ជារៀងរាល់ឆ្នាំនៅពេលរដូវវស្សាជិតចូលមកដល់ភិក្ខុសង្ឃទាំងឡាយដែលកំពុងស្ថិតនៅក្នុងដំណើរ ឬក៏ត្រាច់ចរតាមជនបទផ្សេងៗ តែនាំគ្នារូតរះវិលមកកាន់ទីវត្តអារាមវិញ ដើម្បីចូលកាន់វស្សារយៈពេលបីខែ។
ការកំណត់ពេលចូល ឬកាន់វស្សា ចាប់ផ្តើមពីថ្ងៃ ១រោច ខែអាសាឍ ឬទុតិយាសាឍ បើឆ្នាំនោះមានអធិកមាស ឬការលើកខែ។ តើក្នុងកំឡុងពេលនៃការចាំវស្សានេះ ភិក្ខុសាមណេរមានកាតព្វកិច្ចធ្វើអ្វីខ្លះ?
តាមពុទ្ធបញ្ញត្តិភិក្ខុសង្ឃសាមណេរ អ្នកបួសក្នុងពុទ្ធសាសនា ទោះគង់នៅទីណាក្តី គឺត្រូវប្រារព្ធកិច្ចវត្តប្រតិបត្តិចូលកាន់វស្សារយៈពេលមួយត្រីមាសនៅរាល់រដូវភ្លៀងធ្លាក់ក្នុងឆ្នាំនីមួយៗ។
នៅថ្ងៃចូលព្រះវស្សា ជាទូទៅភិក្ខុសង្ឃចាប់ផ្ដើមប្រារព្ធកិច្ចដោយចូលក្នុងរោងឧបោសថ ឬព្រះវិហារដើម្បីអធិដ្ឋាន ឬប្រកាសតាំងចិត្តនៅក្នុងទីដែលបានកំណត់គង់នៅចាំវស្សា ដោយសេចក្ដីជាអាទិ៍ថា៖ «អាត្មាអញនឹងស្ថិតនៅក្នុងអាវាសនេះអស់កាលកំណត់ ៣ខែ…»។
តើហេតុអ្វីបានជាព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់ត្រាស់បញ្ញត្តិដល់សង្ឃសាវករបស់ព្រះអង្គ ឱ្យត្រូវគង់ចាំវស្សា?
ទាក់ទងនឹងរឿងនេះ ព្រះធម្មាចារ្យ ទុំ វចនា រក្ខិតសីលោ ដែលកំពុងគង់ចាំវស្សានៅមណ្ឌលវិបស្សនាធុរៈ ព្រំដែនក្អមសំណរ ក្នុងស្រុកលើកដែក ខេត្តកណ្ដាល មានថេរដីកាអធិប្បាយដោយសេចក្ដីសង្ខេបអំពីគោលដៅនៃកិច្ចចូលព្រះវស្សារបស់ភិក្ខុសង្ឃសាមណេរ៖ «បានកើតការចាំព្រះវស្សានេះ ដោយសារថាពួកបរិស័ទ ក៏ដូចជាពួកនិគ្រន្ថគេការតិះដៀលអំពីភិក្ខុសង្ឃដែលពុំមានរដូវវស្សាអីសោះ សូម្បីតែសត្វទាំងឡាយក៏មានពេលនៅចាំសំបុកដែរ ចម្លែកតែសមណទាំងឡាយចេះតែត្រេចចររហេតរហូត ព្រះពុទ្ធក៏លោកដាក់បញ្ញត្តិឱ្យភិក្ខុត្រូវចាំវស្សា។ ហើយសារសំខាន់នៃការចាំព្រះវស្សា គឺចង់រក្សាសណ្ដាប់ធ្នាប់ ក៏ដូចជាការរក្សាការទ្រទ្រង់ធម៌វិន័យក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ព្រោះថា បើមិនមានការឱ្យភិក្ខុសង្ឃចាំព្រះវស្សាទេ គឺព្រះសង្ឃច្រើនតែត្រេចចរទៅនេះទៅនោះមិនសូវនៅកន្លែងទេ ដល់អីចឹងទៅ ការប្រតិបត្តិព្រះធម៌ ក៏ដូចជាការសិក្សាព្រះធម៌មិនអាចទៅនេះទៅនោះរហេតរហូតដោយមិនមានការប្រតិបត្តិនោះទេ ហើយការប្រតិបត្តិក្នុងព្រះសាសនារបស់ព្រះភិក្ខុសង្ឃ គឺសីល សមាធិ បញ្ញា នេះឯង»។
