Ghuljada saqchilarning qiyin-qistiqida ölgen xitay puqrasining délosi Uyghur tutqunlirigha bolghan endishini téximu kücheytti

14-Yanwar küni xitayning “Maliye xewerliri” tori, 2018-yili ghuljada xitay saqchilirining qiyin-qistiqida ‍ölgen 31 yashliq bir xitay puqrasining délosini ‍ashkarilighan.

Melum bolushiche, da'iriler “Maliye waqti” gézitining bu xewirini derhal tordin élip tashlighan bolsimu, emma bu délo xitay torlirida xéli ghulghula qozghap, chet'el ijtima'iy taratqu supilirighimu tarqalghan. Bir xitay puqrasining soraq jeryanidiki qiyin-qistaqta ölüshi, oxshash bir waqitta bu rayondiki Uyghur tutqunlirining teqdirige bolghan endishilerni téximu kücheytken.

Kishilik hoquq teshkilatlirining doklatliri we shahitlarning guwahliqliridin, xitay hökümitining 2017-yil bashlighan chong tutqunida Uyghurlar qanunning qoghdishidin pütünley mehrum qilin'ghanliqi, xitay amanliq organlirining herqandaq zorawanliq herikitining qanuni cheklimige uchrimaydighanliqi melum.

“Maliye xewerliri” ning ashkarilishiche, qiyin-qistaqta ölgüchi ghuljada olturushluq bir xitay ayalning yalghuz oghli bolup, u 2018-yili 27-mart küni qorghasta jédel majira peyda qilish, awarichilik tughdurush bilen eyiblinip qolgha élin'ghaniken. U, shu yili 9-aydiki bir qétimliq soraqta qattiq qiyin-qistaqqa élinip, tayaq zerbiside hayatidin ayrilghaniken.

Saqchi terep sün rénzé isimlik bu xitay puqrasining gélige su türüp qélishi sewebidin ölgenlikini ilgiri sürsimu, lékin uning anisining qanun doxturi we adwokat yallap, toxtimay erzi qilishi arqisida, axiri küytun sheherlik sot mehkimisi bu délo üstidin 2023-yili 11-ayda sot achqan.

Melum bolushiche, sotta sün rénzéning ölüshige chétishliq 8 saqchi jawabkarliqqa tartilip, 3 yildin 8 yilghiche qamaqqa höküm qilin'ghan. Xunenning jujow shehiridiki bir saqchi ponkitining sabiq mu'awin bashliqi go minning radiyomiz xitay bölümige éytishiche, xitayda gumandarlarni soraq qilishta bu xil “Usul” keng omumlashqan bolsimu, lékin jinayi ishlar délolirigha qarita saqchilarning nisbeten türümni tekitlisimu, emma siyasiy délolarda saqchilarning “Qilmaydighini yoq” iken.