Хитай һөкүмити һоқоқини қалаймиқан ишлитишни бир тәрәп қилишта қисмән нәтиҗигә еришкәнликини билдүрди
2004.11.02
Хитайниң алий хәлқ тәптиш мәһкимисиниң муавин башлиқи ваң җинчүән өткән һәптә мухбирларни күтивелиш йиғинида сөз қилип, бу йил 5 - айдин башлап, тәптиш органлириниң кәң көләмдә дөләт органлиридики хадимларниң һоқоқидин пайдилинип, башқиларниң кишилик һоқоқиға дәхли тәруз йәткүзүш җинайитини тәкшүрүш һәрикити елип барғанлиқини, қаттиқ зәрбә бериш һәрикитиниң дәсләпки қәдәмдә үнүми көрүлгәнликини билдүрди.
Әдилийә системисидики черклик
Униң илгири сүрүшичә, бу йил 6 - айдин 9 - айғичә җәмий 1500 дәк дило турғузулуп, 1800 дәк һөкүмәт хадимлири тәкшүрүлгән. Турғузулған дилоларниң ичидә, һоқуқини сүйи истимал қилип, хәлқниң җени вә мал мүлкигә зор дәриҗидә зиян елип келиш дилолириниң сани миңға йәткән. Бу дилоларға 1100 дин артуқ һөкүмәт хадими четишлиқ чиққан. Буниңдин сирт, йәнә пуқраларниң кишилик һоқоқ вә димукратийә һоқоқини дәпсәндә қилған җинайи дилолар 500 гә йәткән болуп, җәмий 700 дәк әмәлдарлар бу мунасивәт билән тәкшүрүлгән.
Дилоларға четилған һөкүмәт хадимлириниң йәттә йүзи әдилийә системисидики хадимлар, туққуз йүзи мәмурий органлардики һөкүмәт хадимлири болуп чиққан.
Хитай һөкүмитиниң зувани болған шинхуа агентлиқиниң мисалға елип чүшәндүрүшичә, әнхүйдә йүз бәргән сахта сүт парашуки дилосида төт өлкидин 14 әмәлдар тәкшүрүлүп җазаланған. Сичүәндики то җияң дәрясиниң булғунуш вәқәсидә 6 дило турғузулуп, 6 киши тәкшүрүлгән. Хебей баҗув сақчиханисидики сақчиларниң бир җинайәт гумандарини сорақ тартиш җәрянида уруп өлтүрүп қоюш дилоси вә шундақла хенән өлкисидики 110 җиддий қутқузуш даирилириниң ярдәм тәләп қилғанларға адәм әвәтмигәнлики қатарлиқ нурғун дилолар нөвәттә сотқа сунулған . Сот даирилири бәзи дилолар үстидин һөкүм чиқарған. Бирақ, шинхуа агентлиқи хәвиридә җинайәт өткүзгән бу һөкүмәт әмәлдарлириға қандақ җаза берилгәнлики һәққидә тохталмиған.
Кишилик һоқуқ паалийәтчилириниң инкаслири
Хитай һөкүмитиниң, әмәлдарлириниң һоқоқидин пайдилинип, пуқраларниң кишилик һоқоқини дәпсәндә қилишини яхши бир тәрәп қиливатқиниға чәтәлдики кишилик һоқоқ паалийәтчилири охшаш болмиған пикирләрни оттуриға қоймақта.
Америка уйғур җәмийитиниң баш катиби, хәлқара қанун пәнләр тәтқиқати билән шуғуллиниватқан алим сейитоф әпәнди бу һәқтә өз көз қарашлирини мундақ дәп оттуриға қойди:
Баш штаби нию йориктики "хитай кишилик һоқоқ тәшкилати" ниң рәиси ли ючиң, хитайда сақчилар вә башқа һөкүмәт хизмәтчилириниң пуқраларниң кишилик һоқуқини дәпсәндә қилиш әһваллириниң йәнила интайин еғир икәнликини билдүрүп, мундақ диди:
"Нурғун сақчилар адәттә тутулған, қолға елинған вә һәттаки йиғивелинған кишиләрни халиғанчә уруп тиллап, зораванлиқ ишлитиду. Бәзилирини һәтта уруп нака қиливетиду вә өлтүрүпму қойиду. Бундақ әһваллар хитайда наһайити көп, һазир хитайдики әң еғир мәсилиниң бири өйдин мәҗбурий көчүрүш. Һөкүмәт тармақлири, қурулуш игилири һәтта бәзидә қара җәмийәтләр билән тил бириктүрүп, пуқраларниң кишилик бихәтәрлики вә мал - мүлки һоқоқини өз ичигә алған кишилик һоқоқини дәпсәндә қилидиған әһваллар интайин еғир".
Шинхуа агентлиқиниң ейтишичә, хитайниң алий хәлқ тәптиш мәһкимиси йәнә хитайда тәсири һәммидин күчлүк болған бәзи дилоларни таллап чиқип, шулар үстидин мәхсос тәкшүрүш елип баридикән. Мәзкур дилоларни һәл қилишқа мәхсус адәм тәйинләп, һәл қилиш вақит җәдвилини түзүп чиқидикән һәмдә қәрәрлик һалда хадимларни әвәтип дилоларниң бир тәрәп қилинишини назарәт қилип туридикән.
Әмма алим сейитоф әпәнди хитайда һөкүмәт хадимлириниң өз һоқоқидин пайдилинип, пуқраларниң кишилик һоқоқини дәпсәндә қилишниң алдини елиштики әң түпки усулни димократик түзүмни йолға қоюш икәнликини көрсәтти. У мундақ диди:
Алим сейитоф әпәндигә охшаш, ли ючиң әпәндиму һоқуқидин пайдилинип пуқраларниң кишилик һоқуқини дәпсәндә қилиш җинайәтлиригә зәрбә бериштә, пәқәт тәптиш органлириниң мәхсус һәрикәтлиригә тайинииш купайә қилмайдиғанлиқини илгири сүрди.
Мухбиримиз арзуниң бу һәқтики программисини аңлаң
Мунасивәтлик мақалилар
- Хитай һөкүмити түрмә сестимисини ислаһ қилидиғанлиқини билдүрди
- Б д т кишилик һоқуқ әмәлдари : хитай мәһбусларни тутуп туруш ислаһатини кечиктүргән
- Ана юртни зиярәт қилиштин һес қилған әмәлийәтләр
- Рабийә қадирниң рафто мукапатиға еришкәнлики һәққидә зиярәт
- Уйғурлар һорунму?
- Дуня миқясида аяллар һоқуқида омумйүзлүк илгирләш болди
- Кишилик һоқуқ тәшкилати, хитайни кишилик һоқуқта өзгүрүш ясашқа чақирди