Америка мәхсус айропилан аҗритип, хитай қачақлирини өз дөлитигә қайтурған

7-Айниң 2-күни, американиң хитайда турушлуқ әлчиханисиниң билдүрүшичә, америка ана вәтән хәвпсизлики министирлиқи (DHS) америка көчмәнлири вә таможна башқуруш идариси арқилиқ нөвәтчи айропилан көпәйтип, америкаға қачақ йоллар билән кәлгән хитайларни өз дөлитигә қайтурған. Бу американиң 2018-йилдин буян тунҗи қетим нөвәтчи айропилан билән қачақ хитайларни өз дөлитигә қайтуруши һесаблинидикән.

Американиң хитайда турушлуқ әлчиханиси тор бетидә елан қилинған мәлуматқа қариғанда, америка ана вәтән хәвпсизлики министирлиқи бу қетим хитай хәвпсизлик министирлиқи вә хитайдики көчмәнләрни башқуруш идариси билән һәмкарлишип, америкада турушқа қануний асаси болмиған хитайларни қайтуруш пиланини иҗра қилған.

Чегра хәвири ториниң мәлуматида көрситилишичә, бу қетим 116 нәпәр хитай көчмән қайтурулған.

 “америка радийо ширкити” ниң 3-июл бәргән хәвиридә дейилишичә, америка чегра чарлиғучилири 2021-йил 342 хитай пуқрасини тутувалған болуп, кейинки йили бу сан көпийип 2000 ға йәткән, 2023-йил 24 миң 124 адәм тутулған, 2024-йил тутулған адәм 31 миң 175 кә йәткән. Бу әһвал тоғрулуқ бу йил 5-айда америка дөләт мәҗлисидә испат аңлаш йиғини өткүзүлгән болуп, йиғинда сөзлигән мутәхәссисләрниң билдүрүшичә, америкиға қанунсиз киргән хитайларниң көпинчиси панаһлиқ тилигүчиләр сүпитидә қоюп берилгән болуп, уларниң ишини тәкшүрүп бир тәрәп қилишқа нәччә йиллар кетидикән. Бу әһвалда уларни чеградин қоғлап чиқириш асан болмайдикән, чүнки хитай һөкүмити уларни қайтурувелишқа йеқин кәлмәйдикән. Әмма һазир бу әһвалда өзгириш болған, америка ана вәтән хәвпсизлики министирлиқи орунлаштурған “қанунсиз көчмәнләрни қайтуруш айропилани” 2018-йилдин буян тунҗи қетим ишқа киришкән, хитай тәрәпму буниңға маслашқан.

Мәлуматқа асасланғанда, бу йил 6-айниң 4-күни, америка пирезиденти җов байден американиң җәнубий чеграсидин кириватқан көчмәнләрни чәкләш уқтуруши елан қилғандин кейинла, чегра қоғдиғучиларға чүшидиған бесим азайған. Америка ана вәтән хәвпсизлики министирлиқи 20 дөләткә учидиған 120 нәччә айропиланни орунлаштуруп, қанунсиз көчмәнләрни қайтурған. Ана вәтән хәвпсизлики министири алихандро майоркас бу һәқтә пикир баян қилип: “биз көчмәнләр қанунини қәтий иҗра қилимиз; америкада туруш үчүн қануний рәсмийити болмиғанларниң һәммисини америкадин қайтуримиз; кишиләр адәм әткәсчилириниң сөзигә ишәнмисун” дегән.