D u q: “B d t Uyghurlar heqqidiki qosh ölchemni bikar qilishi lazim!”

Dunya Uyghur qurultiyi (d u q) 25-öktebir küni bayanat élan qilip, birleshken döletler teshkilati (b d t) ning öz nizamnamisige xilap halda ish körüwatqanliqini, shu qatarda Uyghurlar mesiliside “Qosh ölchem” qolliniwatqanliqini eyiblidi.

Ularning tor bétide élan qilin'ghan bayanatta éytilishiche, b d t ning yéqinda échilghan üchinchi nöwetlik yighinida 50 nechche dölet qoshma bayanat élan qilip, xitayning Uyghurlargha yürgüzüwatqan zulumlirini eyibligen. B d t ning kishilik hoquq aliy kéngishimu özliri élan qilghan doklatta “Shinjangda boluwatqan ishlar insaniyetke qarshi jinayetlerdin bolushi mumkin” dep xulase chiqarghan. Halbuki, 17-öktebir küni b d t ning bash katipi antonyo guttérés (António Guterres) béyjinggha barghan hemde xitay hökümiti sahibxaniliq qilghan “Bir belwagh bir yol munbiri” ning échilish murasimigha qatnashqan. Bu jeryanda u xitay rehberliridin shi jinping qatarliqlar bilen söhbetleshken hemde xitayni “Xelq'ara hemkarliq we köp xilliqni emelge ashurushqa eng zor töhpe qoshti” dep mehdiyeligen. D u q ning bayanatchisi dilshat rishit bu heqte söz qilip “Sherqiy türkistan rayoni del xitayning ‛bir belwagh bir yol qurulushi‚diki merkiziy halqa. Mushu rayonda insaniyetke qarshi jinayetlerning sadir boluwatqanliqini bash katip janabliri néme üchün tilgha almaydu?” dégen.

Bayanatta yene xitay hökümitining yéqinda chaqirilghan b d t 78-nöwetlik yilliq yighinda kishilik hoquq kéngishining ezasi bolup saylinishi eyiblinip “Kishilik hoquqni eng zor derijide depsende qiliwatqan bir döletning bu kéngeshke eza bolup saylinishi b d t üchün bir chong nomus. Ular bu xildiki ‛qosh ölchem‚din waz kéchishi lazim” déyilidu.