Мутәхәссисләр: “хитай б д т ниң кишилик һоқуқ вәзийитигә қәрәллик қарап чиқиш йиғинини өзиниң ‛оюни‚ ға айландурди”

Вашингтондин мухбиримиз уйғар тәйярлиди
2024.01.31

Хитайниң юқири дәриҗилик бир дипломати бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң хитайниң кишилик һоқуқ вәзийитигә қәрәллик қарап чиқиш йиғинида оттуриға қуюлған хитайдики кишилик һоқуқ мәсилисини һәл қилиш тоғрисидики 428 тәвсийәгә “әстайидил қарап чиқидиғанлиқи” ни билдүргән вә уларни “обйектип” дәп атиған.

Радийомизниң инглиз тилидики мәхсус хәвиридә көрситилишичә, хитайниң б д т ниң җәнвәдики иш беҗириш орнидики баш әлчиси чен шү 141 дөләтниң тәвсийәлиридин рази икәнликини, хитай һөкүмитиниң келәр айда берилгән һәр бир тәклипкә өзиниң мәйданини ипадиләйдиғанлиқини билдүргән.

Чен шү кеңәштә қилған сөзидә мундақ дегән: “әмдила мақулланған доклат омумән обйектип вә тәңпуң болуп, йиғин җәрянидики баян вә тәвсийәләрни әкс әттүрди. Биз пикир вә тәвсийәләрниң көпинчиси иҗабий дәп қараймиз”.

Һалбуки, вашингтондики хитайдики кишилик һоқуқни қоғдаш тәшкилатиниң тәтқиқатчиси вилям не (William Nee) ниң қаришичә, хитай һәр бәш йилда бир қетим өткүзүлидиған “универсал қәрәллик тәкшүрүш” ни “оюн” қиливелип, өзиниң кишилик һоқуққа дәхли-тәруз қилиш қилмишини тәкшүрүштин сақлинидикән.

2024-Йили 1-айниң 23-күни, январ күни бирләшкән дөләтләр тәшкилати хитайниң кишилик һоқуқ вәзийитигә қәрәллик қарап чиққаниди. Баһа бериштин бурун хитай һөкүмитиниң вәкилләр өмики хитайдики кишилик әркинлик, әмгәкчиләр һоқуқи, аяллар вә балилар һоқуқи, аз санлиқ милләтләр һоқуқлирини өз ичигә алған омумий кишилик һоқуқ вәзийити һәққидә доклат бәргәниди. Хитай вәкилләр өмикиниң доклатидин кейин һәрқайси дөләтләрниң вәкиллиригә 45 секунттин вақит берилгән болуп, улар бу вақит ичидә хитайниң кишилик һоқуқ вәзийити һәққидики баһалирини вә пикир-тәләплирини оқуп өткән иди. Ейтилишичә, хитай русийә вә башқа өзини қоллиғучи дөләтләргә түрлүк йоллар билән хизмәт ишләп, йеқинчилиқ көрситип уларни өзини қоллашқа вә мәдһийәләшкә мақул кәлтүрүш оюнлирини ойниған.

Бу қетимлиқ баһалашта хитай билән мунасивити яхши болған яки иқтисадий җәһәттин хитайға тайиниватқан дөләтләр хитайниң доклатини алқишлиған. Хитайни кишилик һоқуққа капаләтлик қилған дәп мәдһийәлигән. Демократик дөләтләрниң вәкиллири болса хитайниң кишилик һоқуқ хатирисигә болған әндишилирини вә тәнқидлирини оттуриға қойған.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.