Awstraliye xitay urush ayropilanining jenubiy déngizdiki “Xeterlik we gheyriy kespiy” ighwagerchilikini eyibligen

Awstraliye 13-féwral xitaygha naraziliq bildürüp, bir xitay urush ayropilanining ikki kün awwal jenubiy déngizda charlash élip bériwatqan awstraliye déngiz armiyesi charlighuchi ayropilanigha qarita “Xeterlik hem gheyriy kespiy” ighwagerchilik élip barghanliqini tenqid qilghan.

Roytérs agéntliqining xewer qilishiche, xitay özining nuqtisidin ökte qopup, awstraliyeni xitayning igilik hoquqidiki rayonning hawa boshluqigha “Qesten üsüp kirish” bilen eyibligen. Bu, awstraliye-xitay urush ayropilanlirining tunji qétim jenubiy déngiz hawa boshluqida bu xil “Xeterlik” ixtilapqa chüshüshi bolup hésablinidu.

Awstraliye dölet mudapi'e ministiri richard marlés (Richard Marles) ning bildürüshiche, awstraliye xan jemeti hawa armiyesining “P-8A Posédon” namliq déngiz charlighuchi ayropilani 11-féwral jenubiy déngizning xelq'ara déngiz hawa tewelikide da'imliq charlash élip bériwatqanda, xitay azadliq armiyesiningJ-16 belgilik küreshchi ayropilani awstraliye charlighuchi ayropilanigha 30 métir yéqinliship, yoruqluq bombisi qoyup bergen. Richard marlés awstraliye “Asman xewerliri” qanilining ziyaritini qobul qilghanda, “Bu, biz xeterlik dep élan qilghan bir heriket, biz endishilirimizni tünügün we bügün, hem kanbérrada hem béyjingda xitay hökümitige bildürduq” dégen.

Xitay tashqiy ishlar ministirliqi xitay urush ayropilanining herikitini “Qanunluq, kespiy xaraktérlik hem özini tutuwalghanliq” dep körsitip, bu weqede xitayning awstraliyege diplomatik naraziliq bildürgenlikini éytqan. Roytérs agéntliqining xewer qilishiche, xitay tashqiy ishlar ministirliqining bayanatchisi go jyakun 13-féwral muxbirlargha “Xitay terepning qollan'ghan qoghlap chiqirish tedbirliri qanunluq, kespiy xaraktérlik hem özini tutuwalghanliqitur. Xitay awstraliyege jiddiy diplomatik esletmilerde boldi” dégen.

Melum bolushiche, oxshash bir waqitta yene ikki amérika herbiy paraxoti teywen boghuzidin ötken. Xitay terep buninggha naraziliq bildürüp, teywen mesilisi xitayning “Igilik hoquqi we zémin pütünlüki mesilisi” ikenlikini éytqan bolsimu, emma amérikaning hindi-tinch okyan qomandanliq ishtabi, amérika paraxotlirining teywen boghuzidin ötkenlikining normal yürüsh ikenlikini, bu rayonning herqandaq döletning déngiz tewelikige kirmeydighanliqini éytqan. Xitay pütkül jenubiy déngizni özining igilik hoquqidiki rayon désimu, emma xelq'ara adalet soti 2016-yili késim chiqirip, xitayning bu telipini ret qilghan idi.