ទាក់ទងនឹងពុទ្ធបញ្ញត្តិចូលវស្សា សៀវភៅ «បុណ្យទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ-ក្រាំងបុណ្យទាំង១២ខែ» របស់លោក ឆឹង សុផុន បានសរសេរដកស្រង់ពុទ្ធដីកាពីគម្ពីរព្រះត្រៃបិដកដោយសេចក្ដីថា៖ នៅរដូវវស្សា ភិក្ខុទាំងឡាយត្រូវការទីកន្លែងស្នាក់នៅសម្រាប់រៀនសូត្រព្រះធម៌រួមគ្នា ចៀសផុតពីជំងឺតម្កាត់ផ្សេងៗ ចៀសវាងការដើរជាន់ស្មៅស្រស់ និងសត្វល្អិតនានាជាដើម។ ម្យ៉ាងទៀត ដោយហេតុថា មនុស្សសម័យបុរាណតែងឈប់សម្រាកការធ្វើដំណើរទៅទីឆ្ងាយៗ ក្នុងរដូវភ្លៀង។ ប៉ុន្តែដោយភិក្ខុសាមណេរចាំបាច់ត្រូវតែនិមន្តបិណ្ឌបាត អាស្រ័យហេតុនេះ នាសម័យពុទ្ធកាល ពុទ្ធបរិស័ទតែងអារធនានិមន្តភិក្ខុសង្ឃគង់ចាំវស្សានៅតាមតំបន់នានា ក្នុងភូមិស្រុក ដោយរួបរួមគ្នាផ្គត់ផ្គង់ចង្ហាន់បិណ្ឌបាតជាដើម គ្រប់រយៈពេល ៣ខែនេះ ទៅកម្លាំងធនធានរៀងៗខ្លួន។
ត្រង់ប្រការនេះ ភិក្ខុ សុខ សុវណ្ណា យសបាលោ គង់នៅវត្តស្រះស្រង់ ក្រុងពោធិ៍សាត់ មានថេរដីកាអំពីសារប្រយោជន៍នៃសាមគ្គីធម៌រវាងពុទ្ធបរិស័ទ និងភិក្ខុសង្ឃសាមណេរដែលកើតឡើងពីកិច្ចចូលវស្សាអស់វារៈមួយត្រីមាសនេះ៖ «ពេលដែលភិក្ខុសង្ឃគង់ចាំព្រះវស្សា កាលពីសម័យពុទ្ធកាល ភិក្ខុសម័យកាលនោះ គឺបានសិក្សា បានបំពេញនូវនេក្ខមៈធម៌ គឺមានសីល សមាធិ និងបញ្ញា។ ពេលដែលព្រះអង្គសិក្សាបានចំណេះដែលល្មមអាចសំដែងធម៌ទៅដល់ពុទ្ធបរិស័ទដែលនៅទីនោះ មានន័យថា ព្រះអង្គសិក្សាខ្លួនឯងផង ហើយមួយទៀត គឺព្រះអង្គបានសំដែងធម៌ទៅដល់ពុទ្ធបរិស័ទ។ ពេលបីខែហ្នឹង សម័យពុទ្ធកាល គឺឧបត្ថម្ភបច្ច័យបួន មានចីវរៈបច្ច័យ បិណ្ឌបាតបច្ច័យ សេនាសេនៈបច្ច័យ និងគិលានភេសជ្ជៈបច្ច័យ។ ដោយសារតែការឧបត្ថម្ភទៅដល់ព្រះសង្ឃដែលគង់ចាំវស្សានៅក្នុងទីណាមួយហើយនោះ គឺព្រះសង្ឃគឺសំដែងធម៌ ដើម្បីញ៉ាំងសទ្ធាពុទ្ធបរិស័ទដែលជ្រះថ្លាហើយនោះ ឱ្យកាន់តែជ្រះថ្លាជាមួយនឹងការចាំវស្សា ក៏ដូចជាការបំពេញទានរបស់គាត់ឱ្យកាន់តែប្រសើរឡើងថែមទៀត។ នេះគឺជាកិច្ចការងាររបស់ភិក្ខុសង្ឃកាលសម័យពុទ្ធកាល»។
ចំពោះវត្តប្រតិបត្តិក្នុងឱកាសគង់ចាំវស្សាវិញនោះ សៀវភៅ «ព្រះរាជពិធីទ្វាទសមាស» ដែលជាការផ្សាយរបស់ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ នាពុទ្ធសករាជ ២៥០៣ ដែលត្រូវនឹងគ.ស. ១៩៦០ សរសេរថា៖ ភិក្ខុសង្ឃទាំងពួងតែងបំពេញដោយម៉ឺងម៉ាត់ជាងវេលាដទៃទៀតនូវធុរៈទាំង ២ប្រការក្នុងពុទ្ធសាសនា គឺគន្ថៈធុរៈ បានដល់ការសិក្សាគម្ពីរព្រះត្រ័យបិដកជាដើម និងវិបស្សនាធុរៈ បានដល់ការចម្រើនសមណធម៌ដែលជាការអនុវត្តជាក់ស្ដែង ជម្រះនូវគ្រឿងមន្ទិលសៅហ្មងក្នុងចិត្ត។
