Qazaqistan Uyghurliri nazarbayéfning latin yéziqigha köchüsh qararini qollighan

Qazaqistan xelqler qurultiyi ötken hepte mexsus uchur tarqitip, qazaqistan Uyghurlirining prézidént nursultan nazarbayéfning 2025-yili pütün qazaqistan boyiche omumyüzlük latinche qollinish qararini qollighanliqini resmiy shekilde bildürdi.

“interfax.kz” torining bu heqtiki xewiride éytilishiche, qazaqistanda yashighuchi Uyghurlarning bildürüshnamiside “Bu munasiwet bilen biz qazaqistanning we qazaqistandiki Uyghur yéziqining oxshash waqitta latinchigha ötüshini toghra we mentiqliq qarar dep hésablaymiz” déyilgen shuningdek Uyghurlarning latin yéziqi qollan'ghan dölet tili, yeni qazaq tilining tereqqiyatigha öz hessilirini qoshidighanliqi ilgiri sürülgen. Inkaslardin melum bolushiche, qazaqistan Uyghur jama'iti almutada, Uyghur milliy medeniyet merkizining teshkillishi bilen latinchigha köchüsh mesilisini muhakime qilghan idi. 

Nöwette, qazaqistanda qazaqlarning latinche yéziq qollinishi, bolupmu türkche yaki bashqa xil latinche yéziq shekillirini qollinish kérekmu yaki öz aldigha belgilesh kérekmu ? shuningdek 70 yildin artuq waqit qollinilghan slawyan yéziqidiki matériyallar, meniwi bayliqlarni qandaq qilish?, ularni latinchigha özgertish kérekmu? dégendek türlük mesililer heqqide munaziriler dawamlashmaqta.

Shu qatarda Uyghurlar arisidimu hökümet teripidin sani 250 mingdin artuq, emma Uyghurlar özliri teripidin uningdin köp dep éytiliwatqan Uyghur ahalisining 70 yildin buyan qollinip kéliwatqan slawyan yéziqidiki matériyalliri, kitabliri we bashqilarni qandaq qilish?, latinche Uyghur yéziqining qaysi sheklini élish, Uyghurlarning tarixi ana wetinidiki Uyghurlar bilen qandaq shekilde alaqini saqlash we bashqa türlük mesililer muhakime qiliniwatqanliqi melum.

Sowét ittipaqi dewride moskwaning buyruqi boyiche özbék, qazaq, ézer, qirghiz, Uyghur qatarliq xelqler 1930-1940-yillar arisida bir qétim latin yéziqi qollan'ghan, emma kéyin hemmisi birdek slawyan, yeni kiril yéziqigha köchken idi. 1991-Yili, sowét ittipaqi yimirilgendin kéyin, bu döletlerde yéziq özgertish mesilisi otturigha chiqqan idi.