Shi jinping qazaqistan ziyaritide ikki döletning “Istratégiyelik munasiwiti” ni téximu kücheytidighanliqini tekitligen
2024.07.03
7-Ayning 3-küni xitay kompartiyesining bash sékrétari shi jinping qazaqistan'gha bérip, qazaqistan pirézidénti toqayéw bilen körüshken hemde xitayning her waqit qazaqistanning yéqin dosti, ishenchlik shériki bolidighanliqini tekitligen.
Xitay “Shinxu'a agéntliqi” ning qazaqistandin bergen xewirige qarighanda, toqayéw bu qétim shi jinpingni katta daghdugha bilen kütüwalghan. 2023-Yil shi jinping toqayéw bilen shi'ende we béyjingda ikki qétim körüshken bolup, shu chaghda xitay hökümiti ikki dölet munasiwitining yéngi tereqqiyat pilanini otturigha qoyghan idi. Shi jinping bu qétim toqayéw bilen ötküzgen söhbitide bu nuqtini alahide tilgha élip, xitay-qazaqistan munasiwitining hazir “Altun dewr” ge qedem qoyghanliqini, bu munasiwetni téximu ilgiri süridighanliqini tekitligen.
Xitay hökümiti qazaqistanni ottura asiyadiki muhim dölet, shangxey hemkarliq teshkilatining gholluq ezasi dep qarap kéliwatqan bolup, shangxey hemkarliq teshkilatining nahayiti éniq halda “Shinjangning muqimliqi” üchün qurulghanliqi melum. Shi jinping bu qétim qazaqistan'gha bu nuqtini eskertip, iz xitay bilen qazaqistanning munasiwitige bashtin axir istratégiyelik yükseklik, yiraq nezer bilen qaraymiz؛ qazaqistanni ottura asiyadiki muhim shérik dep bilimiz. Qazaqistan bilen bolghan munasiwitimizni qet'iy qoghdaymiz we tereqqiy qildurimiz, xelq'ara weziyetning özgirishi bilen özgirip qalmaymiz؛ xitay qazaqistanning menggülük dosti we ishenchlik shériki” dégen. U yene xitayning qazaqistan qatarliq döletler bilen “Shangxey hemkarliq teshkilati teqdirdashlar ortaq gewdisi” qurushni xalaydighanliqini bildürgen.
Söhbette qazaqistan terepmu xitayning “Xitay-ottura asiya istratégiyelik qurulushi” gha aktipliq bilen qatnishidighanliqini, “Shangxey hemkarliq teshkilati”, birleshken döletler teshkilati qatarliq xelq'ara teshkilatlarda her waqit xitay bilen zich maslishidighanliqini bildürgen؛ shundaqla “Bir belbagh bir yol” qurulushida xitay bilen hemkarliship, yéza igilik, soda, yéngi énérgiye, tokluq aptomobil saheside yéngi tereqqiyatlarni qolgha keltürüshni ümid qilidighanliqini bildürgen. Ikki terep yene kéler yilini “Xitay sayahet yili qilish”, ma'arip, medeniyet saheliridiki hemkarliqnimu kücheytish heqqide pikir almashturghan.
Yéngidin musteqil bolghan ottura asiya döletlirige oxshash, qazaqistanmu xitay bilen rusiye arisida öz mewjutluqini saqlashqan tirishiwatqan dölet bolup, rusiyening ottura asiyadiki tesirining ajizlishishigha egiship xitaygha yéqinlishiwatqanliqi melum. Shu sewebtin qazaqistan Uyghurlar mesilisige süküt qilipla qalmay, xitayni qollaydighan terepte turmaqta. Qazaqistanliq gi'o-iqtisad mutexessisi shéripjan nadirof radiyomizgha bergen ziyaritide, qazaqistandek yéngi döletning her waqit öz menpe'etini chiqish qilip siyaset yürgüzidighanliqini, rusiye bilen xitayning her ikkisige béqinip qalmaydighan, belki ular otturisidiki yoshurun riqabettin paydilinidighan yol tutqanliqini bildürgenidi.