B d t emeldarining xitayning Uyghurlar heqqidiki saxta teshwiqatlirigha masliship, xitaydin 200 ming dollar pul alghanliqi ashkarilandi

Birleshken döletler teshkilatining ish-pa'aliyetlirini közitidighan musteqil bir organ yéqinda 83 betlik bir doklat élan qilip, b d t kishilik hoquq kéngishi alahide melumatchisining béyjinggha qilghan bir sepiri mezgilide xitayning Uyghurlar heqqidiki saxta teshwiqatlirigha yantayaq bolghanliqi we xitaydin 200 ming dollar pul alghanliqini ashkarilighan.

“B d t közitish teshkilati” (UN Watch) doklatida, b d t kishilik hoquq kéngishining alahide melumatchisi aléna dohanni derhal bu pulni xitaygha qayturushqa chaqirghan.

Mezkur organning doklatida körsitilishiche, aléna dohan wezipe ötewatqan mezgilide xitayning Uyghurlargha yürgüzüwatqan irqiy qirghinchiliqini ret qilidighan teshwiqat heriketlirige aktip maslashqan we bu seweblik xitaydin 200 ming dollar pul alghan.

U, xitay hökümiti 2021-yili 8-séntebir küni orunlashturghan “Shinjang yaxshi jay” namliq tor programmisigha qatnashqan. U bu yighin'gha xitayning b d t ning jenwediki bash orginida turushluq bash elchisi chén shü bilen birlikte qatnashqan bolup, chén shü bu yighinda “Shinjangdiki her millet kishiliri öz qoli we tirishchanliqigha tayinip bextlik turmush kechürüwatidu” dégen. Bu yighinda yene Uyghur rayonining re'isi erkin tuniyaz amérika we bashqa gherb döletlirini “Shinjangning her millet kishilirini ishqa orunlashturushta körsetken ghayet zor tirishchanliqigha köz yumdi” dep eyibligen idi.

“B d t közitish teshkilati” doklatida aléna dohanni “Bu programmigha qanishish arqiliq xitay hökümitining milyonlighan Uyghurlargha qilghan ziyankeshlikidin aqlinip chiqishigha yardem berdi,” dep eyibligen.

B d t közitish teshkilatining ijra'iye mudiri hilél né'ér mundaq dégen:

“Xitayning hazir aléna dohan ishleydighan b d t kishilik hoquq ishxanisigha tesir körsitish üchün misli körülmigen derijide pul töleshke teyyarliqi muqerrer. Ular bu shexslerning b d t diki orni arqiliq özlirining mustebit we rehimsiz hakimiyetlirining kishilik hoquq depsendichiliklirini aqlashqa urunmaqchi.”

Hilél né'ér yene mundaq dégen: “B d t ning barliq kishilik hoquq elchilirige oxshash, aléna dohanning musteqilliq, semimiyet, terepsizlik prinsiplirini qoghdash mejburiyiti bar. U xitay hakimiyitidin 200 ming dollar élip, b d t ning eng asasiy exlaq prinsipigha xilapliq qildi. Biz aléna dohanni pulni derhal qayturushqa, b d t kishilik hoquq mutexessisining xitay hakimiyitining Uyghurlargha qaritilghan jinayi qilmishlirini aqlishigha aktip yardem qiliwatqanliqi toghrisidiki gumanlarni yoqitishqa chaqirimiz”.

Hilél né'ér sözide yene b d t bash katipi antoniyo gutérrés, kishilik hoquq aliy komissari mishél bachélét we amérikaning b d t diki bash elchisi linda tomas-girinféldqa chaqiriq qilip, aléna dohanni jawabkarliqqa tartishni telep qilghan.