន សែន តាមពិត មានពេលតែ ១២ខែប៉ុណ្ណោះ គិតចាប់ពីថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈឆ្នាំនេះ ដើម្បីស្ដារស្ថានភាពអាក្រក់នេះឲ្យទាន់។ នីតិវិធីក្នុងរយៈពេល ១២ខែនេះ ចែកចេញជាបីដំណាក់កាល។
· ដំណាក់កាលទីមួយ គឺប្រាំមួយខែដំបូង ពីខែកុម្ភៈ ដល់ខែ កក្កដា គឺដំណាក់កាលពិនិត្យតាមដាន និងវាយតម្លៃស៊ីជម្រៅថា តើកម្ពុជាបានធ្វើអ្វីខ្លះ ដើម្បីកែប្រែស្ថានការណ៍បច្ចុប្បន្ន។ សហភាពអឺរ៉ុប ផ្ដល់ឱកាសឲ្យកម្ពុជា ក្នុងការចរចា និងចូលរួមសហការ ក្នុងការប្រមូលព័ត៌មានចាំបាច់។
· ដំណាក់កាលទីពីរ គឺបីខែបន្ទាប់ រាប់ពីខែសីហា ដល់ខែតុលា គឺជាពេលសរសេររបាយការណ៍ សរុបលទ្ធផលនៃដំណាក់កាលតាមដាន ៦ខែដំបូងនោះ។
· ដំណាក់កាលទីបី គឺបីខែបន្ទាប់មកទៀត គិតចាប់ពីខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ ដល់ខែមករា ឆ្នាំ ២០២០ គណៈកម្មការអឺរ៉ុប នឹងបិទបញ្ចប់នីតិវិធី ១២ខែនេះ ដោយចេញសេចក្ដីសម្រេចស្ថាពរមួយថា តើត្រូវព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធនោះ ដែរឬយ៉ាងណា។
បើគណៈកម្មការនេះ សម្រេចដកការអនុគ្រោះពន្ធពីកម្ពុជា នៅថ្ងៃខែមករា ឆ្នាំ២០២០ នោះមែន ប្រសិទ្ធិនៃការអនុវត្ត ត្រូវរង់ចាំប្រាំមួយខែបន្ទាប់ទៀត មានន័យថា ការដកការអនុគ្រោះពន្ធ នឹងចាប់ផ្ដើម នៅពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ ២០២០។
ជាងមួយខែក្រោយដាក់ចេញនូវរយៈពេលកំណត់ ជុំវិញនីតិវិធីព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធ EBA តំណាងសហភាពអឺរ៉ុប ដឹកនាំដោយនាយករង ផ្នែកគ្រប់គ្រងប្រចាំតំបន់អាស៊ី និងប៉ាស៊ីហ្វិក នៃសហភាពអឺរ៉ុប លោកស្រី ផៅឡា ផែមផាឡូនី (Paola Pampaloni) បានចុះទៅស្រុកខ្មែរពីរថ្ងៃ កាលពីថ្ងៃទី ១៩ និង ២០ ខែមីនាកន្លងទៅ ដើម្បីត្រួតពិនិត្យស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និង ប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា មុននឹងសម្រេចព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធនេះ។
ស្របពេលដែលស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស គ្មានភាពប្រសើរឡើង តុលាការរបបលោក ហ៊ុន សែន ចេញដីកាចាប់ខ្លួនមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់បក្សប្រឆាំង ៨រូបបន្ថែមទៀត រួមមាន លោក សម រង្ស៊ី ប្រធានស្ដីទីគណបក្ស សង្គ្រោះជាតិ អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ លោក អេង ឆៃអ៊ាង អនុប្រធានគណបក្សនេះ លោក ហូ វ៉ាន់ លោក ឡុង រី លោក អ៊ូ ច័ន្ទរិទ្ធិ និង លោក តុ វ៉ាន់ចាន់ ដែលជាតំណាងរាស្ត្រ។ ដីកានេះចេញ មួយសប្ដាហ៍ប៉ុណ្ណោះ មុនដំណើរទស្សនកិច្ចលើកទីពីរ របស់គណបក្សប្រតិភូសហភាពអឺរ៉ុបនេះ។
