Уйғур районида мәсчитләрни чеқиватқан хитайниң африқада мәсчит селиши әхлақий мәсилигә тақашти

Мухбиримиз әркин
2019.04.30

Уйғур районида қәдимий мәсчитләрни кәң көләмлик чеқиватқан хитайниң шималий африқадики алҗирийәдә дунядики әң чоң мәсчитләрниң бирини селиши әхлақий мәсилигә берип тақашқанлиқи илгири сүрүлди.

Алҗирийә пайтәхти алҗир шәһиридә селиниватқан “җамаәл җазайир” намлиқ мәзкур мәсчитниң көлими 400 миң квадрат метир болуп, мунарисиниң егизлики 265 метир келидикән. “кувартз африқа” намлиқ тор журнилиниң хәвәр қилишичә, мәсчитниң қурулушиға бир милярд доллардин артуқ пул сәрп қилинған болуп, бу қурулуш хитайниң дөләтлик қурулуш лаһийәләш ширкитигә һөддигә берилгән. Мәзкур ширкәт мәсчит қурулушини 2011‏-йили һөддигә алған икән.

Нөвәттә бу мәсчит асасән пүтүп қалған болуп, әгәр у толуқ ечилса бирла вақитта 120 миң адәм намаз оқуялайдикән. Лекин хәвәрдә, бу қурулушниң уйғур районида уйғур мусулманлирини чәткә қеқиш, тутқун қилиш, тәқибләш билән әйиблиниватқан хитайға һөддигә берилишиниң әхлақий мәсилә яратқанлиқи билдүрүлгән. Йеқинда хитай һөкүмитиниң уйғур районидики нурғун мәсчитләрниң пүтүнләй яки қисмән чеқип ташлиғанлиқи мәлум болған. Йеқинда чәтәлдики бәзи паалийәтчиләр керийә наһийәсидики 800 йиллиқ тарихий мәсчит-һейтгаһ җамәсиниң шималий дәрвазисиниң чеқип ташланғанлиқини байқиған. Мәзкур җамә 1999‏-йили аптоном район дәриҗилик “мәдәний ядикарлиқлар орни” дәп бекитилгән иди.

Америкадики “уйғуризим” намлиқ торниң елан қилған тизимликидин мәлум болушичә, бу мәсчитләрниң мутләқ көп қисми йеқинқи 2 йил ичидә чеқип ташланған. Уйғур кишилик һоқуқ тәшкилатлириниң илгири сүрүшичә, нөвәттә хитай һөкүмити бир тәрәптин уйғур районида мәсчитләрни чеқип, исламни чәклисә, йәнә бир тәрәптин ислам дөләтлиридә мәсчит селиштәк “икки йүзлимичилик” сиясәт йүргүзмәктә икән. “квартез африқа” тор журнилиниң хәвиридә алҗирийәдики мәсчит пүтүп чиқса, йәр асти аптомобил тохтитиш орниға 7 миң аптомобил сиғидиған бу мәсчитниң көләм җәһәттә дунядики 3 чоң мәсчитниң бири болуп қалидиғанлиқи билдүрүлгән.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.