Uyghurlarning mejburiy emgikige chétishliq xitay shirkitining amérikagha ékisportini dawam qiliwatqanliqi ashkarilandi

Lopnorgha jaylashqan “Shinjang lopnor shinlong wérmikulit cheklik shirkiti” ning, bultur 6-ayda amérikaning “Uyghur mejburiy emgikining aldini élish qanuni” resmiy ishqa kirishkendin kéyinmu, amérika bazirigha qiliwatqan ékisportini dawam qilduriwatqanliqi ashkarilandi.

Amérikadiki yershari bixeterliki we sodisigha munasiwetlik tehdit amilliri sahesi boyiche tetqiqat we sanliq melumat analizi bilen shughullinidighan xarun shirkiti (Kharon) ning tekshürüp éniqlishiche, lopnorgha jaylashqan bu kanchiliq we pishshiqlap ishlesh shirkiti, 2017-yilidin 2022-yili 10-aygha qeder kaliforniyediki bir amérika shirkitige 8 milyon 900 ming kilogiram (8900 tonna) wérmikulit (vermiculite) satqan.

Wérmikulit bir xil issiqliqqa chidamliq we izolyatsiyelik xususiyetke ige ménéral madda bolup, köp xil orunlarda ishlitilidiken.

Xarun tetqiqat ornining bayqishiche, lopnordiki bu shirket ilgiriki yillarda amérikagha salghan wérmikulit mehsulatlirigha a'it yük talonlirida Uyghur élidiki adrésini kirgüzgen, biraq 2022-yilidin tartip “Shinjang” dégen adrésni chiqiriwetken. Shunga u amérika tamozhna we chigra qoghdash idarisi xadimlirining mehsulatning kélish menbesini bayqap tutup qélishidin ötüp ketken.

Xarun tetqiqat orni yene xitaydiki taratqularning xewirige asasen, “Lopnor sana'et baghchisi” ning lopnordiki “Kespiy maharet bilen terbiyelesh merkizi” dep atalghan jaza lagérliri jaylashqan orunlar ikenlikini éniqlap chiqqan. Ular yene 2020-yili lopnornahiyesidiki bu sana'et baghchisigha xitay hökümitining emgek küchlirini yötkesh arqiliq ishchi qobul qilin'ghanliqini tekshürüp chiqqan.

Buninggha oxshash ehwal yéqinda chilan mehsulatliridimu bayqalghan idi. Xitay shirketliri Uyghur élidin chiqqan mehsulatlarning ishlepchiqirish ornini almashturush arqiliq, amérikaning munasiwetlik qanunliridin yandap ötüshke urun'ghan. Bu ehwal amérika tamozhna xadimlirining xizmitini yenimu qéyinlashturghan. Shunga bir qisim tetqiqat organlirining bu xildiki iz qoghlap éniqlashliri, ulargha zor yardemde bolmaqtiken.