IPAC Xitayning “20 Dölet bashliqliri” heqqidiki chüshlirini chalghitti

30- We 31-öktebir künliri italiyening rim shehiride échilmaqchi bolghan “20 Dölet bashliqliri yighini” (G20) yéqinlawatqanda “Xitaygha qarita xelq'ara parlaméntlar birleshmisi” (IPAC) xitay hökümitining mushu qétimliq yighindin paydilinip, özlirige paydiliq bir qisim “Shérin chüsh” lerni emelge ashuriwélishigha qarshi pa'aliyetlerde bolmaqtiken.

En'gliyediki “Közetküchi” torining 25-öktebirdiki xewiride éytilishiche, bu qétimliq yighin'gha en'gliye bash weziri boris jonson qatarliq köpligen dölet bashliqliri qatnishidiken. Emma xitay re'isi shi jinping wirusni bahane qilip, özining wekilini yighin'gha ewetidiken. Emma özi biwasite yighin'gha qatnashmaydiken. Xewerde éytilishiche, bu qétimqi yighinda xitay hökümitining Uyghur diyaridiki qirghinchiliq qilmishi hemde ularning xongkongdiki démokratiye herikitini basturushi nuqtiliq otturigha qoyulidighan témilardin bolushi mumkin, dep texmin qilinmaqtiken. Shu sewebtin IPAC mushu qétimliq yighin pursitidin paydilinip xitaygha qarshi bir qatar naraziliq pa'aliyetlirini teshkillimekte. Mezkur parlaméntlar birleshmisige eza bolghan shexsler ichide amérika siyasiy sehnisidiki marko rubyo, bob ménéndéz qatarliq dölet mejlisi ezaliri, en'gliye parlaméntidiki dunkan simis qatarliq siyasiyonlar bar bolup, ular bu qétimqi yighin'gha biwasite qatnashmaqchi iken. Mezkur birleshmining qosh re'islirining biri bolghan dunkan simis ependi bu heqte söz qilip; “Biz xitay hökümitining 20 dölet bashliqliri yighinida ongayla ötkeldin ötüwélishigha yol qoymaymiz. Chünki ular Uyghurlargha ziyankeshlik qiliwatidu, déngizda zomigerlik qilip bashqilargha tehdit séliwatidu” dégen.

IPAC Teshkillimekchi bolghan bu namayishning kölimi tarixtiki eng zor sewiyede bolup, xewerde éytilishiche ularning asasliq meqsiti “Xitayning 20 dölet bashliqliri yighinida shérin chüshlirini buzup tashlash” dep qaralmaqtiken. Yene kélip bu qétimqi yighin'gha tibet sergerdan hökümitining bash ministiri pénpa séring, teywen tashqi ishlar ministiri joséf wu qatarliqlarmu qatnishidighan bolup, ulardin bashqa bir qisim Uyghur we xongkong pa'aliyetchilirimu rimgha yolgha chiqish aldida iken.