ជាងនេះទៅទៀត បីថ្ងៃមុនដំណើរទស្សនកិច្ចអ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាអ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត (Rhona Smith) ទៅកម្ពុជានោះ តុលាការនៃរបបលោក ហ៊ុន សែន បានចេញដីកាកោះជាទ្រង់ទ្រាយធំ ដើម្បីកោះហៅមន្ត្រីជាប់ឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ និងមន្ត្រីក្រុមប្រឹក្សាខេត្តគណបក្ស សង្គ្រោះជាតិ ឲ្យចូលទៅបំភ្លឺនៅតុលាការ ជុំវិញសកម្មភាពនយោបាយរបស់ខ្លួន។ គិតមកត្រឹមថ្ងៃទី៤ ខែឧសភា តុលាការខេត្តបាត់ដំបងចេញដីកាកោះហៅមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងចំនួន ១៩រូប ឲ្យចូលទៅបំភ្លឺ ក្នុងនោះក៏មានដីកាសម្រាប់កញ្ញា ស៊ិន ចាន់ពៅរ៉ូហ្សេត មេឃុំជាប់ឆ្នោតនៅសង្កាត់អូរចារ ក្រុងបាត់ដំបង ដែលតែងតែរងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញឥតស្រាកស្រាន្ត ពីរបបលោក ហ៊ុន សែន ផងដែរ។
ជុំវិញស្ថានភាពអាក្រក់ផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យនេះ កាលពីថ្ងៃទី២ ខែឧសភា ក្រុមហ៊ុនបញ្ជាទិញធំៗ សរសេរលិខិតមួយបន្ថែមទៀត ជូនទៅលោក ហ៊ុន សែន ដើម្បីទាមទារឲ្យរបបនេះ ឆ្លើយតបទៅនឹងលិខិតមុនៗ របស់ពួកគេថា តើរបបនេះបានធ្វើអ្វីខ្លះ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងសំណូមពររបស់សហភាពអឺរ៉ុប ជុំវិញក្ដីកង្វល់ពីបញ្ហារំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងបំផ្លាញប្រជាធិបតេយ្យនោះ។ ក្រុមហ៊ុនធំៗ ទាំងនេះ បារម្ភថា បើស្ថានភាពអាក្រក់នេះ មិនប្រសើរឡើងវិញទេ កម្ពុជា នឹងប្រឈមការបាត់បង់ការអនុគ្រោះពន្ធ EBA ជាក់ជាមិនខាន។
មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សថា ចំណាត់ការរបស់របបលោក ហ៊ុន សែន រឹតតែរុញស្ថានការណ៍អាក្រក់ ឲ្យកាន់តែអាប់អួ និងប្រឈមហានិភ័យកាន់តែខ្ពស់ នៃការព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធនេះ។
តាមទិន្នន័យចុងក្រោយ របស់ក្រុមហ៊ុនអ្នកបញ្ជាទិញ ទំហំនាំចេញទំនិញពីកម្ពុជា តាមរយៈការអនុគ្រោះពន្ធ EBA របស់សហភាពអឺរ៉ុប និង GSP របស់សហរដ្ឋអាមេរិក គ្រាន់តែឆ្នាំ ២០១៨ កន្លងទៅ មានទឹកប្រាក់ ៩,៥ពាន់លានដុល្លារ ឬស្មើនឹងជាង ៤៣% នៃផលទុនក្នុងស្រុកសរុប (ឬ GDP)។ នេះមានន័យថា ដង្ហើមសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ពឹងផ្អែកជាង ១/៣ ឬស្ទើរតែពាក់កណ្ដាល លើការអនុគ្រោះពន្ធទាំងនេះ។
ពេលដែលបាត់ការអនុគ្រោះពន្ធ EBA របស់សហភាពអឺរ៉ុប កម្ពុជាមិនមែនខាតបង់ ត្រឹមតែប្រាក់ប្រហែល ៧០០ លានដុល្លារ ដែលចំណេញពីការរួចពន្ធនោះទេ ប៉ុន្តែ កម្ពុជានឹងបាត់បង់កម្លាំងប្រកួតប្រជែង ផ្នែកពាណិជ្ជកម្មយ៉ាងសម្បើម។ ឧទាហរណ៍ជាក់ស្ដែង ពេលសហភាពអឺរ៉ុបយកពន្ធលើអង្ករខ្មែរ ទំហំនៃការនាំចេញអង្ករទៅទីផ្សារអឺរ៉ុប ធ្លាក់ចុះយ៉ាងគំហុក។
