Qeshqerdiki soda yermenkisi qoshna döletlerge keng teshwiq qilinmaqta

“Xitay xewerliri tori” ning 19-awghusttiki xewiridin melum bolushiche, 8-ayning 17-künidin 21-künigiche “14-Nöwetlik shinjang qeshqer-ottura asiya, jenubi asiya soda yermenkisi” qeshqer shehiride ötküzülgen. Yermenkige tajikistan asasliq méhman dölet süpitide qatnashqandin bashqa, qirghizistan, özbékistan, qazaqistan, pakistan qatarliq döletlerning soda wekilliri, shangxey hemkarliq teshkilati, ottura asiya iqtisadiy hemkarliq instituti qatarliq orunlarning wekilliri qatnashqan. Ottura asiyadiki töt dölettin 14 muxbir kélip, bu yermenkini teshwiq qilghan.

Xewerde déyilishiche, “Qeshqer yermenkiside jem bolup, yipek yolining yéngi tarixini yazayli” témisidiki bu yermenkide, qeshqerning qedimiy yipek yolidiki orni, sherq bilen gherbni tutashturidighan muhim soda tügüni bolushtek ewzelliki gewdilendürülgen. Xitay hökümiti 2010-yilila qeshqer iqtisadiy tereqqiyat rayonini “Iqtisadiy alahide rayon” qilip testiqlighan bolup, qeshqer erkin soda rayoni 2023-yil Uyghur élidiki üch chong “Erkin soda sinaq rayoni” ning biri bolghan. Bu qétimliq yermenkide, meblegh sélish hemkarliqi körgezme rayoni, ottura asiya-jenubiy asiya malliri körgezme rayoni, xitay malliri körgezme rayoni qatarliq üch rayon tesis qilin'ghan bolup, xitayning bu döletler bilen téximu zor kölemde hemkarlishishigha sehne hazirlan'ghan.

Xitay hökümiti Uyghur élini “Bir belbagh bir yol” qurulushining muhim derwazisi qilish bir waqitta qeshqerni eng muhim soda tügüni we sayahetchilik merkizi qilishni pilanlighan. Shu sewebtin 2000-yillardin ta hazirghiche qeshqerni tamamen özgertip, shénjén'gha oxshash erkin soda shehiri qilishqa küchep kelgenidi. Tetqiqatchi hénrik shajiwiskiy bu heqte radiyomizgha qilghan sözide, xitayning qeshqerni ikkinchi shénjén qilish arzusining téxi emelge ashmighanliqini, chünki xitay meblegh salghuchilirining qeshqerge bek qiziqip ketmeydighanliqini tekitligen. Shunga uning qarishiche, xitay “Bir belbagh bir yol” qurulushi arqiliq meblegh yürüshtürüp, bir yaqtin etrapidiki döletlerdin tebi'iy bayliqlargha érishmekchi, yene bir yaqtin tashqi sodini ilgiri sürmekchi bolmaqta iken.