Uyghur kishilik hoquq qurulushi: “Jow baydén ottura asiya jumhuriyetliri rehberlirige Uyghurlar heqqide bésim qilishi lazim!”
2023.09.20
Washin'gton shehiridiki Uyghur kishilik hoquq qurulushi teshkilati 19-séntebir küni bayanat élan qilip, amérika pirézidénti jow baydénni ottura asiya jumhuriyetliri rehberliri bilen bolghan söhbette, Uyghur qirghinchiliqi we Uyghurlarning kishilik hoquq mesililirini diplomatiye nuqtisidin otturigha qoyushqa chaqirdi.
Mezkur teshkilatning tor bétide élan qilin'ghan bayanatta körsitilishiche, jow baydén 19-séntebir küni qazaqistan, özbékistan, tajikistan, qirghizistan we türkmenistan rehberliri bilen birleshken döletler teshkilati (b d t) ni yandashma pa'aliyetliri jeryanida körüshidighan bolghachqa, bu bayanat élan qilin'ghan. Bayanatta Uyghur kishilik hoquq qurulushining diréktori ömer qanatning “Ottura asiya rayoni Uyghurlar ziyankeshlikke uchraydighan jay emes, eksiche ularning panahliq makani bolushi lazim. Pirézidént baydén Uyghurlargha qarshi dawam qiliwatqan qirghinchiliqning qurbanliri üchün söz qilish arqiliq, ularning ehwalida özgirish yasiyalaydu” dégen sözliri orun alghan.
Bayanatta körsitilishiche, xitayning ottura asiya rayonidiki, bolupmu qazaqistan we özbékistandiki chégra halqighan zulumliri emeliyette alliqachan bu jumhuriyetlerning igilik hoquqi üchün éghir tehditlerni peyda qiliwatqanliqi melum. Bu döletler bolsa xitay bilen bolghan munasiwitini téximu qoyuqlashturuwatqanliqi üchün, Uyghur diyaridiki qirghinchiliqtin qéchip chiqqan kishilerning hayati bu jaylarda éghir tehditlerge duch kélishke bashlighan.
Téximu muhimi “Shangxey hemkarliq teshkilati” (SCO) ning da'imliq ezaliridin bolghan ottura asiya jumhuriyetliri bilen xitay otturisida söz erkinlikini cheklesh we herqandaq bir eza dölet üchün tehdit, dep qaralghanliqi kishini közdin yoqitish heqqide öz'ara kélishim imzalan'ghan. Bayanatta mushu ehwallar alahide eskertilish bilen birge parizhdiki “Xelq'ara kishilik hoquq fédératsiyesi” (FIDH) ning sözidin neqil élinip, “Shangxey hemkarliq teshkilati” ning kishilik hoquqni depsende qilish mashinisi ikenliki yene bir qétim tekitlendi.