តាំងពីសហភាពអឺរ៉ុបចាប់ផ្ដើមយកពន្ធមក ក្នុងរយៈពេលបីខែដើមឆ្នាំ២០១៩ នេះ កម្ពុជាបាននាំអង្ករចេញ បានតែជាងប្រាំម៉ឺនតោន (៥១.៥៥២តោន) ប៉ុណ្ណោះ ទៅកាន់ទីផ្សារក្នុងសហគមន៍អឺរ៉ុប។ ចំនួននេះ ថយចុះ ៣៣% បើប្រៀបធៀបទៅនឹងការនាំចេញអង្ករទៅសហភាពអឺរ៉ុប ក្នុងរយៈពេលដូចគ្នានេះ កាលពីឆ្នាំ២០១៨ កាលនៅមានការអនុគ្រោះពន្ធ។
អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត ជំរុញឱ្យរបបលោក ហ៊ុន សែន កែលម្អស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស ដើម្បីរក្សាប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នេះ។ អ្នកស្រីសង្កេតឃើញថា បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស គឺជាបញ្ហាពិសេសមួយ ដែលទាមទារឲ្យមានការកែលម្អ៖ «ខ្ញុំគិតថា ការសម្រេចចិត្ត វាអាស្រ័យលើកម្ពុជាថា តើចង់ចូលរួម ពិភាក្សាអំពី EBA នេះ ជាមួយដៃគូពាណិជ្ជកម្មណាមួយ និងមានកិច្ចព្រមព្រៀងដៃគូពាណិជ្ជកម្មណាមួយ។ ដូច្នេះវាអាស្រ័យលើការសម្រេចចិត្តរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទេ។ នៅក្នុងច្បាប់អន្តរជាតិកម្ពុជាត្រូវជាប់កាតព្វកិច្ចគោរពការពារ និងបំពេញតាមកាតព្វកិច្ចសិទ្ធិមនុស្សនេះ»។
ចំណែកឯលោក ហ្វ៊ីល រ៉ូប៊ឺតសុន (Phil Robertson) ថា នាឡិកាម៉ោង កំណត់ការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះ ចាប់ផ្តើមទៅហើយ។ រយៈពេល ១២ខែនោះ ក៏សហភាពអឺរ៉ុប បានជូនដំណឹងទៅរបបលោក ហ៊ុន សែន រួចហើយដែរ។ នៅទីបំផុត បើលោក ហ៊ុន សែន កែប្រែ និងស្ដារសិទ្ធិមនុស្ស និង ប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ សហភាពអឺរ៉ុប អាចសម្រេចមិនដកការអនុគ្រោះពន្ធនេះ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី អ្វីៗ គឺស្ថិតនៅលើលោក ហ៊ុន សែន ថា តើគាត់មានសុឆន្ទៈក្នុងការចរចាដោយស្មោះត្រង់ជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប ឬយ៉ាងណា"។ លោកបន្តទៀតថា បើលោក ហ៊ុន សែន នៅតែលេងល្បិចនយោបាយ មិនព្រមស្ដារសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ កម្ពុជាចៀសមិនផុតពីទទួលទណ្ឌកម្មនេះទេ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- សភាអឺរ៉ុប ជំរុញឱ្យសើរើប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នៅសល់៨០% និងដាក់ទណ្ឌកម្មជាក់លាក់លើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា
- UNHCR អំពាវនាវដល់កម្ពុជា និងថៃ ឱ្យគោរពតាមច្បាប់ស្ដីពីការមិនចាប់បញ្ជូនជនភៀសខ្លួនត្រឡប់ទៅឱ្យរងទុក្ខបុកម្នេញនៅប្រទេសកំណើត
- បទសម្ភាសន៍លោក សុខ ឥសាន ស្ដីពីគម្រោងរដ្ឋាភិបាលបង្កើតច្បាប់ប្រឆាំងភេរវកម្ម ដើម្បីទប់ទល់លោក សម រង្ស៊ី
- ជនភៀសខ្លួនខ្មែរ ៦នាក់ ដែលបញ្ជូនពីថៃ ត្រូវបានឃុំខ្លួននៅពន្ធនាគារផ្សេងគ្នា អំពីបទក្បត់ជាតិ
- ពលរដ្ឋខ្មែរនៅកូរ៉េគ្រោងធ្វើបាតុកម្មជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលប្ដឹងទាមទារកោះគជ់ទៅតុលាការអន្តរជាតិ