Panama xitayning “Bir belbagh bir yol” qurulushidin chékinip chiqqanliqini jakarlighan

Ottura amérikadiki panama döliti xitayning “Bir belbagh bir yol” qurulushidin chékinip chiqidighanliqini jakarlighan.

“Jenubiy xitay etigenlik pochtisi” gézitining xewer qilishiche, panama pirézidénti xosé ra'ul mulino bu heqte bayanat bérip, özlirining xitaydiki diplomati arqiliq béyjing hökümitige bu qurulushtin chékinip chiqish heqqidiki uqturushini tapshurghanliqini bildürgen.

Mulino axbarat élan qilish yighinida mundaq dégen: “Men xitay bilen bu kélishimni imzalighuchilarning muddi'asining néme ikenlikini bilmeymen. Bu kélishim ötken yillar mabeynide panamagha néme élip keldi? ‛bir belbagh bir yol‚ qurulushining dölitimizge keltürgen paydisi némiler boldi? buni bilmeymen. Shunga biz bu türge qatnashmaymiz, bu méning qararim.”

Panama 2017-yili ottura amérika rayonida tunji bolup xitayning bu “Bir belbagh bir yol” qurulushigha qatnashqan dölet bolup, bu qurulush xitayning yer sharidiki tesirini kéngeytish teshebbusining merkizi, dep qaralmaqta.

Panamaning “Bir belbagh bir yol” qurulushi (BRI) din chékinip chiqish heqqidiki qarari xitayni qattiq bi'aram qilghan. Xitay tashqiy ishlar ministirliqining bayanatchisi 7-féwral jüme künidiki bayanatida, amérikani “Soghuq munasiwetler urushining rohiy halitide heriket qildi, yer shari ul eslihe pilanigha buzghunchiliq qildi” dep eyibligen.

Bayanatchi lin jyen, amérika tashqiy ishlar ministiri marko rubiyoning panamagha qilghan ziyaritini tilgha élip, “Amérika tashqiy ishlar ministirining sözi xitayni naheq eyiblesh, xitay bilen latin amérikasidiki döletler otturisida qesten ziddiyet peyda qilish, xitayning ichki ishlirigha arilishish, xitayning qanunluq hoquqi we menpe'etige buzghunchiliq qilishtin ibarettur” dégen.

Melum bolushiche, 2021-yili xongkonggha jaylashqan xuchison porti (Hutchison Ports) namliq shirket, panama qanilining atlantik okyan bilen tinch okyandiki ikki chiqish éghizidiki portlarning ishlitish hoquqini qolgha keltürüwalghan. Amérika tashqiy ishlar ministiri marko rubiyo aldinqi hepte panamani ziyaret qilip, panama pirézidénti xosé ra'ul mulino bilen körüshkende, pirézidént trampning ‛panama hökümitining panama qanilining toshush-ötküzüsh kontrolluq hoquqini xitaygha bergenliki bir xataliq‚ dégenlikini yetküzgen, shundaqla buning “Amérika-panama shertnamisi” ge xilap ikenlikini bildürgen.

Panama pirézidénti xosé ra'ul mulino axbarat yighinida, bu mesilini tilgha élip, özining hazir xongkongdiki “Xuchison porti shirkiti” ning panamadiki pa'aliyetliri üstidin mexsus tekshürüsh élip bériwatqanliqini, eger birer xataliq körülgen teqdirde kélishimni bikar qilidighanliqini bildürgen.