Иран билән америка қатарлиқ алтә дөләт келишими түрлүк инкас қозғиди

Мухбиримиз үмидвар
2013.11.25

24-Ноябир күни америка, русийә, әнглийә, германийә, фирансийә вә хитайдин ибарәт 6 дөләт ташқи ишлар министирлири җәнвәдә иран билән уран тавлашни чәкләш мәсилиси бойичә келишим һасил қилғандин кейин, хәлқара миқяда инкас қозғиған иди. Америка президенти барак обама бу келишимгә юқири баһа берип, униң “муһим қәдәм” икәнликни көрсәткән иди.

Мәзкур келишимдә иранниң алтә айлиқ мөһләт ичидә уран тавлашни тохтитиши вә иккинчи қәдәмдә омумйүзлүк мәсилә һәл қилиш келишими түзүш қарар қилинған.

Мәлум болушичә, мәзкур келишим һәққидә иран тәрәп билән америкиниң чүшәндурүшидә пәрқлиқ тәрәпләр көрүлгән болуп, америка авазиниң хәвәр қилишичә, иран президенти роһаний иранниң дуняниң чоң дөләтлири билән түзгән мәзкур келишиминиң абидилик әһмийитигә игә икәнликини көрсәткән һәмдә бу келишимниң иранниң ядро һоқуқиниң етирап қилиниши вә хәлқаралиқ имбаргониң тохтилишиниң башлиниши икәнликини тәкитлигән. У, иранниң уран тавлашни давамлаштуридиғанлиқини әскәрткән.

Әмма, америка дөләт ишлири министири җон керри иран билән түзүлгән мәзкур келишим һәққидә чүшәнчә берип, “иранниң уран тавлаш һәрикитини давамлаштуруш һоқуқи йоқ. Биз уларниң уран тавлаш һоқуқини етирап қилмаймиз. ядро қораллирини кеңәйтмәслик шәртнамисидә бекитилгәндәк, бу наһайити ениқ, иранниң урна тавлаш һоқуқи йоқ” дәп көрсәткән.

Бирләшмә агентлиқиниң йезишичә, шәнбә күни исраилийә рәһбири бенҗамин нетаняху мәзкур келишимни инкар қилип, уни “тарихий хаталиқ” дәп атиған.

Президент обама нетаняху билән телефонда сөзлишип, америкиниң исраилийиниң бихәтәрлики һәққидики вәдисидин һәргиз тәврәнмәйдиғанлиқини, һәтта өзиниң исраилийиниң иранниң мәқситигә нисбәтән гумани қарашта икәнликини чүшинидиғианлиқини билдүргән.

Иран билән алтә дөләтниң ядро мәсилисидә келишим һасил қилғанлиқи зор илгириләш болуп, бу һәм америка билән иран арисидики тунҗи қетимлиқ келишим һесаблинидикән.

Фирансийә ташқи ишлар министири 25-ноябир күни, иранниң хәлқара җәмийәт билән келишимгә кәлгәнлики үчүн 12-айдин башлап, иранға қаратқан бир қисим имбарголарни бикар қилидиғанлиқини билдүргән.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.