Intérpol Uyghur pa'aliyetchi idris hesenning “Qizil tashliq tutush buyruqi” ni tonglatqan

Xelq'ara saqchi teshkilati (intérpol) marakeshning kasablanka shehiridiki muhemmed-5 xelq'ara ayrodromida tutup qélinip, xitaygha qayturulush xewpige duch kelgen Uyghur pa'aliyetchi idris hesenning “Qizil tashliq tutush buyruqi” ni tonglatqan. Intérpolning éytishiche, ular idris hesen heqqide yéngi uchurlargha érishken bolup, uning ehwalini éniqlash axirlashqan'gha qeder uning heqqidiki “Qizil tashliq tutush buyruqi” tonglitilghan.

33 Yashliq pa'aliyetchi idris hesen bu yil 19-iyul 2012-yildin béri yashap kéliwatqan türkiyedin yawropadiki bixeter 3-bir döletke panahliq izdep méngip, marakeshning kasablanka shehirige qon'ghanda tutqun qilin'ghan. Kéyinrek uning xitay hökümiti teripidin “Térrorluq” bilen eyiblinip intérpolgha bérilgenliki we intérpolning uning üstidin “Qizil tashliq tutush buyruqi” chiqarghanliqi melum bolghanidi.

“Jenubiy xitay seher pochtisi” gézitining xewer qilishiche, intérpol bash sékritariyati ‍özlirining 2016-yildin béri eza döletler teripidin telep qilin'ghan her bir qizil tashliq tutush buyruqining intérpol nizamnamisige uyghun yaki emeslikini qayta tekshürüp kéliwatqanliqini bildürüp, “Shu munasiwet bilen érishken yéngi uchurlar bash sékritariyatning diqqitini qozghighachqa idris hesen'ge chiqirilghan qizil tashliq tutush buyruqi yéngi éniqlash axirlashquche tonglitildi” dégen.

Intérpolning bir emeldari bu qararning xitay we marakesh da'irilirige uqturulghanliqini éytqan, biraq qandaq uchur idris hesenning délosini qayta körüp chiqishqa türtke bolghanliqini éytmighan. Intérpolning xitay hökümiti Uyghurlargha “Irqiy qirghinchiliq” qilish bilen eyibliniwatqan bir waqitta idris hesen'ge tutush buyruqi chiqirishi kishilik hoquq organliri, Uyghur teshkilatliri, bezi gherb siyasiyonlirining diqqitini qozghighan. Amérika awam palata ezasi kristofér simis idris hesenni xitaygha ‍ötküzüp bérish resmiyitini derhal toxtitishini telep qilghan. Kishilik hoquq teshkilatlirining qarishiche, bu weqe xitayning Uyghurlarni basturushta intérpolni suyi'istémal qiliwatqanliqining yene bir misali iken

Bezi xelq'ara qanunshunaslar intérpolning idris hesen'ge chiqarghan “Qizil tashliq tutush buyruqi” ni tonglitish qararini qarshi alidighanliqi, biraq uning qandaqlarche tekshürüp baqmayla bundaq bir “Qizil tashliq buyruq” chiqirishi “Jiddiy so'al peyda qilghanliqi” ni bildürgen. Intérpol ilgirimu d u q re'isi dolqun eysagha tutush buyruqi chiqirip, ‍on nüchche yildin kéyin bikar qilghanidi.