Amérika we awstraliye xitayni “Heddidin ashmasliq” qa agahlandurdi

Amérika tashqi ishlar ministiri antoni bilinkén 11-iyul küni élan qilin'ghan bayanatida xitay hökümitini xelq'ara qanunlargha ri'aye qilish hemde déngiz boshluqidiki ighwagerlik qilmishlirini toxtitishqa chaqirdi.

“Heptilik xewerler” gézitining bu heqtiki xewiride éytilishiche, antoni bilinkén amérika hökümitining gherbiy tinch okyandiki ittipaqdashliridin filippin tehditke duch kelse özlirining qarap turalmaydighanliqini alahide tekitligen. U bu heqte éniq qilip: “Biz shuni qayta-qayta tekitleymizki, eger filippin qoralliq hujumgha duch kelse amérika armiyesi özlirining ittipaqdashliq ehdinamisidiki qoralliq mudapi'e mejburiyitini ada qilishqa mejbur bolidu” dégen. Xewerde éytilishiche, uning bu sözliri xitay tashqi ishlar ministiri wang yi 10-iyul küni hindonéziyening paytexti jakartada chaqirilghan sherqiy jenubiy asiya elliri birleshmisi (ASEAN) ning yilliq yighinida “Siler hergizmu chong döletlerning qolidiki péchka bolup qalmasliqinglar lazim” dégen sözidin kéyin otturigha chiqqan.

“Blumbérg xewerliri” ning 11-iyuldiki bash maqaliside éytilishiche, mushuninggha oxshap kétidighan agahlandurush chaqiriqini awstraliye bash ministiri antoni albaniz (Anthony Albanese) mu otturigha qoyghan. Maqalida éytilishiche, barghanséri yamanliship kétiwatqan awstraliye-xitay munasiwitini “Yumshitish” üchün xitay hökümiti bir söhbet teklipini hemde awstraliye hökümiti “Orundashqa tégishlik ishlar tizimliki” ni otturigha qoyghan. Bu mesile heqqidiki muxbirlarni kütüwélish yighinida antoniy albanéz éniq qilip: “Biz xitay hökümiti otturigha qoyghan teleplerge jawab bermeymiz. Biz mumkin bolghanda xitay bilen hemkarlishimiz, emma zörür bolghanda herqachan awstraliyening menpe'eti üchün dest turimiz” dégen.

Xewerde éytilishiche, xitay terep otturigha qoyghan shertler ichide “Awstraliye xitayni reqib emes, eksiche shérik dep qarash, perqlerni saqlap qalghan halda ortaq pikir izdesh, üchinchi bir döletning kontrolluqigha chüshüp qalmasliq” dégen shertler bar iken. Xitay tashqi ishlar ministiri wang yi bu sözlerni awstraliye tashqi ishlar ministiri pénniy wong (Penny Wong) bilen körüshkendin kéyin éytqaniken. Nöwette amérika we awstraliye hökümetlirining bu xildiki agahlandurushliri heqqide köpligen tehliller otturigha chiqmaqtiken.