Xitayning teshwiqatigha maslishiwatqan gherblik akadémiklar peyda bolmaqta

Yéqinqi mezgildin buyan Uyghur élige ziyaretke barghan gherblik “Akadémiklar” ning xitay metbu'atlirigha söz qilip, xitayning “Shinjang siyasiti” ni aqlawatqanliqi diqqet qozghimaqta.

En'gliyelik tetqiqatchi, “Gérmaniye we xitay” namliq kitabning aptori andriyas fulda (Andreas Fulda)  özining X  hésabida élan qilghan uchurida, Uyghur élini ziyaret qilghan gherblik akadémiklarni tenqidlep: “Xitay kompartiyesining heywisige bash egken gherblik akadémiklar erkin jem'iyetning qimmet qarishigha buzghunchiliq qilmaqta” dep yazghan.

Andiriyas fulda bu inkasni jang xéching isimlik birsining tarqatqan widiyosigha reddiye bérip yazghan. Jang xéching “Xitay-pakistan iqtisad karidori” ning meslihetchisi we diréktori bolup, u “Xitay xewerliri” tarqatqan bir widiyoni hembehirlep, uning astigha “Milliy mesililerni tetqiq qilidighan ikki alim öz köz qarashlirini otturigha qoyup, shinjang heqqide yalghan-yawdaqlarni peyda qilishning sewebini ashkarilidi” dep yazghan. 

Widiyoda körsitilishiche, awstraliyelik xitayshunas  tetqiqatchi kolin mekéras (Colin Mackerras) “Xitay xewerliri” taratqusigha bergen ziyaritide Uyghurlarning her yerde öz medeniyiti we sen'itini saqlap yashawatqanliqini, meschitlerningmu köp ikenlikini bildürse, amérikaliq tetqiqatchi, xongkong uniwérsitéti ijtima'iy penler piroféssori barri sotman (Barry Sautman)  “Shinjang heqqide chiqqan eyiblesh we qarilashlarning amérikaning bir siyasiy istratégiyesi, xitaygha qarshi teshwiqatning bir qismi” ikenlikini bildürgen.

Uyghurlar mesilisini dunyagha anglitishta töhpe qoshup kéliwatqan adriyan zéniz, derrén baylérgha oxshash köpligen tetqiqatchilarning eksiche, xitayning dépini chéliwatqan bundaq tetqiqatchilarningmu meydan'gha kélishi, xitayning akadémik sahedimu öz jinayitini aqlaydighan sehne hazirlawatqanliqini körsetmekte.