Xitay - pakistan qisimliri Uyghur éli chégrasida birleshme charlash bashlighan
2016.07.24
Xitay we pakistan chégra qisimliri Uyghur éli chégrasida bu heptidin bashlap birleshme charlash qilishni bashlighan. Xitaydin chaqidighan “Xelq géziti” ning peyshenbe küni xewer qilishiche, bu, ikki dölet qisimlirining mezkur chégrada tunji qétim birleshme charlash élip bérishi iken.
Xewerge bérilgen resimlerdin qarighanda, charlashqa xitayning Uyghur élide turushluq chégra mudapi'e qisimliri bilen pakistanning chégra saqchi qisimliri qatnashqan.
Resimde ularning charlash bashlash murasimini chégraning xitay terep qismida ötküzgenliki, bularning ikki dölet chégrasini birliship charlaydighanliqi körsitilgen.
Pakistan Uyghur éli bilen tashqorghan nahiyesi we xotenning bir qisim rayonliri bolup 523 kilométir chégrilinidu.
Xewerde bu birleshme charlashning qachan'ghiche dawam qilidighanliqi, meqsiti we konkrétni qaysi orunlarda élip bérilidighanliqi éniq körsitilmigen.
Xitay pakistanning eng chong iqtisadiy we xewpsizlik shériki. Xitay da'iriliri ilgiri Uyghur élide yüz bergen bir qisim hujumlarning pakistanning qebile rayonida panahlan'ghan Uyghur qoralliq küchliri - sherqiy türkistan islam herikiti teripidin élip bérilghanliqini otturigha qoyghan hemde pakistan bilen köp qétim térrorluqqa birleshme zerbe bérish heqqide kélishimlernimu tüzgen.
Halbuki, bu qétimqi birleshme charlashning némini nishan qilip yolgha qoyulghanliqini éniq sherhlenmigen bolsimu, buning 100 din artuq Uyghurning xitayning bésimidin qéchip süriyediki “Islam döliti” ge qétilghanliqi otturigha chiqqan mezgilge toghra keldi.
Charshenbe küni amérikigha jaylashqan “Yéngi amérika fondi jem'iyiti” élan qilghan bir analizda nöwette süriyediki jihadchilar arisida 114 neper Uyghur barliqi, bularning qandaqtur sherqiy türkistan islam herikitining radikallashturishi sewebidin emes, belki xitayning Uyghurlargha qaratqan diniy cheklesh siyasiti seweblik u yerge barghanliqi körsitilgen idi.
Xitay da'iriliri yéqinqi yillardin buyan Uyghur yash erlirining saqal - burut qoyup, Uyghur ayallirining diniy yosunda kiyinishini chekligen hemde bu xildiki kishilerni ammiwi sorunlar we qatnash wasitiliridin tosqan.
Bu, xelq'ara kishilik hoquq jem'iyetlirining eyiblishige uchrighan idi.