Turpanliqlar buningdin az kem 3000 yil awwal nan yéqip yéyishni bilgen
2015.03.27
Nan Uyghurlarning kündilik turmushida yoq bolsa bolmaydighan asasliq istémali. Arxé'ologiyelik qézilmilardin melum bolushiche, turpanliqlar buningdin az kem 3000 yil awwal nan yéqip yéyishni bilgen. Arxé'olog yéqinda turpan yangxidiki bir qedimiy qebristanliqni qézip, bughday nénining qalduqlirini tapqan.
Arxé'olog yémeklik qalduqini infra qizil nurda tekshürüp, nanning sök, arpa uni arilashturup yéqilghanliqini we uningda xémirturuch we tayaqche baktériyesi barliqini bayqighan.
Shinxu'a agéntliqining xewer qilishiche, junggo pen-téxnika uniwérsitétining mu'awin proféssori yang yimin, peyshenbe küni xitayning mezkur hökümet axbaratigha bergen uchurida, nan qalduqlirining buningdin 2600 yildin 2900 yil awwalqi dewrge mensup ikenlikini ilgiri sürgen.
Yayang yimin yene, bu qézilma bughdayning bu dewrde asasliq yémeklikke aylan'ghanliqini körsitidu, dégen.
Ilim sahesi bughday we soyaning eng burun qaysi ehya qilin'ghanliqini izchil talash-tartish qilip kelgen. Beziler bughday eng burun mésopatamiye, türkiye nil deryasi boylirida ehya qilin'ghanliqini bildürsimu, biraq yene beziler ottura asiya bughdayning ana yurti ikenlikini qeyt qilip kelgen.
Biraq mutexessislerning qarishiche, turpan yangxidin tépilghan nan Uyghurlarning yama, arpa qatarliq zira'etlerni dunyada eng burun pishshiqlap ishlep istémal qilghan xelqlerning biri ikenlikini körsitidiken.