Bostondiki Uyghurlarning mewjutluq tirishchanliqi alqishqa érishti

Amérika Uyghurliri birqeder topliship makanlashqan jaylarning biri masachussét shtatidiki boston shehiri bolup, bu etraptiki Uyghurlarning özlirini küchlendürüsh, ana til we medeniyetni kéyinki ewladlargha yetküzüsh qatarliq sahelerdiki yéqindin buyan axbarat wasitilirining diqqitini tartip kelmekte.

“Boston dunyasi” gézitining 8-féwraldiki tepsiliy xewiride boston etrapidiki ikki yüz nechche a'ililik Uyghurning öz wetinidin shunche uzaq makanda chamisining yétishiche mewjutluq üchün küresh qiliwatqanliqi janliq bayan qilip bérildi. Aptor ziyaret qilghan Uyghurlarning biri 2016-yili uruq-tughqanlirini yoqlashqa barghan 13 yashliq sidiq (özgertilgen isim) bolup, shu waqitta uning momisi quliqigha pichirlap “Asman örülüp chüshsimu amérikadin hergiz qaytip kelme” dégen. Emma gödek sidiq u waqitta bu geplerning menisini anche chüshinip ketmigen. Aridin uzun ötmeyla Uyghur diyarida amérika bashchiliqidiki bir qisim gherb döletliri “‍Irqiy qirghinchiliq” dep élan qilghan zor kölemlik tutqun we basturush bashlinip ketken. Shuning bilen birge Uyghur tili, Uyghur medeniyiti we Uyghurgha xas barliq shey'iler tedrijiy yoqilishqa yüzlen'gen. Bashqa jaylardiki muhajirlar topigha oxshash bostondiki Uyghurlarningmu wetendiki qowm-qérindashliri bilen bolghan barliq alaqisi üzülüp qalghan. Ene shu ishlarni bashtin kechürüp yigitlikke qedem qoyuwatqan sidiq andin Uyghur jem'iyitining qandaq zor we échinishliq tragédiyege duch kéliwatqanliqini, bu qirghinchiliqning tégi yoq hanggha oxshash sansizlighan Uyghurni yutup kétiwatqanliqini körüp turghan.

Weten bilen bolghan barliq alaqisi üzülgen boston Uyghurliri masachussét téxnologiye instituti (MIT) ning törelme tetqiqatchisi maysem mutellipowaning bashlamchiliqida “Boston Uyghur jem'iyiti” ni qurup chiqqan hemde muhajirettiki Uyghur sebiylirige öz qurbi yetken da'iride Uyghur kimlikini singdürüshke tiriship kelgen. Bu heqte söz bolghanda boston'gha eng deslep kelgen Uyghurlardin iqtisadshunasliq penlirining doktori qeyser méjit menilik qilip “Kimlikning saqlap qélinishi üchün jama'etning bolushi zörür. Shunga biz a'ilide Uyghurche sözleshni we Uyghurche chaqchaqlishishni dawam qiliwatimiz. Balilirimizni Uyghurlarning pa'aliyetlirige élip bériwatimiz. Chünki balilirimiz özining yiltizini untup ketse bolmaydu” deydu.

“Boston Uyghur jem'iyiti” öz etrapigha uyushqan Uyghur a'ililirining perzentlirige yekshenbilik mektep échip, ulargha Uyghur medeniyitidin telim bergen. Uningdin bashqa boston sheherlik hökümet binasida ay-yultuzluq “Sherqiy türkistan bayriqi” ni chiqirish, amérika dölet mejliside muzakire qilin'ghan Uyghurlargha da'ir qanunlarning tézrek maqullinishi üchün massachussét shtatliq palata ezalirining imzasini qolgha keltürüsh, béyjing qishliq olimpik musabiqisige qarshi turush qatarliq bir qatar pa'aliyetlerni wujudqa chiqarghan. Bostondiki Uyghur yashliridin shehide éli ata-ana we uruq-tughqanliri bolup nechche onlighan kishining lagérlargha qamilip ketkenlikini anglighandin kéyin ijtima'iy taratqular arqiliq öz a'ilisining paji'esini, shu arqiliq bir pütün Uyghur jem'iyitining derdini anglitishqa tirishqan. U bu heqte söz bolghanda “Chet'eldiki Uyghurlar ajiz bolsaqmu héchbolmighanda bu zulumlargha qarshi kichikkine bolsimu bir ishlarni qilalaydighanliqimizni körsitip qoyushimiz kérek” dégen.