Arxé'ologlar guchungning döng sheher xarabiliqidin idiqut Uyghur döliti dewrige a'it nurghun aser'etiqilerni bayqighan

Xitay arxé'ologliri Uyghur élining guchung nahiyesidiki döng qedimi xarabiliqida 4 yildek qézish élip bérip, idiqut Uyghur döliti dewrige a'it nurghun aser'etiqe we qurulush ishlirini bayqighan. Guchung nahiyesidiki döng qedimi xarabisi Uyghurlarning 9-esirdin 14-esirgiche dawamlashqan idiqut Uyghur dölitining asasliq sheherliridin bolghan beshbaliq tewesige jaylashqan bolup, arxé'ologiyelik qézishni xitay xelq uniwérsitéti bilen “Shinjang medeniy yadikarliqlar arxé'ologiye orni birlikte élip barghan.

Uyghur idiqut döliti dewrige a'it bu asar'etiqe we qurulush izliri xitay hökümiti Uyghurlarning tarixidiki musteqil xanliqlirini ret qilip, ularni “Xitayning ezeldin tartip bir parchisi” dégenni ilgiri sürüwatqan, kishilerde bu xil qarashni shekillendürüsh üchün maddiy pakit yasash, tarixni burmilash, perqliq qarashtiki Uyghur tarixchiliri we medeniyet tetqiqatchilirini yoqitishni ‍öz ichige alghan her xil wastilarni ishqa sélish bilen eyibliniwatqan bir waqitta bayqalghan.

Xitayning “Junggo géziti” ning xewer qilishiche, döng qedimki xarabiliqida élip bérilghan qézishta ‍idiqut dewrige a'it hoyla, muncha, budda ibadetxanisi, xristi'an dinining bir tarmiqi bolghan nésturiyan mezhipi chérkawining qalduqi qatarliq qurulush izliri bayqalghan. Bu orundin yene köp miqdarda Uyghur yéziqi, süryani yéziqi, xitay yéziqi we tam resimlirini öz ichige alghan aser'etiqiler tépilghan. Arxé'ologlar bu xarabiliqning shimalidiki chong qurulush izining nésturiyan chérkawi ikenlikini békitken. Xitay hökümiti 2013-yili bu xarabiliqni dölet derijilik medeniy yadikarliqlar nuqtiliq qoghdash orni, dep élan qilghan.