Konér dillén: “Xitayning Uyghurlargha tutqan mu'amilisige köz yumush xeterlik örnek yaritip béridu”

Muxbirimiz erkin
2019.08.30

Awstraliye istratégiyilik siyaset institutining torida élan qilin'ghan bir maqalide, eger xelq'ara jem'iyet xitayning Uyghurlargha tutqan mu'amilisige köz yumsa, buning dunyada xeterlik örnek yaritip béridighanliqi agahlanduruldi. Maqalining aptori, awstraliye tashqi ishlar we soda ministirliqining sabiq emeldari konér dillénning tekitlishiche, xitay hökümiti özining Uyghur musulmanlirini jazalawatqanliqini herqanche yoshurushqa urun'ghan bolsimu, lékin ishenchlik deliller uning qilmishining “Medeniyet qirghinchiliqi” we “Insaniyetke qarshi jinayet” ni teshkil qilidighanliqini ashkarilap bermektiken. Konér dillén “Xitayning Uyghurlargha tutqan mu'amilisige köz yumush xeterlik örnek yaritidu” serlewhilik maqaliside, xitayning bu rayondiki qilmishigha köz yumulmasliqi kérekliki, rayonda yüz bériwatqan hadisilerning Uyghurlardin halqighan bir mesile ikenlikini tekitligen.

Maqalide yene xitayning yéqinda lagérdiki Uyghurlarning köp qismining qoyup bérilgenlikini élan qilghanliqi heqqide toxtilip, buning peqet xelq'ara bésimni yenggillitishni közde tutqanliqi, tutqunlarning qoyup bérilgenliki gumanliq ikenlikini ilgiri sürgen. Aptorning qeyt qilishiche, “Uyghur rayonidiki weziyet Uyghurlardin halqighan mesile bolup, xitay bashqa diktator, istibdat hakimiyetlerde xelq'ara jem'iyet bir döletning öz puqralirigha qandaq mu'amile qilishigha köngül bölmeydu, dégen chüshenchini shekillendürüshke tirishmaqtiken”. Maqalide, eger xelq'ara jem'iyet Uyghur mesiliside dawamliq heriketke ötmise, uning milletlerni, étnik tazilash we insaniyetke qarshi turush jinayetliridin qoghdashtek exlaqiy mejburiyiti ming yillardin béri ottura asiyada yashap kéliwatqan Uyghurdin ibaret bu janliq we perqliq étnik topluq bilen birge tarixning chang tozanlirida qalidighanliqi” ilgiri sürülgen.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.