Бүгүнки хитай еғир пул касатлиқи қайнимиға кирип қалған

Хитай иқтисадиниң чекиниши, хитай пуқралириниң истемал сәвийәсиниң төвәнлиши нәтиҗисидә, хитай нөвәттә еғир дәриҗидики пул касатлиқи, йәни пул қислиқи (deflation) қийинчилиқиға петип қалған.

Явропадики нопузлуқ иқтисадий анализ тор бети болған “гео-сиясий ахбарат системиси” (GIS) тори 27-январ елан қилған бир доклатта, хитайниң һазир омумйүзлүк һалда пул касатлиқи қайнимиға кирип қалғанлиқи, хитайдики 65 пирсәнт аһалиниң турмуш кириминиң оттура сәвийәдин төвән икәнлики, һөкүмәтниң истемални җанландуруш тәдбирлириниң карға кәлмигәнлики оттуриға қоюлған.

Доклатта дейилишичә, йеқинқи йилларда хитайниң мал експорти төвәнләпла қалмай, дөләт ичидики истемал күчи, йәни пуқраларниң мал сетивелиш күчи төвәнләп кәткән, санаәт маллириниң баһасиму чүшүп кәткән, буниң билән хитайда уда 6 қетим пул касатлиқи келип чиққан. Хитай һөкүмити пул-муамилә сияситини бошитиш тәдбирлири қолланған болсиму, үнүм бәрмигән.

Доклатта йәнә, хитайниң сабиқ баш министири ли кечияңниң 2020-йил қилған сөзи нәқил елинған болуп, хитайда 600 милйон аһалиниң айлиқ кириминиң 1000 йүәндин төвән икәнлики, хитай истатистика идарисиниңму буни инкар қилмиғанлиқи, бу санлиқ мәлуматниң хитайдики асаслиқ иқтисадий вәзийәтни әкс әттүридиғанлиқи билдүрүлгән. Ковид вабасидин кейин хитай иқтисадиниң бирақла төвәнлиши нәтиҗисидә, хитайдики нурғун ширкәт-завутлар тақалған, адәм қисқартқан яки иш һәққини төвәнләткән. Әмма хитай компартийәсиниң баш секретари ши җинпиңниң “хитай һекайисини яхши сөзләш” пиринсипиға асасән, һөкүмәт доклатлирида 2023-йил 600 милйондин көп хитай аһалисиниң оттуричә айлиқ кириминиң 3500 йүәнгә йетип қалғанлиқи тәшвиқ қилинған, буниңға қарши пикирдә болған иқтисадшунасларниң авази җимиқтурулған.

Доклатта көрситилишичә, хитайниң 70 пирсәнт байлиқи өй-мүлүк базириға мәркәзләшкән болуп, әгәр өй-мүлүк киризиси давамлашса, истемалчилар вә карханиларниң ишәнчи техиму төвәнләйдикән, пул касатлиқи техиму еғирлишидикән.