Президент байден ши җинпиң билән болған сөһбитиниң “очуқ вә сәмимий” өткәнликини билдүргән

Америка президенти җов байден 14-ноябир дүшүнбә күни һиндинезийәниң бали шәһиридә хитай рәһбири ши җинпиң билән көрүшүп, 3 саәт сөһбәт елип барған. Бу байден вәзипигә олтурған аз кәм 2 йилдин бери ши җинпиң билән тунҗи қетим йүзтуранә көрүшүши болуп һесаблиниду.

Америка симлиқ хәвәрләр тори CNN хәвәр қилишичә, президент байден сөһбәтниң “очуқ вә сәмими” ‍өткәнликини ейтқан. Байден мундақ дегән: “униңғиму, маңиму ениқ, биз американиң мәнпәәти, қиммәт қаришини қоғдаймиз, универсал кишилик һоқуқни алға сүрүп, хәлқара тәртип үчүн чиң туримиз, шундақла иттипақдашлимиз вә шериклиримиз билән болған бирликни сақлаймиз.”

Байденниң ейтишичә, улар хитай билән “кәскин риқабәтләшсиму, лекин тоқунуш йолини тутмайдикән”. Ақсарай җов байден билән ши җинпиңниң көрүшүшидин кейин елан қилған баянатида, президент байденниң сөһбәттә кишилик һоқуқ вә хитайниң тәйвән әтрапидики иғвагәрчилик һәрикәтлиригә болған әндишилирини оттуриға қойғанлиқи тәкитләнгән. Лекин байден оттуриға қойған кишилик һоқуқ мәсилилириидики әндишилириниң уйғур ирқий қирғинчилиқ мәсилисини өз ичигә алған-алмиғанлиқи тилға елинмиған.

Кишилик һоқуқни көзүтиш тәшкилатиниң көрситишичә,G20  йәни 20 дөләт гуруһиниң башлиқлар йиғини кишилик һоқуқни күнтүртипкә қоюшниң яхши пурсити икән. Кишилик һоқуқни көзитиш тәшкилати 14-ноябир елан қилған баянатида,G20  рәһбәрлириниң йиғинда ши җинпиңниң уйғурларни бастурушиға қарита очуқ-ашкара җәң елан қилишини тәләп қилған.

CNN Ниң ейтишичә, президент байден риқабәтниң тоқунушқа айлинишииниң ‍алдини елишни тәкитләп мундақ дегән: “икки дөләтниң рәһбири болуш сүпитимиз билән, биз мәсулийәтни ортақ үстимизгә елип, хитай билән американиң арисидики ихтилапларни бир тәрәп қилалайдиғанлиқимизни намайән қилишимиз, риқабәтниң тоқунушқа йеқинлишип беришиниң алдини елишимиз, өз ара һәмкарлиқимизни тәләп қилидиған җиддий хәлқара мәсилиләрдә биргә ишлишимизниң йоллирини тепишимиз керәк, дәп қараймән.”