خىتاي ھۆكۈمىتى «ئۇيغۇر» دېگەن نامنىڭ ئىنگلىزچىسىنى «Uygur» دەپ ئومۇملاشتۇرۇشقا ئۇرۇنغان

خىتاي ھۆكۈمىتى «ئۇيغۇر» دېگەن نامنىڭ ئەسلىدىكى ئۆلچەملىك ئىنگلىزچە يېزىلىشى ۋە ئۇيغۇر تىلىغا ئەڭ يېقىن بولغان ترانسكرىپىتسىيەلىك شەكلى بولغان «Uyghur» نى ئۆز ئالدىغا «Uygur» دەپ يېزىپ كېلىۋاتقان بولۇپ، نۆۋەتتە ئۇنى خەلقئاراغا زورلاپ تېڭىشقا ئۇرۇنغان. بۇ ئەھۋال چەت ئەلدىكى ئۇيغۇرشۇناسلار ۋە تىل ساھەسىدىكى مۇتەخەسسىسلەرنىڭ دىققىتىنى قوزغىماقتا.

خىتاي تاراتقۇلىرىدا ئاكتىپ پائالىيەت قىلىۋاتقان ئاۋسترالىيەلىك تەتقىقاتچى ئاندى بورىھام (Andi Boreham) 2-سېنتەبىر كۈنى X تە چىقارغان ئۇچۇرىدا، خىتاي ھۆكۈمەت تاراتقۇلىرىنىڭ «ئۇيغۇر» دېگەن نامىنىڭ ئىنگلىزچە يېزىلىشىنى «Uygur» دەپ ئىشلىتىپ كېلىۋاتقانلىقىنى، خىتاي ھۆكۈمىتى ئۇنى قانداق يېزىشقا بۇيرۇق قىلغان بولسا شۇنداق يېزىش كېرەكلىكىنى، خىتاي «بەش مو» لىرىنىڭمۇ بۇنىڭغا قەتئىي ئەمەل قىلىشى كېرەكلىكىنى ئۇقتۇرغان.

ئۇنىڭ بۇ ئۇچۇرى توردا تەنقىدكە ئۇچرىغان. تەتقىقاتچى تىموسى گروس (Timothy Grose) ئۇنىڭغا يازغان ئىنكاسىدا، «Uygur» دەپ يېزىشنىڭ مۇۋاپىق ئەمەسلىكىنى، «ئۇيغۇر» دېگەن سۆزدىكى «غ» تاۋۇشىنى ئىپادىلەشكە «g» ھەرىپىنىڭ ئەمەس، قوشما «gh» ھەرىپىنىڭ بەكرەك ماس كېلىدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن. ئۇ يەنە ئاندىغا تەنە قىلىپ، «خىتايچە ‹Weiwuerzu› دېگەن پىنيىندىمۇ «Uygur» سۆزى چىقمايدۇ» دېگەن.

تەنقىدچىلەردىن بىرى، ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق تىل-يېزىق كومىتېتى 2006-يىل 10-ئايدا ئېلان قىلغان «‹ئۇيغۇر› ئاتالغۇسىنىڭ ئىنگلىزچىسى ھەققىدە تەكلىپ» ناملىق بىر ھۆججەتنى ئېلان قىلغان بولۇپ، ئۇنىڭدا ئىلگىرى «ئۇيغۇر» نامىنىڭ ئىنگلىزچە ۋە باشقا خەلقئارا تىللاردا «Uygur, Uighur» دېگەندەك ھەر خىل يېزىلىپ كەلگەن شەكلىنىڭ «Uyghur» دەپ بىرلىككە كەلتۈرۈلگەنلىكى، ھەر قايسى مەتبۇئات ئورۇنلىرىنىڭ بۇنىڭغا ئەمەل قىلىشى كېرەكلىكى ئېنىق يېزىلغان.

خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ بۇ ئاتالغۇنى قايتا ئۆزگەرتىشى ئۇيغۇرلارنىڭ خەلقئارادا بىرلىككە كەلگەن ئىنگلىزچە ئاتالغۇسىدا قالايمىقانچىلىق پەيدا قىلىپلا قالماستىن، ئۇيغۇرلار ھەققىدىكى خەۋەرلەرنىڭ توردا كەڭ تارقىلىشىغىمۇ مەلۇم دەرىجىدە توسقۇنلۇق قىلىۋاتقانلىقى تەخمىن قىلىنماقتا.