Qazaqistandiki latin yéziqi qollinish mesilisige a'it munazirilerge Uyghurlarmu qatnashmaqta

Qazaqistan jumhuriyiti prézidénti nursultan nazarbayéf yéqinda qazaqistanning 2025-yili omumyüzlük latin yéziqi qollinidighanliqini élan qilghandin buyan qazaqistan ziyaliyliri arisida yéziq özgertish mesilisi heqqide türlük köz qarashlar otturigha chiqiwatqan bolup, bu qatargha qazaqistandiki Uyghur ziyaliylirini ishtirak qilmaqta. Chünki 2025-yili qazaqistan latin yéziqigha köchse, bu jumhuriyettiki 300 minggha yéqin Uyghur ahalisining kiril yéziqimu oxshashla özgirip, latinche bolidu.

Emma, qazaqistan ziyaliyliri arisida sowét ittipaqi yimirilgendin kéyinla rus yéziqini özgertip, latin yaki ereb yéziqigha köchüsh pikirliri otturigha chiqqan, bezi Uyghur ziyaliylirimu qazaqistandiki Uyghur yéziqini tarixi ana wetinidiki Uyghur yéziqi bilen birleshtürüsh pikirlirini otturigha qoyushqan idi.

Mezkur munazirilerge ishtirak qilghan qazaqistanliq Uyghur ziyaliylardin doktor ablet kamalof qazaqistanda Uyghur tilida chiqidighan “Uyghur awazi géziti” de ottura asiya jumhuriyetliride, jümlidin Uyghurlarning 20-esirdiki bir qanche qétimliq yéziq özgertish tarixi jeryanliri heqqide toxtilip, türkiy jumhuriyetliri ichide eng burun ezerbeyjanning 1925-yili latinchige köchkenliki, arqidin 1920-yillarning axiri we 1930-yillarda pütün ottura asiya jumhuriyetliri, jümlidin Uyghurlarmu latinche qollinip, kéyin birdinla rus yéziqigha köchkenliki, emma qazaqistan qatarliq jumhuriyetlerdiki Uyghurlar bolsa sowét ittipaqining 1934-1946-yilliridiki Uyghur diyarigha qaratqan siyasitining éhtiyaji tüpeylidin bashqa xelqlerge qarighanda, eng kéyin, yeni 1947-yili rus yéziqi, yeni kirilchige köchkenlikini bayan qilghan. Uning qarishiche, sowét ittipaqidiki Uyghurlar bashqa xelqlerge qarighanda latin yézini eng uzun waqit qollan'ghan. Uning bayan qilishiche, siyasiy éhtiyaj tüpeylidin 1960-1980-yilliri arisida Uyghur diyaridiki Uyghurlar bir mezgil latinche qollan'ghan. 

Uning yeküniche, siyasiy sewebler tüpeylidin, ottura asiya xelqliri, jümlidin Uyghurlar ilgiri-kéyin ereb yéziqidin latinchige, arqidin rus yéziqigha, mana emdi yene qaytidin latinchige köchüshtek murekkep jeryanlarni bashtin kechürgen we kechürmekte.