Явропа вә ‍америка сода саһәси хитайға болған ишәнчини йоқитишқа башлиди

“вал стрет журнили” гезитиниң 21-сентәбирдики обзор мақалисидә көрситилишичә, сода вә дипломатийә саһәси хитайни әмди көңүлдикидәк нишан ‍әмәс, дәп қарашқа башлиған. Болупму хитайниң таҗсиман вирусниң юқумини контрол қилиш һәққидики бирқатар сиясәтлири түпәйлидин дуняви сиясий җуғрапийә миқясида хитайдин йирақлишиш йүзлиниши шәкиллинишкә башлиған.

Обзорда ейтилишичә, илгирики вақитларда нурғун сода ширкәтлири чәтәлгә кеңийиш һәққидә сөз болғанда биринчи болуп таллайдиған нишани хитай болуп, уларниң хитайдики сода паалийәтлириниң қайси дәриҗидә раваҗ тепиши шу ширкәтниң кәлгүсидики тәрәққиятини бәлгиләйдиған бир муһим өлчәм болуп кәлгәникән. Әмма өткән бир йилда америка вә хитай тәрәп елан қилған сода көрсәткүчлири бирдәк чәтәл ширкәтлириниң һәмдә чәтәл сода саһәсигә мәнсуп хизмәтчиләрниң хитайдин көчүп кетиватқанлиқини, бу йүзлинишниң һазир барғансери юғури пәллигә чиқиватқанлиқини көрсәтмәктә икән. Буниңда хитайдики еғир қамалниң иқтисад саһәсигә биваситә бесим пәйда қилишидин башқа хитайниң чәтәлликләргә қаратқан виза контроллуқи, хитайниң хәлқара сиясий сәһнидики образиниң хунүклишиши дегәнләрму буниңдики муһим сәвәбләрдин икән. Улар буниңға мисал қатарида биразилийәниң хитайдики әлчиханисида ишләшкә рази болидиған дипломатийә хадимини тапалмаслиқидәк әһвални баян қилиду.

Ройтерс агентлиқиниң 21-сентәбирдики хәвиридә ейтилишичә, явропадики әң чоң сода гуруһи болған “явропа сода чәмбири” шу күни агаһландуруш чиқирип хитайға болған ишәнчиниң йоқалғанлиқини, шуниңдәк хитайниң көңүлдикидәк мәбләғ селиш нишани әмәсликини тәкитлигән.

Хәвәрдә ейтилишичә, мәзкур тәшкилат өзигә әза болған 1800 ширкәткә бу әһвални уқтурған болуп, явропа иттипақи вә явропа ширкәтлириниң хитай билән сода алақисидә болуш һәққидики миң парчиға йеқин тәвсийәлири асасидики доклатта мушу әһвални нуқтилиқ шәрһлигән. Доклатта хитайдики “вирусни нөлгә чүшүрүш” сияситиниң тәсири, хитайниң тәйвән сиясити қатарлиқлар нуқтилиқ тилға елинип “явропа иттипақи хитай билән болған сода мунасивитини ойлишип көрүши керәк” дейилиду. Гәрчә униңда хитайниң дунядин айрилип қеливатқанлиқидики башқа сәвәбләр тилға елинмиған болсиму нөвәттә хитайни истратегийәлик сода шерики дәп қараш йүзлиниши барғансери төвәнләшкә башлиған.