“Uyghur intérnét torining ghelite ölümi” mawzuluq maqale zor inkas qozghimaqta

En'giliyening nopuzluq axbarat organliridin bolghan “Simliq xewerler” (wired) tori, xitayning Uyghurlargha qaritiwatqan irqiy qirghinchiliq siyasitining Uyghur tor betchilikini qattiq weyranchiliqqa uchratqanliqi heqqide bir parche muhim maqale élan qilghan.

“Uyghur intérnét torining ghelite ölümi” dep mawzu qoyulghan bu maqalide Uyghur tor betchiliki bir mehel tereqqiy qilghan bolsimu, emma xitay hökümitining 2016-yilining axiridin bashlap yolgha qoyghan chékidin ashqan bésim siyasiti sewebidin ularning özige xas torbetliri, munber we ijtima'iy alaqe wasitilirining pütünley ghayib bolghanliqi, yüz mingdin artuq egeshküchige érishken “Baghdash” torining qurghuchisi ekber eset 2016-yili tutqun qilin'ghan shu bir yil ichide, “Baghdash” toridin bashqa yene “Misranim”, “Bozqir”, “Ana tupraq” qatarliq nurghunlighan meshhur Uyghur tor béketliriningmu toxtap ketkenliki bayan qilin'ghan.

Maqalide Uyghurshunas, wankuwérdiki simon frazér uniwérsitétining yardemchi proféssori darrén baylér zi'aret qilin'ghan bolup, u bu heqte: “Bu öz xelqi üchün bir kélechek yaritishqa tirishqan minglarche kishining hayati boyiche qilghan xizmitini weyran qilghanliqtur” dégen.

Xitay hökümiti Uyghur élida keng kölemlik tutqun siyasitini yolgha qoyghanda, Uyghurlarning özini ipadileshtiki erkin meydanigha aylan'ghan Uyghur tor betchilikige aldi bilen qattiq zerbe bergen idi. Hazir chet ellerde yashawatqan bir qism shahitlarning mezkur xewer torigha déyishiche, shu qétimliq tutqunlarda nurghunlighan Uyghur programmérlar, kompyutér mutexessliri we téxnik xadimlar, bolupmu Uyghur tilliq komputér mehsulatliri bilen shughulliniwatqanlarning hemmisi dégüdek qolgha élinip ketken.