Хитай вәкили “әгәр б д т уйғурлар тоғрисида қарар алса ‍униңға қарши тәдбир қоллинидиғанлиқи” ни җар салған

Хәлқарада б д т ниң уйғурлар һәққидә дәрһал қарар мақуллап, хитайни җавабкарлиққа тартиш чуқанлири әвҗигә чиққан бир вақитта, хитай әгәр б д т уйғурлар тоғрисида қарар мақуллиса, униңға қарши тәдбир қоллинидиғанлиқини җар салған. Франсиә агентлиқиниң хәвәр қилишичә, хитай һөкүмити җәнвәгә аталмиш бир нәпәр “қайта тәрбийәләш мәркизи” ниң шаһити болуп, бәш уйғурни өз ичигә алған бир өмәк әвәткән һәмдә уйғур районидики кишилик һоқуқ вәзийитиниң аталмиш “һәқиқий әһвали” ни тәшвиқ қилған.

Хитай өмики 22-сентәбир күни б д т кишилик һоқуқ кеңишиниң җәнвәдики бинасида өткүзгән ахбарат йиғинида, уйғур аптоном районлиқ һөкүмәтниң баянатчиси шү гуйшяң, әгәр б д шинҗаңниң кишилик һоқуқ вәзийитигә даир қарар алса, хитайниң униңға қарита “қарши тәдбирләр” ни елип, “күрәш қилидиғанлиқи” ни билдүргән.

Лекин шү гуйшяң сөзидә б д т қарар алса, хитайниң униңға қарши қандақ тәдбирләрни алидиғанлиқини чүшәндүрмигән, шундақла 2 саәт давамлашқан ахбарат йиғинида мухбирларниң суал соришиғиму пурсәт бәрмигән. Бу хитайниң тунҗи қетим бунчилик көп сандики уйғурни җәнвәгә әвәтишидур. Хитай бу өмәкни ғәрб дөләтлири б д т ниң 12-сентәбир башланған 51-нөвәтлик кишилик һоқуқ йиғинида, б д т кишилик һоқуқ механизиминиң уйғур районидики “инсанийәткә қарши җинайәтләр” ни тәкшүрүш үчүн бир қарар мақуллишиға җиддий һәрикәт қиливатқан бир вақитта җәнвәгә йоллиған.

Шү гуйшяң ахбарат йиғинида, “бундақ бир қарарниң худди б д т кишилик һоқуқ ишханисиниң йеқинқи доклатиға охшаш һечқандақ тәсири болмайду” дегән.

У йәнә мундақ дегән: ““биз буниңға қарши қәтий тәдбир қоллинимиз, чүнки шинҗаң нурғун кишиләр ейтқандәк әмәс. Бу йәр биз дуняға намаян қилмақчи болған есил җайдур.” һалбуки, анализчиларниң қаришичә, хитайниң җәнвәгә опур-топур өмәк әвәтиши вә өзини ақлиши, униң қаттиқ вәһимигә чүшкәнликини көрситидикән.