Хитайниң иқтисадни әслигә кәлтүрүш урунуши техиму көп чатақларни ашкара қилмақта

Хитай иқтисадиниң тездин өсүш дәври нөвәттә бирдәк “өтмүш” дәп қариливатқан болуп, униң таҗисиман вируси юқумидин кейинки иқтисадни әслигә кәлтүрүш урунушлириниң бир изда тохтап қеливатқанлиқи нөвәттә һәрқайси анализчиларниң пикир мәркизи болуп қелишқа башлиди.

“вал-ситрет журнили” гезитиниң 30-майдики обзорида ейтилишичә, хитай һөкүмити “вирус юқумини нөлгә чүшүрүш” тәдбирлирини бикар қилип, кишиләрни истемалға вә саяһәткә риғбәтләндүргән болсиму, иқтисадниң әслигә келиш сүрити бәкла аста болуватқанлиқи мәлум. Болупму өй-мүлүк базири вә һөкүмәт игидарчилиқидики мәбләғ селишни мәнбә қилған иқтисадий өсүш тохтап, ғайәт зор қәрз соммиси һәр дәриҗилик һөкүмәтләрни вә шәхсләрни йүрәкалди қиливәткән. Йәнә нурғун кишиләр тапқан-тәргинини банкиға йиғип қоюп, пул хәҗләштин өзини тартишқа башлиған.

Обзорда ейтилшичә, хитай рәиси ши җинпиңниң хусусийлар игидарчилиқидики ширкәт вә карханиларни бастуруши, ғәрб дуняси билән хитай оттурисидики дүшмәнликниң зорийип меңиши дегәнләрму хитай иқтисадиниң тез сүрәттә әслигә келишигә әң зор дәриҗидә тосқун болуватқан амиллардин болуп қалған. Нәтиҗидә хитай иқтисадиниң ешиш сүрити алтә пирсәнттин сәккиз пирсәнткичә болған тәсәввурдин икки-үч пирсәнтлик реаллиқ һалитигә чүшүп қалған. Аһалиниң қерилишиш нисбитиниң ешип меңиши вә нопус көпийиш нисбитиниң төвәнләп меңиши түпәйлидин келип чиққан әмгәк күчи йетишмәсликму буниңға йеңи тосқунлуқларни пәйда қилған.

HSBC Банкиси асия бөлүминиң мәсули фредерек нюмән (Frederic Neumann) бу һәқтә тохтилип: “нөвәттики әслигә келиш сүритиниң бу қәдәр аста болуши қурулма җәһәттики көплигән амилларниң мәвҗутлуқини җанлиқ намайән қилип бәрди” дегән.

Обзорда ейтилишичә, нөвәттә хитай иқтисадиниң әслигә келишигә бивастә тәсир қиливатқан әң чоң амилларниң бири, кишиләрниң пул хәҗләштики еһтиятчанлиқи болмақта икән. Кишиләрниң истемал миқдари изчил төвәнләш һалитидә туруп кәлгәнликтин, буни ашурушта көплигән тосқунлуқ пәйда болушқа башлиған. Гәрчә хитай һөкүмити кишиләрниң қәрз елишини бурунқидин асанлаштурған болсиму, кишиләр һазир қәрзлирини төливетишни қәрз елиштинму бәкрәк муһим, дәп қарашқа башлиған.