“уйғур интернет ториниң ғәлитә өлүми” мавзулуқ мақалә зор инкас қозғимақта

Әнгилийәниң нопузлуқ ахбарат органлиридин болған “симлиқ хәвәрләр” (wired) тори, хитайниң уйғурларға қаритиватқан ирқий қирғинчилиқ сияситиниң уйғур тор бәтчиликини қаттиқ вәйранчилиққа учратқанлиқи һәққидә бир парчә муһим мақалә елан қилған.

“уйғур интернет ториниң ғәлитә өлүми” дәп мавзу қоюлған бу мақалидә уйғур тор бәтчилики бир мәһәл тәрәққий қилған болсиму, әмма хитай һөкүмитиниң 2016-йилиниң ахиридин башлап йолға қойған чекидин ашқан бесим сиясити сәвәбидин уларниң өзигә хас торбәтлири, мунбәр вә иҗтимаий алақә васитилириниң пүтүнләй ғайиб болғанлиқи, йүз миңдин артуқ әгәшкүчигә еришкән “бағдаш” ториниң қурғучиси әкбәр әсәт 2016-йили тутқун қилинған шу бир йил ичидә, “бағдаш” торидин башқа йәнә “мисраним”, “бозқир”, “ана тупрақ” қатарлиқ нурғунлиған мәшһур уйғур тор бекәтлириниңму тохтап кәткәнлики баян қилинған.

Мақалидә уйғуршунас, ванкувердики симон фразер университетиниң ярдәмчи профессори даррен байлер зиарәт қилинған болуп, у бу һәқтә: “бу өз хәлқи үчүн бир келәчәк яритишқа тиришқан миңларчә кишиниң һаяти бойичә қилған хизмитини вәйран қилғанлиқтур” дегән.

Хитай һөкүмити уйғур елида кәң көләмлик тутқун сияситини йолға қойғанда, уйғурларниң өзини ипадиләштики әркин мәйданиға айланған уйғур тор бәтчиликигә алди билән қаттиқ зәрбә бәргән иди. Һазир чәт әлләрдә яшаватқан бир қисм шаһитларниң мәзкур хәвәр ториға дейишичә, шу қетимлиқ тутқунларда нурғунлиған уйғур программерлар, компютер мутәхәсслири вә техник хадимлар, болупму уйғур тиллиқ компутер мәһсулатлири билән шуғуллиниватқанларниң һәммиси дегүдәк қолға елинип кәткән.