ព្រះធម្មាចារ្យ ទុំ វចនា រក្ខិតសីលោ មានថេរដីកាអធិប្បាយអំពីកិច្ចវត្តរបស់ភិក្ខុសង្ឃនូវធុរៈទាំង ២ប្រការនេះ ក្នុងការសង្រួមកាយវាចាចិត្តឱ្យសមគួរជាស្រែបុណ្យដ៏មានផលច្រើនរបស់បរិស័ទ៖ «ក្នុងកិច្ចការប្រតិបត្តិព្រះពុទ្ធទ្រង់សំដែងអំពីហេតុ ៦យ៉ាងដែលនាំឱ្យកើតសមាធិដែលសំខាន់ទី១ គឺត្រូវរក្សាសីលឱ្យបាន បានន័យថា ភិក្ខុសង្ឃត្រូវទ្រទ្រង់ព្រះវិន័យនេះឯង។ ទី២ គឺលះកាត់គ្រឿងកង្វល់ បានន័យថា បលិពោធទាំងឡាយចោល ទី៣ គឺត្រូវស្វែងរកនូវគ្រូអាចារ្យដែលបង្ហាត់បង្រៀនផ្នែកសមថៈក្តី វិបស្សនាក្តី គឺឱ្យមានភាពច្បាស់លាស់។ ទី៤ គឺត្រូវស្គាល់អំពីនិស្ស័យនៃការប្រតិបត្តិនូវព្រះធម៌ផ្នែកសមថៈ និងវិបស្សនា ទី៥ ជាក់ស្តែងគឺត្រូវស្គាល់នូវទីលំនៅណាដែលសមគួរដល់ការប្រតិបត្តិធម៌។ ទី៦ សិក្សាហើយឆ្លៀវឆ្លាសក្នុងកិច្ចទាំងអស់ហ្នឹង ដើម្បីឱ្យកើតនូវគុណវិសេស អ៊ីចឹងហើយបានជានៅក្នុងមុនរដូវចូលវស្សា ភិក្ខុសង្ឃលោកសម្លឹងមើលហើយ ថាគួរគប្បីចូលវស្សានៅទីតាំងណា ភិក្ខុអង្គខ្លះលោកធុញទ្រាន់នៅក្នុងស្រុក អង្គខ្លះក៏ចូលចាំវស្សានៅក្នុងព្រៃ ដើម្បីងាយស្រួលរកព្រះធម៌»។
ដោយហេតុថា ក្នុងរដូវចាំវស្សា ភិក្ខុសង្ឃបានបំពេញកិច្ចវត្តប្រតិបត្តិដ៏ប្រសើរក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាដោយប្រការដូច្នេះ ទើបជាហេតុញ៉ាំងឱ្យគ្រហស្ថអ្នកប្រាថ្នាបុណ្យកុសល មានសេចក្ដីជ្រះថ្លារួបរួមសាមគ្គីគ្នាផ្គត់ផ្គង់ភិក្ខុសាមណេរ ដោយគ្រឿងលាភផ្សេងៗ។ ក្នុងនោះមានបច្ច័យបួន គឺចីវរៈ ឬស្បង់ចីពរ ចង្ហាន់បិណ្ឌបាត ឬចំណីអាហារ សេនាសេនៈ ឬទីស្នាក់អាស្រ័យ និងមធ្យោបាយធ្វើដំណើរ ព្រមទាំងគិលានភេសជ្ជៈ គឺថ្នាំកែរោគជាដើម។
ដោយរដូវវស្សាមានរយៈពេលដល់ទៅ ៤ខែ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់បញ្ញត្តិឱ្យមានការចូលវស្សាជាពីរបែប គឺថ្ងៃចូលកាន់វស្សាដើម និងថ្ងៃចូលកាន់វស្សាចុង។ ថ្ងៃចូលកាន់វស្សាដើម ដែលហៅថា «បុរិមិកាវស្សា» គឺចាប់ពីថ្ងៃ ១រោច ខែអាសាឍ ឬទុតិយាសាឍ បើឆ្នាំណាមានលើកខែ រហូតដល់ថ្ងៃ ១៥កើត ខែអស្សុជ។ រីឯថ្ងៃចូលកាន់វស្សាចុង ឬ «បច្ឆិមិកាវស្សា» គឺចាប់ផ្ដើមពីថ្ងៃ១រោច ខែស្រាពណ៍ រហូតដល់ថ្ងៃ ១៥កើត ខែកត្តិក ទើបចេញវស្សា៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។