Уйғур дияри хитайниң йеңи ашлиқ базиси болуватамду?

Хитай башқурушидики “хитай хәвәрлири тори” ниң 28-майдики хәвиридә ейтилишичә, қәшқәр вилайити “ички қисимда қалдуруқ сақлаш, дөләтни тәминләш” пиринсипи бойичә “дөләтниң вә аптоном районниң язлиқ ашлиқ сетивелиш сияситини қәтий иҗра қилиш” ни башлиған, шуниңдәк 2024-йиллиқ язлиқ ашлиқ йиғиминиң дәсләпки тәйярлиқини тамамлиған.

Хәвәрдә ейтилишичә, бу “баш вәзипини толуқ иҗра қилиш” үчүн йәкән, конашәһәр қатарлиқ наһийәләрдиму тегишлик хизмәтләр җиддий қанат яйдурулған болуп, амбарларниң көлимини кеңәйтиш, ашлиқ сақлаш сүпитини өстүрүш, ашлиқ сетивелишни асанлаштуруш  қатарлиқ чарилар елинған. Йәкән наһийәлик ашлиқ сетивелиш чәклик һәссидарлиқ ширкитиниң муавин директори әсқәр турсун бу һәқтә сөз қилип, “бу йил 110 миң тонна ашлиқ сетивалмақчи болуватимиз.  Һазир буниң амбарлирини тәйярлап болдуқ” дегән.

Қәшқәр вилайити тәвәсидики ашлиқ сетивелишниң баш нишани “дөләтни тәминләш” болидиғанлиқи хәвәрдә алаһидә тәкитләнгән болуп, буниңда қәшқәрдики күзги буғдай терилған төт милйон мо (тәхминән 266 миң гектар) терилғу йәрдин бир милйон 800 миң тонна ашлиқ йиғивелиш мөлчәрләнгән. Шуниң билән биргә “сетивелиш, сетип бериш вә сақлаш” һалқилириниң қаттиқ назарәт қилинип, һечқандақ мәсилә чиқмаслиқиға кепиллик қилиш тәләп қилинған.

Хәвәрдә тәкитләнгән бу һал хитай һөкүмити йеқинқи йилларда уйғур диярида вуҗудқа чиқириватқан зор көләмлик орунлаштурушлар, җүмлидин уйғур диярида “сәккиз чоң ишләпчиқириш базиси” бәрпа қилиш истратегийәси билән зор дәриҗидә мас келидиғанлиқи мәлум. Болупму хитай билән ғәрб дуняси оттурисидики мунасивәт барғансери йириклишип меңиватқанда, хитайниң йеңи бир мәйдан “соғуқ уруш” қа тәйярлиқ көрүш, “өз күчигә тайинип иш көрүш” чақириқи көп тәкитлинишкә башлиған иди. Хитай йеза игилик-йеза министирлиқиниң апрелдики истатистикисида көрситилишичә, хитайниң ашлиқ импорти 12 милйон тоннадин ашқан болуп, алдинқи йилдикидин 30 пирсәнт көпәйгән. Нөвәттә қәшқәр районидики ашлиқ йиғивелиш паалийити дәл мушу хил еһтияҗни арқа көрүнүш қилған, дәп қаралмақта.