Dunya Uyghur qurultiyi xitayni ramizanda xitayni Uyghurlarning roza tutushigha kashila qilmasliqqa chaqirdi

Dunya Uyghur qurultiyi 14‏‏-may ramizan harpisida bayanat élan qilip, xitay hökümitini ramizan éyida Uyghurlarning roza tutushigha kashila qilmasliqqa, ularning diniy ibadetlirini erkin beja keltürüshige kapaletlik qilishqa chaqirdi.

Bayanatta, xitay hökümitining her yili ramizan éyida höjjet chüshürüp, partiye ezaliri, hökümet xadimliri, oqutquchi, oqughuchilarning roza tutushi, diniy pa'aliyetlerge qatnishishini chekleydighanliqi, roza tutqan ammini teqib we nazaret qilip kéliwatqanliqi tenqid qilin'ghan.

Bayanatta qurultay re'isi dolqun eysaning sözi neqil keltürülüp, “Bu xil bésim we basturush éghir térrorluq keypiyatini keltürüp chiqardi. Her yili ramizan éyini wehime we ensizlik qaplap, her bir Uyghurning roza tutushi, diniy turmushi éghir tehditke we tesirge uchrap keldi” déyilgen.

Xitay hökümiti 2014‏-yildin bashlap arqa-arqidin “Qanunsiz diniy pa'aliyetning 28 xil ipadisi”, “Diniy ashqunluqning 75 xil ipadisi”, dégen belgilimilerni chiqirip, saqal qoyush, hijaplinish, roza tutush, qur'an we bashqa diniy kitablarni saqlash, iptar bérish, haraq ichmeslik, diniy zatlarni hörmet qilish, du'a-tilawet qilish, zakat we sediqe -pitir bérishtek normal diniy ibadet we diniy qa'ide-yosunlarni chekligen. 2017‏-Yili 4‏-ayda qanun chiqirip, yuqiridiki bir qisim ipadilerni qanun'gha xilap qilmish dep élan qilghan idi.

Dunya Uyghur qurultiyi düshenbe küni élan qilin'ghan bayanatida, Uyghurlarning roza tutushigha kashila qilmasliqni, ularning bexiraman roza tutushigha yol qoyushni, xitay hökümitining ighwagerchiliki seweblik herqandaq toqunush yüz berse uninggha xitay hökümitining özining jawabkar ikenlikini otturigha qoyghan.

Dunya Uyghur qurultiyi öz bayanatida yene xitay hökümitining ramizan mezgilide “Sherqiy türkistan xelqining uchur alaqe erkinlikige yol qoyushi” ni, ramizanda “Yépiq terbiyelesh lagérliri” diki Uyghurlarni qoyup bérip, ularning ramizanni xatirjem ötküzüshige kapaletlik qilishini, xelq'ara jem'iyetning xitayni alaqidar xelq'ara kishilik hoquq we diniy ehdinamilerge emel qilishigha ündishini, Uyghurlar diyarigha muxbir we tekshürüsh xadimi ewetip, yüz bériwatqan ehwallarni igilishini telep qildi.