Хитай “әшәддий тәйвән бөлгүнчилири” гә өлүм җазаси бериш билән тәһдит  салған

Вашингтондин мухбиримиз әркин тәйярлиди
2024.06.21

Хитай сот мәһкимилириниң өз өзини идарә қиливатқан тәйвәндә һөкүм чиқириш һоқуқи болмисиму, әмма хитай һөкүмити 21-июн күни тәйвәнниң мустәқиллиқида чиң турған аталмиш “әшәддий бөлгүнчиләр” гә пәвқуладдә әһвалларда өлүм җазаси бериш билән тәһдит салған. Хитай һөкүмитиниң тәйвәнниң йеңи пирезиденти ләй чиңде техи йеқиндила қәсәм берип вәзипигә олтурушиниң арқисидинла бу тәһдиттә болуши диққәт қозғимақта.

Ройтерс агентлиқиниң хәвәр қилишичә, хитай һөкүмити 21-июн күни хитай қанунлириниң йеңи бәлгилимисини елан қилип, хитай сот мәһкимилири, тәптиш органлири, җамаәт хәвпсизлики идарилири вә дөләт хәвпсизлики органлириниң “дөләтни парчилимақчи болған, бөлгүнчиликкә қутратқулуқ қилған әшәддий тәйвән мустәқилчилирини қанун бойичә қаттиқ җазалиши, дөләтниң бирлики вә земин пүтүнлүкини қоғдиши” ни тәләп қилған.

Хитай җамаәт хәвпсизлики министирлиқиниң әмәлдари сун пиң бейҗиңда мухбирларға “бөлгүнчилик җинайити”ниң әң юқири җазасиниң өлүм җазаси икәнликини ейтқан. Хитай һөкүмити қанунниң бу маддилирини һазирға қәдәр көпинчә һалларда уйғурларни җазалашта ишлитип кәлгән иди. Ройтерс агентлиқиниң билдүрүшичә, сун пиң “қануни тәртипниң кәскин қиличи даим егиздә есиғлиқ туридиғанлиқи” ни ейтқан. Йеңи бәлгилимидә җавабкарлиққа тартилидиған җинайәтләргә тәпсилий чүшәнчә берилгән. Бу тәйвәнниң хәлқаралиқ тәшкилатларға кириши; “рәсмий ташқи алақиләрдә болуши”; “бирликкә келиш” ни қоллиғучи партийә, гуруһ вә шәхсләрни бастурушниң бу хил җинайи қилмишларға киридиғанлиқи көрситилгән.

Хәвәрләрдә йәнә бәлгилимигә “тәйвәнни хитайдин айрип чиқишни мәқсәт қилған башқа һәрикәтләр” дегән бир мүҗмәл маддиниңму киргүзүлгәнлики, бу мүҗмәл маддиниң техиму кәң тәдбиқлиниши мумкинлики билдүрүлмәктә. Кишилик һоқуқ тәшкилатлири хитай һөкүмитиниң уйғурларни “террорлуқ”, “бөлгүнчилик” вә “радикаллиқ” қа бағлап бастурушта қанунниң мүҗмәл маддилардин кәң пайдилинип кәлгәнликини илгири сүрүп кәлгән.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.