Xitay banka sistémisi dawamliq kirizisqa patmaqta

Xitay iqtisadidiki chöküsh weziyitining yene bir tipik ipadisi banka sistémisida körülüwatqan bohranda eks étiwatqanliqi melum. “Asiya qarawuli” gézitining 24-iyuldiki xewiride éytilishiche, xitaydiki öy-mülük bazirining kasatlishishi eng zor derijide tesir qilghan da'ire del banka sistémisi bolup qalghan. Chünki öy-mülük baziri birdek banka tarqatqan qerz asasida méngip kelgen.

Xewerde éytilishiche, mushu birnechche kün ichidila 40 qa yéqin banka közdin yütken yaki bashqa pul-mu'amile sistémisigha qoshulup ketken. Buninggha misal qatarida tilgha élin'ghan “Jyangshi bankisi” yéqinda pul amanet qoyghuchilarning isyanigha duch kelgen. Chünki bu bankigha pul amanet qoyghuchilar bankining ghayib bolup ketkenlikini, özliri amanet qoyghan pul sommisiningmu yoqap ketkenlikini bayqighan. Bu xildiki bankilardin hazir 3800 banka ashundaq maliye kirizisige duch kelgen bolup, ular birdek kichik tiptiki pul-amanet we qerz bankiliri hésablinidiken. Gerche ularning omumi meblegh qimmiti 55 tirilliyon som (texminen 7.5 Tirilliyon amérika dolliri) etrapida bolsimu, xitay banka sistémisining meblegh jughlanmisida 13 pirsentni teshkil qilidighan bu sanni sel chaghlashqa bolmaydiken. Chünki bu xildiki bankilarning sani tézdin köpiyishke bashlighan.

Téksastiki “Xayman kapitali” shirkitining meblegh diréktori kayl bas (Kyle Bass) bu heqte toxtilip, “Xitayning banka sistémisi halaketke yüzliniwatidu. Xitay iqtisadining üchtin biridin köprekini tutup turuwatqan öy-mülük sistémisining chöküshi öz nöwitide xitay banka sistémisini hanggha ittiriwatidu” dégen. Téximu muhimi xitay hökümitining iqtisadqa biwasite hökümranliq qilishi tüpeylidin iqtisadiy sistéma öz qanuniyiti boyiche emes, belki kompartiyening kontrolluq xahishigha mas qedem élish yönilishide heriketlinishke mejbur bolup qalghan.

Xewerlerdin melum bolushiche, xitay hökümiti bu xildiki iqtisadiy kirizislardin qutulush üchün öy-mülük bazirini yölesh tedbirliri qatarida tunji qétim öy sétiwalghanlargha bir yürüsh étibar bérish tedbirlirini ishqa salghan. Shundaqla bazarni janlandurush meqsitide xususiy aptomobil we a'ile éliktur üsküniliri sétiwalmaqchi bolghanlargha 41 milyard amérika dolliri qimmitide qoshumche yardem puli ajratqan.